فضیلت روزه

حبیبی صالحی

قسمت پنجم

روزه نگهبان شب ها

فضیلت هشتم:

روزه بهترین وسیله‌ی حفاظت و نگهبانی تمام شب است، روزه آدمی را در شب‌های رمضان از لهو و لعب و ضیاع وقت و از غفلت و بی‌پرواهی حفاظت می‌کند، نیز آدمی را از هم‌نشین بد، ازنظر بد و بیجا، از شنیدن بیهوده، از کلام بیهوده، از خواب بی‌فایده، از خوردن بی‌فایده، از صحبت و سخن بی‌فایده، نگهبانی می‌کند؛ زیرا شب‌های رمضان همانند مخزن و انباری است که در آن قیام شب نهاده شده است، قیام شب از سفارش‌های خدای متعال و از عادات نیک صالحان و بندگان نیک قبل از ماست، قیام شب سبب رضا و خوشنودی خدای متعال و وسیله‌ی باز نگهداری آدمی از گناه است، قیام شب باعث مغفرت و بخشش گناهان و از بین برنده‌ای امراض و بیماری‌های جسم شخص قیام‌کننده است، خدای متعال چه زیبا سفارش می‌کند:

ترجمه: اى جامه به خود پيچيده! شب، جز اندكى (از آن) بيدار بمان. نيمى از شب، يا كمى از نيمه بكاه (تا به یک‌سوم شب مى‏رسد). يا بر نيمه آن بيفزا (تا به دوسوم شب مى‏رسد) و قرآن را بخوان خواندنى (همراه با دقّت و تأمّل و در ضمن شمرده و روشن).

(مزمل: 1-4)

مراد برخاستن از خواب و شب‏زنده‏دارى و پرداختن به نماز و نيايش و خوابیدن پاسی از شب است. در این نماز و قیام شب، قرآن را با تلفّظ صحيح حروف و واژه‏ها و با تدبّر و تفكّر در مفاهيم و معانى آن باید خواند.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله وسلم فرموده‌اند:

ترجمه: کسی که شب‌های رمضان از روی ایمان‌داری و به امید اجر و ثواب، قیام کند، یعنی قیام اللیل بخواند، تمامی گناهان گذشته او مغفرت و بخشیده می‌شود.

( صحيح البخاري، ج1 ص16)

به‌عبارت‌دیگر، قیام اللیل را نماز تراویح می‌گویند، قیام اللیل و تراویح در اول شب خوانده می‌شود و مخصوص ماه مبارک رمضان است، برخلاف نماز تهجد که در آخر شب خوانده می‌شود و مخصوص رمضان نیست، بلکه در تمام شب‌های سال ادا می‌گردد، این قیام اللیل و تراویح از زمان پیامبر(ص) تا اوایل خلافت حضرت عمر به شکل متفرق و پراکنده وجود داشت، سپس حضرت عمر(رض) آن را منظم ساخت که تا اکنون در تمام ادوار تاریخ اسلامی مسلمانان آن را در شب‌های رمضان ادا می‌کنند. (انس بن مالک اصبحی، الموطأ، ج1 ص113)

فضیلت نهم: روزه وسیله‌ی اجابت دعا.

روزه یکی از اسباب اجابت دعا است؛ زیرا رمضان زمان پرفضیلت و بزرگ، روزه عمل پرفضیلت و بزرگ و روزه‌دار عامل و کارگر بافضیلت و بزرگی است، این‌ها همه اسباب اجابت دعا است که در رمضان و حالت روزه‌داری یکجا شده‌اند، از سوی دیگر نشان اجابت دعا بر فراز شناسه‌های روزه بیان گردیده و تصریح شده است که دعای روزه‌دار مستجاب و پذیرفته‌شده است، پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم در این مورد چنین ارشاد فرموده‌اند:

ترجمه: سه دعا مستجاب و پذیرفته‌شده است: دعای روزه‌دار و دعای مسافر و دعای مظلوم.

ابوبکر بیهقی، شعب الإيمان، ج9

دعاي روزه‌دار رد نمی‌شود، چنانکه پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم می‌فرماید:

ترجمه: سه دعا رد نا شدنی و حتماً پذیرفته شدنی است: دعای پدر، دعای روزه دار و دعای مسافر.

(ابوبکر بیهقی، السنن الكبرى، ج3 ص345،

روزه عبادت تمام‌وقت است، شخص روزه‌دار از هنگام طلوع صبح تا غروب آفتاب در عبادت بسر می‌برد، دعای هر قسمت روزه انگار در جریان عبادت انجام‌شده است، چنین دعایی نزدیک به اخلاص و صمیمیت است، علاوه بر این دعاهای هنگام افطار و سحری فضایل وبرتری ویژه‌ی خود را دارد، مسلماً دعای روزه‌دار به هنگام افطار حتماً پذیرفتنی است، رد نمی‌شود. ازاین‌جهت دعاهای مختلفی از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم به هنگام افطار روایت شده است، در یک روایتی چنین دعا ‌کرده اند:

ترجمه: خدایا! من برای تو روزه گرفتم و باروزی تو افطار می‌کنم.

(ابوداود سجستانی، سنن أبي داود، ج2 ص278)

در یک روایتی چنین می‌خوانیم که ‌فرمودند:

ترجمه: به نام خداوند شروع می‌کنم، خدایا برای تو روزه گرفتم و باروزی تو افطار می‌کنم، خدایا! این را از من بپذیر، یقیناً که تو شنوای دانا هستی.

(ابوالقاسم طبرانی، الدعاء، ج1 ص286)

رسول الله(ص) نیز به هنگام افطار چنین دعا ‌کرده‌اند:

ترجمه: تشنگی رفع شد و رگ‌ها تازه شدند و اجر و پاداش ان شاءالله ثابت شد.

(حاکم نیشاپوری، المستدرك على الصحيحين، ج1 ص584)

دعای هنگام سحری را خداوند در قرآن توصیف کرده و آن را از اوصاف والای افراد متقی و بهشتیان خوانده است، آنجا که می فرماید:

ترجمه: و همان كسانى كه (در راه طاعت و عبادت، و دورى از گناه و معصيت، و تحمّل مشقّات و ناملايمات) شكيبا، و (در نيّت و كردار و گفتار) درستكار، و (با خشوع و خضوع بر طاعت و عبادت) مداوم و ماندگار، و (از آنچه مى‏توانند و بدان دسترسى دارند) بخشاينده، و در سحرگاهان آمرزش خواهند. (آل‌عمران: 17)

ادامه دارد