یادی از غلام محی‌‌الدین انیس بنیانگذار روزنامه ملی انیس

غلام محی الدین انیس متولد غزنی است ولی او در آوان کودکی از افغانستان خارج گردید و به مصر رفت. دوران شکل گیری شخصیت انیس در مصر گذشته است. در بعضی منابع آورده شده که او با شیخ محمدعبده مراوداتی داشته و با انجمن المقتطف نیز همکاری هایی داشته است. تسلط انیس بر زبان فارسی هم در حد نگارش نبوده است. آن چه که باعث شد او یکباره به افغانستان بیاید دیدار او با اسماعیل افندی، عضو هیأت افغانستانی مقیم در مصر بود. در سال 1302 خورشیدی بود که انیس بعد از اتمام تحصیلات خود به افغانستان بازگشت و در شهر هرات ساکن شد. محل اقامت او در شهر هرات مسجد سعدیه بوده است و انیس توانست در ظرف مدت دو سال به زبان فارسی تسلط کامل یافته و نخستین کتاب خود را تحت عنوان ندای طلبه معارف منتشر کند. این اثر که نام دیگر آن حقوق ملت است رساله ای است در زمینه مزایای قانون که در چاپخانه دانش شهر هرات به زیور طبع آراسته شده بود. دو سال بعد از ورود به هرات انیس تصمیم گرفت که به کابل بیاید و با اهالی فرهنگ و قلم ارتباطاتی را برقرارکند و بعد از پیدا کردن تعداد همکار و همفکر در سال 1306هـ خ روزنامه انیس را راه اندازی کرد که اولین شماره آن را در پانزدهم ثور همان سال منتشر نمود. نخستین شماره انیس به شکل بسیار محدودی و در چهل و پنج نسخه تکثیر شد و در آغاز به شکل دو هفته نامه و در دوازده صفحه منتشر می شد و خالی از هر گونه تصویر بود و از شماره هشتم بود که تصاویری بر آن اضافه شد. از شماره هجدهم به بعد که مبدل به هفته نامه شد و صفحات آن هم به شانزده ورق بالغ گردید. انیس در دومین سال مطبوعاتی خود صاحب یک چاپخانه شد و همه چیز برای روزنامه شدن آن تقریباً فراهم شده بود که اوضاع در کابل به هم خورد. دولت امان الله خان به پایان رسید و دوران حبیب الله سقا زاده در تاریخ افغانستان فرا رسید و نشریه انیس در این مدت نه ماهه منتشر نمی شد. ظاهراً در آن دوره محی الدین انیس نشریه ای را به نام حبیب الاسلام منتشر می کرده است که جبراً بر انیس تحمیل شده بود. بعد از دوران سقازاده، انیس در دوران جدید انتشار انیس را از سر گرفت و در سال 1309 بود که انیس رسماً نشریه خبری دولت کبرای افغانستان شد. انیس تا سال 1317 تحت مدیریت انیس منتشر می شد و در این سال بود که انیس درگذشت و چهره در نقاب خاک کشید. بعد از درگذشت انیس اولین کسی که جانشین او شد سرور جویا بود و در زمان مدیریت عبدالرشید لطیفی بود که انیس تبدیل به روزنامه شد و قطع روزنامه هم بزرگتر گردید.

اکثر مطالب انیس در حوزه های حقوقی، اجتماعی، ادبی و … بود و بخش هایی را هم برای اطفال در آن در نظر گرفته بودند که بعدها به شکل ضمیمه با نام انیس کودک منتشر می شد که انتشار این ویژه نامه کودکان همچنان ادامه دارد.

در دهه های اخیر که افغانستان غرق در بحران های مختلف بود، انیس به شکل جسته و گریخته منتشر می شد و هم اکنون به شکل منظم منتشر می گردد. انیس ارگانی است که دولت تمام بخش های آن را تأمین می کند. مسئولان انیس اعم از مدیر مسئول و رئیس نشریه از سوی وزیر اطلاعات و فرهنگ به رئیس جمهور پیشنهاد می شوند و با موافقت رئیس جمهور رسمیت پیدا می کنند. تمامی کارمندان این روزنامه کارمند وزارت اطلاعات و فرهنگ محسوب می شوند و از طرف این وزارتخانه حقوق دریافت می کنند.

بیشتر مطالب انیس به زبان فارسی منتشر می شوند و قسمتی از آن به اخبار و مطالب پشتو اختصاص دارد. در شرایط فعلی روزنامه ملی انیس در مطبعه آزادی که یک نهاد دولتی است چاپ می شود و هر روز به شکل منظم منتشر می گردد.

معاذ