(Hernia) یا فتق چیست؟

بخش اول

داکتر صهیب کریمی

فتق یا هرنیا (Hernia) یکی از بیماری‌هایی است که به علت‌های مختلف در بدن ما ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد اطلاعات کافی در مورد این بیماری ندارند. حتی نمی‌دانند که به فتق مبتلا هستند. در این مقاله داکتر فرهاد موسی‌زاده متخصص جراحی عمومی، لاپاراسکوپی و جراح پستان به مهم‌ترین سوالات در مورد این بیماری پاسخ می‌دهند.

فتق چیست؟

در برخی از نواحی بدن مانند شکم، دیواره‌های عضلانی وجود دارد که اعضای موجود در این قسمت را در جای خود نگه می‌دارد. زمانی که این دیواره به هر دلیلی آسیب ببیند یا پاره شود، فتق ایجاد می‌شود. اعضای داخلی به بافت آسیب دیده عضله فشار وارد می‌کنند. به عنوان مثال روده‌ها به بافت آسیب دیده دیواره شکمی فشار وارد می‌کنند. این موضوع باعث ایجاد درد و سایر علائم فتق می‌شود.

زمانی که شکاف گسترده‌تر می‌شود، ممکن است زیر پوست فرد برآمدگی‌هایی نیز به وجود بیاید. فتق‌ها معمولاً خطر زیادی ندارند. اما درد آن‌ها زندگی روزمره بیمار را با مشکل مواجه می‌کند. لازم به ذکر است که هرنیا خود به خود از بین نمی‌رود. بنابراین بیمار باید به کمک پزشک مانع از پیشرفت آن شود و برای درمان اقدام کند. در برخی موارد، فتق‌های پیشرفته به عمل جراحی باز نیاز خواهند داشت.

آیا فتق انواع مختلفی دارد؟

فتق در نواحی مختلفی ایجاد می‌شود. در ادامه در مورد انواع آن توضیح خواهیم داد.

فتق کشاله ران

این نوع شایع‌ترین نوع فتق به حساب می‌آید. فتق کشاله ران بیشتر در بین مردان شایع است. فتق کشاله ران با نام هرنیاً ایگنوئینال (Inguinal hernia) نیز شناخته می‌شود. زمانی که دیواره تحتانی شکم ضعیف یا آسیب دیده باشد، روده‌ها به کانال ایگنوئینال فشار وارد می‌کنند. این فشار منجر به بروز برآمدگی داخل کشاله ران می‌شود. در برخی از موارد این عارضه بیضه مردان را نیز درگیر می‌کند.

کانال ایگنوئینال در کشاله ران قرار دارد. این کانال در آقایان به نگه داشتن بیضه‌ها کمک می‌کند. این رباط در خانم‌ها در نگه داشتن رحم تأثیر دارد. بعد از تولد کانال فتق ایگنوئینال و بند ناف باید به طور کامل بسته شود. اما در برخی از مردان این عمل کامل انجام نمی‌شود. به همین دلیل احتمال بروز فتق کشاله ران در آن‌ها بیشتر است.

فتق هیاتال (Hiatal hernia)

این نوع هرنیاً با آسیب دیدن دیافراگم به وجود می‌آید. بخشی از معده از بافت آسیب دیده خارج می‌شود و در حفره سینه بیرون می‌زند. دیافراگم علاوه بر کمک در تنفس، ارگان‌های داخل قفسه سینه را از ارگان‌های داخل شکم جدا می‌کند. فتق هیاتال بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال ایجاد می‌شود. البته ممکن است بافت دیافراگم نوزادان نیز به صورت مادرزادی آسیب دیده باشد و به این نوع فتق مبتلا باشند. هرنیاً هیاتال باعث رفلاکس معده می‌شوند. با برگشت محتویات معده به مری، سوزش معده ایجاد می‌شود.

فتق ناف

این نوع فتق بیشتر در کودکان و نوزادان به وجود می‌آید. در واقع دیواره شکمی نوزاد آسیب دیده است. اگر متوجه برآمدگی در ناحیه ناف و شکم نوزاد یا کودک خود شدید، باید به فتق مشکوک شوید. فتق نافی کودکان معمولاً بعد از یک الی دو سالگی از بین می‌رود. اما بهتر است در این مدت حتماً تحت نظر پزشک قرار گیرد. همچنین در صورتی که برآمدگی تا ۵ سالگی بهبود پیدا نکند، نیاز به درمان خواهد داشت.

فتق نافی ممکن است با وارد کردن فشار به شکم در بزرگسالان نیز به وجود بیاید. بارداری، چاقی و وجود مایعات در شکم علت‌های ایجاد این نوع فتق در بزرگسالان هستند.

فتق شکمی

بسیاری افراد تنها با این نوع فتق آشنا هستند. زمانی که دیواره عضلانی شکم آسیب ببیند، ارگان‌ها از آن بیرون می‌زنند و هرنیا ایجاد می‌شود. فتق شکمی ممکن است مادرزادی باشد یا در اثر عوامل دیگر ایجاد شود. مهم‌ترین علت‌های ایجاد فتق شکمی شامل چاقی، بارداری و ورزش‌های سنگین است. هرنی شکمی همچنین ممکن است در جایی که زخم جراحی وجود داشته، ایجاد شود. به این حالت فتق برش گفته می‌شود.

علت های بروز فتق چیست؟

در قسمت قبلی کم و بیش در مورد علت‌های ایجاد انواع هرنیا صحبت کردیم. اما در این قسمت به صورت جامع علت‌های این بیماری را بررسی می‌کنیم.                          ادامه دارد