سقط جنین و پیامدهای جزایی آن از دیدگاه اسلام

ترتیب کننده: پوهنیار عبدالحمید « لعلی»

یکی از مسایل و گرفتاری هایی که میان جامعه امروزی رایج است عبارت از سقط جنین است .

عدم آشنایی بیشتر زنان و مردان مسلمان به چگونگی اولاد دار شدن و حساس پنداشتن موضوع، باعث شده  یک عده‌یی ازخانواده ها به سقط جنین پناه ببرند. ما هم به خاطر حساس بودن موضوع و گرفتاری آن در جامعه آن را از دید قرآن و سنت بررسی می نماییم:

اصل موضوع: زوایای پنهان سقط جنین از منظر قرآن ،  سنت و فقها

الف): مسأله سقط جنین از دیدگاه فقه اسلامی، جایگاه خاصی دارد . دانشمندان و علمای دین آن را با ظرافت خاصی مورد بحث قرار داده اند و آراء و نظرات مختلفی را در مذاهب چهارگانه در این موارد ارائه داده اند .مردمان زیادی از جمله  زنان در این مورد نگرانی ها و مشکلاتی برای آنها پیش آمده است که وقتی جنینی به وجود می آید و یا هنگامی که زن مریض است ، چگونه می تواند صاحب فرزند یا فرزندانی باشد، و یا با فقر اقتصادیی که دارد چگونه می‌شود فرزندی بدنیا آورد؟ یا اینکه بچه  کوچکی دارد که هنوز در سن نوزادی و شیرخوارگی به سر می برد و…آیا در این احوال و شرایط  سقط جنین از لحاظ شرعی اشکال دارد ؟

ب): جمهور علمای دین بر این نظرا ند، هنگامی که روح در جنین دمیده شده است از بین بردن آن حرام است مگر در حالتی که تولد آن جنین مرگ مادر را به دنبال داشته باشد  و خطر جدی جان مادر را تهدید کند. در اینجا اولویت زنده بودن مادر است. ولی درباره این‌که اگر هنوز روح در جنین دمیده نشده باشد آیا سقط آن جایز است یا نه ؟ در این مورد علمای اسلام به شرح زیر اختلاف نظر دارند:

ج): امام غزالی در مذهب امام شافعی، الحنانیه در مذهب امام حنفی و  در مذهب مالکی و زیدی سقط جنین در این مورد را حرام می‌دانند اگرچه روح هم در او دمیده نشده باشد. عده‌ی دیگری هم از علمای شافعی و حنفی و بعضی از علمای حنبلی براین نظراند که اگر جنین هنوز در رحم مادر نطفه است و به یک تکه گوشت تبدیل نشده است می توان آن را سقط نمود. عده ای از شافعی مذهبان براین نظراند تا زمانی که ۴۲ روز از عمر جنین نگذشته و هنوزبه تکه گوشت مبدل نشده،  سقط آن بلا اشکال است  و دلیل آنها این است که امام مسلم روایت نموده که حوزه ی غفاری از پیامبر«ص» شنیده است که ترجمه: پس از ۴۲ روز خداوند فرشته ای را میفرستد تا در جنین روح بدمد و  اعضای آن از جمله گوش و چشم و پوست و گوشت و استخوان آن را بیافرینند.

د): ولی علمای حنفی و حنبلی بر این نظراند که بعد از گذشت ۴ ماه یعنی ۱۲۰روز روح در کالبد جنین دمیده خواهد شد. هرکدام از صاحبان نظرات فوق، دلیل و سند خود را ارائه می‌دهند ولی از نظر قوی بودن سند رای اول – دمیده شدن روح در جنین بعد از ۴۲ روز ارجح

می باشد.

و): دکتر یوسف قرضاوی و بعضی از علمای معاصر نیز نظریه ی اول را می پسندند و می گویند از نظر علم طبی مشخص شده است که بعد از ۴۲ روز از انعقاد نطفه نوعی روح به جنین دمیده می شود که آرام آرام جنین شکل آدم به خود می گیرد، بنابر این بعد از ۴۲ روز سقط جنین جایز نیست. و جا دارد علما و فقها در این زمینه سخت گیری تمامی اعمال نمایند؛ مگر در موارد اضطرار و ضرورت داکتر مسلمان و متعهد می تواند در این باره نظر دهد که آیا طفل در شکم مادر باعث مرگ مادر می شود یا خیر؟ که در این حالت بنا بر اساس قاعده فقهی «اخف الضررین» کم ترین آسیب قضیه سقط بررسی می شود.

هه): آیا فرزندی که از روی روابط نامشروع – زنا- به دنیا آمده است را می توان سقط نمود و از بین برد؟ بعد از اینکه جنین روح در آن دمیده شد به هیچ بهانه و علتی نمیتوان آن را سقط نمود و هرگز نمیتوان این گناه – زنا – را با  گناه دیگری – سقط جنین- جبران نمود؛ چرا که این نوزاد  ولد زنا هیچ گناهی ندارد! خدا و پیامبرش در این باره انسان ها را به روشنی راهنمایی می کنند؛ آنجا که می فرماید: ترجمه: و هرکس عمداً مؤمنى را بکشد، کیفرش دوزخ است که در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم مى‏گیرد و لعنتش مى‏کند و عذابى بزرگ برایش آماده ساخته است. از پیامبر (ص) هم در حدیث صحیح ابوداوود و نسایی نقل شده است که: ترجمه: یعنی اینکه خداوند از همه گناهان آدمی میگذرد مگر کسی که برای خدا شریک قایل شده باشد و یا کسی که انسان مومنی را بنابر فقر کشته باشد. باز رسول الله  ص می فرماید:ترجمه: سقوط دنیا نزد خدا آسان تر از قتل یک مرد مسلمان است.

ترجمه: اگر تمام مردم در کشتن ناحق یک مسلمان سهیم باشند خداوند همه آنان را به جهنم خواهد انداخت. در زمان پیامبر (ص) در طایفه‌ی هُذیل دو زن باهم دعوا کردند که یکی از آن دو حامله بود و در این دعوا نوزاد  وی سقط شد. پیامبر«ص» برای آن نوزاد سقط شده نیز خون و دیه یک برده  در نظر گرفت که در آن زمان ۴۳ مثقال طلا بود. علما بر این نظراند که مجازات کشتن جنین؛ مانند: دیۀیک انسان کامل و بالغ را می گیرد. (رواه الترمذی)