نقش تذکره الکترونیکی در کاهش جرایم
در جهان امروز، حکومت‌هایی که خواهان پیشرفت و توسعۀ پایدار هستند به الکترونیکی شدن امور از طریق تکنالوژی‌های نوین روی آورده‌اند. زیرا حکومت‌هایی که نتوانند از حکومت‌داری الکترونیک استفاده نمایند، مثل دهات دورافتاده از شهرهای کلان بوده که قادر به ارایۀ خدمات برای شهروندان خود نیستند و سال‌های سال از عقب‌افتادگی و محرومیت از مزایای این فناوری رنج خواهند برد .دســـت یابی شهروندان به تذکره تابعیت الکترونیکی در تأمین امنیت سراسری، ثبات، توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی مؤثر واقع می شود. ایجاد حکومت داری الکترونیکی از طریق دست یابی به تذکره تابعیت الکترونیکی میسر شده، بروکراسی فرسوده حکومت داری کلاسیک را از بین برده و سبب تسریع روند اجراآت اداری حکومت می گردد.
چکیده
در جهان امروز، حکومت‌هایی که خواهان پیشرفت و توسعۀ پایدار هستند به الکترونیکی شدن امور از طریق تکنالوژی‌های نوین روی آورده‌اند. زیرا حکومت‌هایی که نتوانند از حکومت‌داری الکترونیک استفاده نمایند، مثل دهات دورافتاده از شهرهای کلان بوده که قادر به ارایۀ خدمات برای شهروندان خود نیستند و سال‌های سال از عقب‌افتادگی و محرومیت از مزایای این فناوری رنج خواهند برد .دســـت یابی شهروندان به تذکره تابعیت الکترونیکی در تأمین امنیت سراسری، ثبات، توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی مؤثر واقع می شود. ایجاد حکومت داری الکترونیکی از طریق دست یابی به تذکره تابعیت الکترونیکی میسر شده، بروکراسی فرسوده حکومت داری کلاسیک را از بین برده و سبب تسریع روند اجراآت اداری حکومت می گردد.
این مقاله با هدف بررسی نقش تذکره الکترونیکی در کاهش جرایم ارائه گردیده است،نتایج تحقیق حاکی ازآن است که برای جلوگیری از جرایم جنایی و سایر جرایم به توزیع تذکرۀ الکترونیکی نیاز مبرم و اساسی است؛ چون این تکنالوژی می‌تواند، نقش مفیدی در کاهش جرایم و اعادۀ امنیت و نظم عامۀ مختل شده در کشور بازی کند .همچنان برای اجرای بسیاری از مشکلات از جمله تأمین امنیت و جلوگیری از وقوع جرایم جنایی و سایر جرایم ناشی از جعل هویت. تذکره الکترونیکی نقش مهم، عمده و اساسی دارد زیرا در روی کارت تذکره الکترونیکی تمامی اطلاعات مربوط به آن ثبت و ایمن می شود که اگر این فناوری از جعل و کلاهبرداری جلوگیری کند در نتیجه باعث کاهش جرایم و تضمین امنیت می شود.
کلید واژه گان: تذکره، الکترونیکی،نقش، کاهش، جرایم
مقدمه
از آغاز پیدایش انسان،جرم و لغزش، و دنبال آن جزا یا مجازات پدید آمد. بنابر این جامعه بشری از بدو پیدایش تا اکنون خالی از ارتکاب جرایم نبوده و با گذشت زمان و مکان،پیشرفت علم و تخنیک(تکنالوژی) طریقه ارتکاب جرایم نیز به نوبه خویش مغلق تر و انواع آن زیادتر گردیده است. بناً امروزه کشورها برای پیشرفت و توسعه پایدار در عرصه ملی و بین‌المللی و رقابت منطقه‌ای و جهانی با سایر کشورها، روش‌های متفاوت و متنوعی از جمله الکترونیکی کردن امور از طریق فناوری‌های نوین را در پیش گرفته‌اند. زیرا واضح است که کشورهای امروزی برای ارائه خدمات بهتر به شهروندان و همچنین پیشرفت و توسعه پایدار کشور، رقابت منطقه ای و جهانی را خواهند پذیرفت.
همچنان بسیاری از مردم بارومند اند که جلوی نفوذ نیروهای مخالف و عناصر وابسته به گروه های مخل امنیت که آزادانه از کشورهای بیرون واردکشـــور شـــده و یا هم با استفاده از اسناد ملی جعلی به امنیت و ثبات کشور ضربه میزنند، ناشـــی از نبود تذکره قابل اعتماد میباشد. کارشناســـان نیز تأثیر داشتن اسناد الکترونیکی را که باعث شناسایی آسان افراد و شهروندان شود، راهکار اصلی جلوگیری از ارتکاب جرایم و جنایات میدانند.
همه می دانیم که جرم یک پدیده جمعی است و امکان وقوع آن در هر مکان و زمانی وجود دارد. با پیشرفت تکنالوژی در عصر امروز عوامل مختلفی نقش خود را در وقوع جرایم ایفا می کنند که امری دشوار و غیرممکن است، کارت های شناسایی الکترونیکی که مبتنی بر بایومتریک هستند، نقش اصلی خود را در این مورد ایفا کرده اند و در صورت وجود آثاری و علایم مجرم مانند اثر انگشت و تصویر ثبت شده از مجرم در دوربین های امنیتی، پولیس جنایی در احراز هویت کمک می کند، فرد مجرم شناسایی می شود.
آنچه مسئله پژوهش حاضر را تشکیل میدهد بررسی نقش تذکره الکترونیکی در کاهش جرایم میباشد.چون توزیع تذکره الکترونیکی به منظور فراهم آوری تســـهیلات لازم در زمینه حکومت داری خوب و الکترونیکی، جلوگیری از فســـاد اداری ،کاهش وقایع امنیتی و جنایی، تثبیت دقیق کمیت نفوس، تثبیت دقیق آمار وفیات، تولدات، ازدواج، طلاق و کسب و ترک تابعیت خیلی ها مفید واقع میشود.
تذکره یا شناسنامه عموماً به عنوان یک سند رسمی برای تأیید هویت افراد (واقعی) استفاده می شود، اما وقتی از تذکره الکترونیکی صحبت می کنیم، هدف این است که هویت افراد واقعی را بر اساس آخرین فناوری مشخص کنیم. بایومتریک این فناوری از هرگونه تقلب در احراز هویت اشخاص حقیقی جلوگیری می کند و کار احراز هویت افراد را ساده می کند. یکی از مهم ترین اطلاعات ثبت شده در (دیتابیس داده) انگشت نگاری یا (بایومتریک) است که امروزه این سیستم نقش مهمی در به دست آوردن آثار و علایم جرم در تمام دنیا داشته است و در مبارزه و کاهش جنایت کمک می کند. دراین پژوهش، به طوراخص به بررسی نقش تذکره الکترونیکی درکاهش جرایم پرداخته خواهد شد.
اهمیت وضرورت تحقیق
در قدم نخست، می توان عنوان کرد که صدور تذکره الکتـرونیـکــی و برخــورداری شهــرونــدان کشور از آن، در واقع اولین سند رسمی معتبری خواهد بود که در دسترس شهروندان کشـور قرار خواهد گرفت. تثبیت هویت ملی موضوع دیگری است که اهمیت تذکره الکترونیکی را برجســـته می سازد. در جهان امروز و در کشورهای مدرن، تذکره الکترونیکی یکی از شاخص های تعریف شده و پذیرفته شـــده هویت سرزمینی به شمار می آید.
نکته مهم دیگری که در این ارتباط وجود دارد این است که توزیع تذکره الکترونیک در عصر حاضر که عصر دیجیتلی نیز نامیده می شـــود، می تواند کارکرد اساسی و تسهیل کننده در تمام امور به همراه داشته باشد. و همچنان یکی از تاثیرات آن در بخش کاهش و جلوگیری از جرایم درجامعه میباشد. بدین جهت است که بسیاری از کشورها و دولت ها سعی دارند نه تنها تذکره های ملـــــی خـــــود بـلکه تمام اسناد ملی خود را دیجیتلی و الکترونیکی سازند.
تعریف و مفاهیم شناسی
تعریف و مشخصات تذکره: تذکره سند رسمی برای احراز و اثبات هویت اشخاص (حقیقی) در جامعه است، در کشور ما تا حال تذکرههای کاغذی موجود بوده که بر اساس آن تثبیت هویت اشخاص (حقیقی) صورت می‌گیرد، اما زمانی که ما در مورد تذکرۀ الکترونیکی صحبت می‌نماییم، هدف ما تثبیت هویت اشخاص حقیقی بر اساس تکنالوژی نوین روز میباشد که همانا بایومتریک است.
این تکنالوژی از هرگونه تقلب در تثبیت هویت اشخاص حقیقی جلوگیری نموده و کار را در قسمت تثبیت هویت اشخاص حقیقی ساده می‌سازد. این بزرگترین فکتور در قسمت تامین امنیت و جلوگیری از جرایم جنایی و سایر جرایم ناشی از جعل هویت است.
تذکره الکترونیکی از ماده «پولی کاربونیت» ساخته شده که معلومات ابتدایی شخص مانند: نام، نام پدر، محل تولد و عکس به گونه «لایزری» بر روی آن حکاکی می‌شوند. یک «چِپ» (کارت حافظه) نیز در عقب تذکره الکترونیک گذاشته شده که از طریق آن می‌توان خدماتی چون اخذ جواز سیر، خدمات صحی، پاسپورت و دیگر خدمات دولتی را دریافت کرد.
ارزش و اهمیت تذکره الکترونیکی در کاهش جرایم: طوری که همه می‌دانیم، در مکانی که اجتماع موجود باشد، امکان بروز جرایم متصور است. با پیشرفت تکنالوژی در عصر امروز عوامل مختلفی نقش خود را در وقوع جرایم ایفا می کنند که امری دشوار و غیرممکن است، کارت های شناسایی الکترونیکی که مبتنی بر بایومتریک هستند، نقش اصلی خود را در این مورد ایفا کرده اند و در صورت وجود آثاری و علایم مجرم مانند اثر انگشت و تصویر ثبت شده از مجرم در دوربین های امنیتی، پولیس جنایی در احراز هویت کمک می کند، فرد مجرم و مجرمین شناسایی می شود.
با پیشرفت تکنالوژی عوامل مختلفی در به وجود آمدن جرایم نقش بازی می‌کنند که یکی از این عوامل، کتمان هویت اصلی و یا جعل هویت است؛ زیرا در صورت عدم تثبیت هویت مجرم، امکان دستگیری و سپردن آن به پنجۀ قانون مشکل و ناممکن است.
تذکرههای الکترونیکی که اساس آن را بایومتریک تشکیل میدهد در این قسمت نقش اساسی خویش را بازی نموده و در صورت وجود آثار و علایم از مجرم؛ مثل نشان انگشت، تصویر ثبت‌شده از مجرم در کامره‌های امنیتی، کار پولیس جنایی را در تثبیت هویت مجرم آسان می‌کند.
احراز هویت اشخاص: به طور کلی روش ها و سیستم های مختلفی برای احراز هویت افراد وجود دارد که به اختصار به آنها اشاره می شود:
- 1. در اکثر جوامع بشری، افراد برای اثبات هویت خود مدارک شناسایی مانند کارت شناسایی، پاسپورت و … را به همراه دارند. اما این اسناد دارای معایبی مانند گم شدن، فرسودگی، فراموشی در محل و یا جعل در تاسیسات پهلوی هستند.
- 2. سیستم شناسایی یک دانش فنی است، اگر افراد قفل تجهیزات فنی و کد روش شناسایی را باز کنند، آن را به حافظه خود می‌سپارند. مانند باز کردن قفل گاوصندوق با شماره، رایانه، حساب های آنلاین، کارت های اعتباری، تلفن های هوشمند و غیره. این سیستم هم ایراداتی دارد مثلا فراموشی رمز عبور.
- 3. سیستم های شناسایی بایومتریک جزء بدن انسان هستند، در صورت استفاده از شناسه تایید شده، این سیستم مانند سیستم های فوق دارای ایرادات و معایب نیست، اما دارای دقت و صحت فنی ثابت شده مانند استفاده از اثر انگشت است. لنزها، مشخصات، بسته به چهره فرد و…
به عنوان مثال امروزه از اثر انگشت به عنوان کلیدی برای باز کردن قفل بسیاری از وسایل فنی استفاده می شود.اثر انگشت علاوه بر وابستگی به فرد از دقت بالایی نیز برخوردار است.
امروزه جوامع بشری به‌طور عام و نظام‌های حقوقی و قضایی به‌طور خاص با تأیید تأمین عدالت اجتماعی، شناسایی هویت افراد مجرمین و جداسازی آنها از افراد سالم و نیز مجرمان مکرر و آسیب‌پذیر، به انزوای آنها اهتمام داشته‌اند. می توان مکانیزمی دقیق و رضایت بخش برای تثبیت هویت افراد انتخاب کرد، مجرمان را به طور دقیق شناسایی کرد، تخلفات و جرایم را در جامعه محدود کرد و به مردم اجازه داد در محیطی آرام و امن زندگی کنند. پس از کشف دلایل اثبات جرم، اثر انگشت وبایومتریک توسط دستگاه‌های حقوقی و قضایی برای شناسایی افراد استفاده میشود که شناسایی مجرمان، کشف آنها و دستگیری مجرمان، فواصل زمانی را در صورت ثبت اثر انگشت بایومتریک کوتاه و تسریع می‌کند. در کارت های شناسایی الکترونیکی و بسته به سیستم خودثبتی فرد با تمام مشخصات ثبت نام می شد.
مزایایی تذکره الکترونیکی
- در تذکرههای کاغذی امکان جعل و تزویر بود که امکان تغییر سن را برای مرتکبان جرم مساعد می‌ساخت، اما تذکرههای الکترونیکی این امکان را از بین برده است.
- وجود اسناد تثبیت هویت غیرقابل جعل در اکثر پروسه‌های مهم تجارتی، اقتصادی و اجتماعی اصلاحات به وجود آمده که زمینۀ فساد اداری را کم می‌سازد؛ مثلا اگر کسی پول رشوت بپردازد، چون تذکرۀ الکترونیک دارد، هویتش به راحتی افشا میشود.
- هیچ‌کس توسط تذکرۀ جعلی نمی‌تواند به عوض فرد دیگر وارد معاملات حقوقی، خرید و فروش زمین، خانه و دکان و انتقال پول شود و یا هیچ‌کس نمی‌تواند سند جعلی در مورد غصب ملکیت شخص دیگر را به نفع خود بسازد. کسی نمی‌تواند اسناد تحصیلی جعلی یا جواز جعلی تجارتی اخذ کند.
- این تذکره در قسمت ارایۀ معلومات دقیق دربارۀ نفوس کشور نقش مهم و ارزنده را ایفا نموده که در صورت موجودیت آمار دقیق از نفوس کشور با در نظر داشت شغل و خصوصیات افراد اجتماع می‌توان یک احصاییۀ درست جنایی را ترتیب نمود که در قسمت مبارزه و کاهش جرایم نقش خاص خود را دارد.
- در امر حکومت‌داری خوب و پلان‌گذاری دقیق، در صورت موجودیت تذکره الکترونیکی به درستی نفوس کشور معلوم گردیده و آمار و ارقام درست از نفوس کشور در دسترس حکومت و ادارات ارایه‌کنندۀ خدمات عامه قرار می‌گیرد که بر اساس آن می‌توانند، پلان‌گذاری دقیق نمایند.
نتیجه گیری و پیشنهادات
به منظور توزیع و سهل سازی روند توزیع تذکره الکترونیکی و کاهش جرایم ناشی از جعل هویت موارد ذیل پیشنهاد می گردد.
- طوری که می‌دانیم در کشور ما جرایم ناشی از جعل هویت به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته، زیرا اکثر مجرمان با تغییر هویت خویش به‌طور آزادانه گشت و گذار می‌نمایند. تذکرههای کاغذی امکانات جعل هویت را مساعد ساخته، بنابراین پیشنهاد میگردد به منظور جلوگیری از این معضل طی یک پلان بلند مدت و یک فاصلۀ معین زمانی تمام تذکرههای کاغذی جمع‌آوری گردیده و برای تمام اتباع کشور تذکرۀ الکترونیکی توزیع گردد.
- در همکاری با ریاست احصاییه و ثبت احوال نفوس یک کاپی از دیتابیس معلوماتی تذکرههای الکترونیکی به ریاست عمومی مبارزه با جرایم جنایی وزرات امور داخله و مدیریت‌های مبارزه با جرایم جنایی ولایات کشور سپرده شود تا در صورت بروز جرایم و موجودیت آثار و علایم از مجرم به کمک دیتابیس به وقت و زمان آن مجرم تثببیت هویت گردد.
- در همکاری با وزارت امور داخله و سایر ادارات مرتبط که مسئولیت و رهبری ادارۀ ثبت احوال نفوس را به دوش دارد یک هیأت تشکیل گردد که تمام سوانح تذکرههای کاغذی را مورد بررسی قرار دهد تا در صورت موجودیت مشکل در قسمت اسم، اسم پدر، اسم پدرکلان، سکونت اصلی و سکونت فعلی اصلاحات لازم به وجود آید؛ زیرا با در نظر داشت سطح پایین سواد در کشور متاسفانه تا اکنون هموطنان ما با موارد مشکلات اسمی در تذکرههای کاغذی مواجه هستند که در گرفتن تذکرههای الکترونیکی برایشان مشکل ایجاد مینماید که این امر سبب دلسردی و عدم گرفتن تذکرۀ الکترونیکی میگردد.
- در حال حاضر برای دریافت تذکرۀ الکترونیکی وقت و زمان زیاد نیاز است، مدت زمان زیاد سپری میگردد تا افراد و اشخاص علاقه‌مند تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند؛ بنابراین باید در این روند سهولت بیشتری ایجاد شود تا شهروندان و علاقه‌مندان بتوانند به آسانی تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند. می‌توانیم با افزایش نمایندگی‌های ادارۀ تذکره الکترونیکی در کشور سهولت لازم را ایجاد نماییم.
- برای جلوگیری سؤاستفاده از صغر سن طفولیت که یکی از موانع مسئولیت جزایی است، ایجاب مینماید که اطفال بعد از ولادت ثبت و کارت تولد اخذ نمایند و بعد تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند تا جلوگیری از تغییر سن صورت گیرد.
- به منظور تطبیق پلان و استراتیژی حکومت در تطبیق برنامه‌های انکشافی و توسعه‌یی ایجاب مینماید که نظر به احصائیه و آمار دقیق نفوس کشور که بعد از توزیع تذکرههای الکترونیکی نظر به دیتابیس احصاییۀ مرکزی نیازمندی‌ها سنجیده شده به تعقیب آن برای مناطق کم‌تر انکشاف یافته توجه جدی صورت گیرد.
- ما می‌توانیم احصاییۀ جنایی را بر اساس تذکرههای الکترونیکی که هویت تمام اتباع کشور در آن ثبت و راجستر میباشد، ترتیب نماییم و در نقاط محراقی و جرمزا تدابیر وقایوی لازم را اتخاذ نماییم.
- در حال حاضر قیمت تذکره الکترونیکی نسبتا بالا بوده و اقتصاد خانواده های فقیر برای اخذ تذکره الکترونیکی کفایت نمکند،بنابر این قیمت تذکره الکترونیکی یک مقدار کاهش پیدا کند یا در قیمت فعلی ثابت باقی بماند تا خانواده های فقیر بتوانند تذکره الکترونیکی اخذ نمایند.
منابع و مآخذ
- اساتید دیپارتمنت کریمنال تخنیک، اکادمی پولیس، مضمون درسی کریمنال تخنیک، کابل، ۱۳۹۹٫
- اساتید دیپارتمنت حقوق، اکادمی پولیس، مضمون درسی حقوق مدنی، کابل. ۱۳۸۹
- جعفری، امین، تشخیص هویت ژنتیکی در پرتو علوم جنائی، تهران۱۳۸۹
- محزون، محمد یحیی، کریمنولوژی، کابل، ۱۳۸۹٫
- نجاتی، مهدی، پولیس علمی، تهران، ۱۳۸۲٫
- وزارت عدلیه، کد جزای افغانستان، کابل، ۱۳۹۶٫
- وزارت عدلیه، قانون ثبت احوال نفوس، کابل،۱۳۹۳
- سایت انترنتی ریاست عمومی احصایه و ثبت احوال نفوس کشور.
- سایت انترنتی ویکی پیدیا.
- سایت انترنتی وزارت امور داخله.
- اساتید دیپارتمنت حقوق، اکادمی پولیس،مضمون درسی حقوق جزا عمومی، کابل، ۱۳۸۹
- Shabazi shapor, A. (2001); Encyclopaedia Iranica, ed.E.Yarshater, Costa; mazdapublisher
- احمد جاوید «امینی»
