افغانستان در میان ۱۰ کشور با میزان آسیب‌پذیری بالا از تغییرات‌اقلیم

معاذ
افغانستان به صورت عموم دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک قاره‌ای است. براساس یافته‌های دانش‌مندان، مناطقی که دارای اقلیم خشک است، آسیب‌پذیرترین مناطق در برابر تغییرات اقلیمی استند. بر علاوه‌ی افزایش درجه‌ی حرارت، میزان بارندگی سالانه در این مناطق، می‌تواند بیش‌تر از ۳۰% کاهش یابد. از سوی دیگر، در افغانستان اگر چه افزایش درجه‌ی حرارت و کاهش میزان بارندگی در دو تا چهار دهه‌ی آینده به صورت یک‌سان برای تمام بخش‌ها پیش‌بینی نشده ‌است؛ ولی برای بیش‌تر نقاط این کشور، افزایش حرارت تا چهار درجه‌ی سانتی‌گراد و کاهش بارندگی تا ۳۰% با درنظرداشت سناریوهای مختلف ممکن است. بنا بر این افغانستان به خاطر اقلیم خاصی که دارد در معرض آسیب‌های شدید تغیرات اقلیمی قرار دارد.
افغانستان با ورود به سومین سال خشک‌سالی، با پشت‌سر گذاشتن زمستان مرگبار همراه با سرمای شدید، برف و سیل در بسیاری از مناطق کشور، در جمع ده کشوری قرار گرفته که بدترین آسیب را از تغییرات‌اقلیمی متحمل شده است.
براساس گزارش کمیته بین‌المللی نجات (IRC)، افغانستان سومین کشوری است که از تغییرات آب و هوایی، آسیب دیده است.
این وضعیت بدتر از زمستان سخت سال گذشته توصیف شده است که در آن صدها خانواده مجبور به ترک خانه‌های خود شدند و زمین‌های زراعتی و محصولات‌شان از بین رفتند.
براساس فهرست دیدبان سالانه کمیته بین‌المللی نجات، موقعیت افغانستان از بدترین وضعیت در سال ۲۰۲۲ به سومین بدترین وضعیت در سال ۲۰۲۳ تغییر کرده است.
این کمیته گفته است که این تغییر به معنای آن نیست که پیشرفتی در کشور صورت گرفته باشد، بلکه تأثیرات تغییراقلیم در شرق افریقا شدید گزارش شده است.
این کمیته گفته است که افغانستان اکنون درحالی وارد سومین سال خشک‌سالی خود شده است که سیل شدید در برخی از مناطق کشور تولید مواد غذایی را کاهش داده و مردم را از خانه‌های‌شان آواره کرده است.
براساس گزارش کمیته بین‌المللی نجات، ده کشوری که بدترین آسیب را از تغییرات‌اقلیمی دیده‌اند، شامل یمن، چاد، سودان جنوبی، جمهوری افریقای مرکزی و سایر کشورهایی هستند که در انتشار گازهای گل‌خانه‌ای جهانی سهم کمی دارند.
دیوید میلیبند، مدیرعامل و رییس این کمیته گفته است: «آسیب‌پذیرترین جمعیت جهان در حال حاضر در خط مقدم بحران آب‌وهوایی هستند.»
او پیشنهاد کرده است که برای کاهش بدترین و شدیدترین آسیب های آب‌وهوایی، کشورهایی که در انتشار گازهای گل‌خانه‌ای سهم کلان دارند، باید اقدامات بیشتری را برای مهار آن انجام دهند.
اما راه‌های مقابله با تاثیرات اقلیم در افغانستان
در چند سال آینده، مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی بر سلامتی انسان‌ها دشوار خواهد بود؛ اما هنوز بسیاری از این اثرات قابل کنترول و جلوگیری استند. در این بخش می‌توان به کاهش آلودگی از وسایط حمل‌و‌نقل، استفاده‌ی موثر از زمین و بهبود مدیریت آب، یاد کرد. هرچند اجرای راهبرد‌های کاهش‌دهنده و تطابق‌پذیری در کشورهای فقیر از لحاظ اقتصادی مشکلات خود را دارد؛ اما اگر آن را با خساراتی که تغییرات اقلیمی در درازمدت می‌تواند وارد کند مقایسه کنیم، هزینه ‌اش کم‌تر است.
پیشنهادها برای کاهش تغیرات اقلیمی در کشور
مواردی که در فوق ذکر شد؛ از جمله عوامل مهم آسیب‌پذیری کشور در برابر تغیرات اقلیمی است. عملی‌شدن برنامه‌های ذیل تا حدود زیادی می‌تواند از آسیب‌پذیری این کشور در برابر تغییرات اقلیمی در بخش زراعت بکاهد. هنگامی که بخواهیم ظرفیت‌های نهادهای مسوول را از طریق جذب افراد متخصص در سال‌های آینده در نظر بگیریم؛ می‌توانیم آسیب‌پذیری کشور در برابر تاثیرات منفی تغیرات اقلیمی را کم‌تر بکنیم. این در حالی است که استفاده‌ی شماری از منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوا شود و به سلامتی افراد کمک کند و هم‌زمان از سرعت تغییرات اقلیمی نیز کم شود.
روی این ملحوظ، راه‌اندازی برنامه‌های علمی – تحقیقی هدف‌‌مند در بخش‌های زراعت، آبیاری و آگاهی‌‌دهی برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم از طریق رسانه‌های جمعی، اماکن مقدس، رسانه‌های صوتی و تصویری، انجمن‌ها، برنامه‌های آموزشی، بزرگان محل، شوراها، اجرای برنامه‌‌های منظم برای بهبود مدیرت منابع آبی و استفاده‌ی موثر از منابع آبی کشور، حمایت از دهقانان، تلاش جهت مدرنیزه‌کردن زراعت، تقویت و توسعه‌ی مراکز هواشناسی، شکی وجود ندارد که در این مواردمقابله با اثرات تغییر اقلیم کمک خواهد کرد. با در نظرداشت موارد مذکور و مطابق به موارد فوق، هر چه زودتر سکتورهای مختلف آسیب‌پذیر،‌ شناسایی شده و برنامه‌های تطابق‌پذیر و کاهش‌دهنده‌ی تاثیر تغییرات اقلیمی روی دست گرفته شود، تا از واردشدن خساره‌ها در سطح بزرگ و کوچک جلوگیری شود.