سفيران پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم

عبدالحق حبیبی صالحی

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پس از بنیان‌گذاری دولت اسلامی در مدینه منوره و پایه‌گذاری روابط میان ملت‌ها و کشورها، سفیران و دیپلمات‌های بسیاری را با اهداف مختلف و بیشتر از همه به هدف دعوت اسلامی به‌سوی سران ملت‌ها و کشورهای بی‌شماری فرستاده است. طبق بررسی این نوشته به تعداد ده (10) سفیر از سوی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به‌جاهای مختلف فرستاده‌شده که در زیر شناسه‌های کوتاه آنان را بیان می‌کنیم.

1-            جریر بن عبدالله بجلی رضی‌الله‌عنه: ایشان را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در سال دهم هجرت به‌سوی، «ذي الكلاع» فرستاد. ذی الکلاع که نام و نسبش سمیفع بن باكور بن حبيب بن مالك بن حسان بن تبع است، از ملوک و پادشاهان طوایف بود و دعوای ربوبیت می‌کرد. نبی کریم صلی الله علیه وآله وسلم به دست جریر رضی‌الله‌عنه نامه فرستاد که سرانجام وی با خانمش صريمه بنت أبرهة بن الصباح مسلمان شد.

2- شجاع بن وهب الاسدی رضی‌الله‌عنه: شجاع اسدی را نبی کریم صلی الله علیه وآله وسلم به‌عنوان سفیر به سوی شمر بن الْحَارِث بن أبي شمر غسانی یکی از پادشاهان غسان فرستادند. زمانی که شجاع نامه را به شمر رساند، تکبر نموده هشدار حمله بر پیامبر(ص) را داد و نامه را به قیصر آنگاه که در فلسطین بود، فرستاد و از این قضیه او را آگاه کرد. قیصر برایش پاسخ داد که از حمله بازآید. آنگاه شمر بن حارث، شجاع را با هدایا برگرداند، شمر پس‌ازآن پادشاهی‌اش به جبلة بن الایهم منتقل شد و در جابیه زندگی می‌کرد و در زمان حضرت عمر رضی‌الله‌عنه مسلمان شد.

این سفیر را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پس از وی در سال هفتم هجری با نامه¬ای به‌سوی «جبلة بن الْأَيْهَم غسانی» که از آخرین پادشاهان غسان است، نیز فرستاده‌اند. هنگامی‌که نامه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم به وی رسید، مسلمان شد و پاسخ نامه رسول الله صلی‌الله علیه وآله وسلم را نوشت و فرستاد و از اسلام خود خبر داد. همراه با نامه هدایایی نیز به آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم فرستاد.

3- حَاطِب بن أبي بلتعة رضی الله عنه: اين سفير را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در سال هفتم هجري به سوی «مقوقس» پادشاه مصر فرستاد. اسم مقوقس، جریج بن مینا قبطی است که مسیحی بود از طرف هرقل پادشاه روم در مصر منصوب بود. هنگامی که حاطب رضی الله عنه به اسکندریه رسید و کتاب را به مقوقس رساند، مقوقس وی را بسیار اکرام کرد. مقوقس پس از خواندن نامه مایل به اسلام شد و پاسخ نامه را همراه هدایای بیش بهایی خدمت آن حضرت فرستاد که در آن هدایا دو تا کنیز و یک مرکب برای سواری بود. یکی از کنیزها، ماریه قبطیه مادر حضرت ابراهیم علیه السلام بود و دوم آن سیرین بود که نبی علیه السلام آن را به حسان بن ثابت بخشید. مرکب آن دو تا بود، یک قاتر به نام «دلدل» و یک مرکب به نام «یعفور» که در آن زمان غیر از این دیگر مرکبی در جزیره ای عرب نبود و این مرکب تا زمان حضرت معاویه رضی الله عنه وجود داشت.

4- عمرو بن العاص رضی الله عنه: این سفیر را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در سال هشتم هجری در ماه ذی القعدة الحرام، به سوی جیفر و عبدا پسریان جلندی فرستاد، ایشان از سران قبایل ازد در عمان بودند. ایشان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم را تصدیق کردند و اسلام آوردند و در نتیجه بر تمام عمان غالب آمدند.

5-            دِحْيَة بن خَليفَة الْكَلْبِيّ رضی الله عنه: این سفیر را با نامه¬ای پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به سوی قَيْصر پادشاه روم فرستاد. حضر دحیه کلبی طبق دستور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نخست نامه به والی بصری، حارث رساند که در حمص بود. وی دحیه را با فردی نزد قیصر فرستاد که در آن وقت، قیصر پس از غلبه در برابر فارس، عازم بیت المقدس شده بود و نامه را دحیه در بیت المقدس به وی تسلیم داد. قیصر دنبال یکی از اقوام پیامبر(ص) شد که در آن زمان ابوسفیان و برخی دیگری از مکیان برای تجارت آنجا بودند، وی را طلب نموده سوالاتی در باره‌ی پغیمبر صلی الله علیه وآله وسلم پرسید که ابوسفیان در پاسخ جز راستی دیگر چیزی نتوانست بگوید، هرچند نامه را تصدیق نموده و مایل به ایمان شد و گفت: اگر در وطن ما می بود، حتماً به او ایمان می آوردم و برایش کمک می کردم؛ اما از ترس نصاری ایمان خود را اظهار نتوانست.

6- عَمْرو بن أُميَّة ضمرِي رضی الله عنه: این سفیر را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در سال هفتم هجری به سوی نجاشی پادشاه حبشه فرستاد. اسم وی اصحمه است. نجاشی نامه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم را گرفت و به چشمان خود مالید و از تخت خود پایین آمده متواضعانه بر زمین نشست و به پیامبری نبی کریم صلی الله علیه وآله وسلم شهادت داد. پاسخ نامه را بسیار مؤدبانه نوشت و در آن ایمان و صداقت خود را اظهار کرد و عمرو را با تحایفی به نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرستاد. نجاشی سال هفتم هجری پس از فتح خیبر وفات کرد و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بر وی جنازه غایبانه ادا کرد.

7- سليط بن عَمْرو عامري رضی الله عنه: اين سفير را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم با نامه¬ای به سوی ثمامه بن اثال حنیفی و هوذه بن علی حنیفی به يمامه فرستاد و در نامه خود ایشان را به اسلام دعوت کرد. وقتی که نامه به ایشان توسط سلیط رضی الله عنه رسید، سلیط نامه را برای شان قرائت کرد، وی را اکرام کردند، اما اسلام را نپذیرفتند. هوذه از بادشاهان عاقل و خیلی زیرک و شاعر و ادیب بود. نامه را پاسخ داد و سلیط را با پاسخ نامه و هدایا رخصت کرد، هوذه در سال فتح مکه در حالت نصرانیت مرد.

8-            عَلَاء بن الْحَضْرَمِيّ رضی الله عنه: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم ابوبکر علاء بن حضرمی را به سوی منذر بن ساوی عبدی و اهل ردت و ساکنان بحرین فرستاد. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به منذر نامه ای نوشت، علاء با این نامه بسیار با مشکلات به بحرین رسید، منذر و اهل بحرین توسط این نامه مسلمان شدند و پس از آن خراج و مالیات شان را به مدینه فرستادند. این اولین خراجی بود که وارد مدینه منوره شد و مبلغ هفتاد هزار درهم بود.

9- مهاجر بن امية مخزومي رضی الله عنه: اين سفير را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به سوی حارث بن عبد کلال حمیری و پادشاهان حمیر فرستاد… وی در پاسخ گفت: من در این مورد فکر می کنم. در سال نهم هجری زمانی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم از غزوه تبوک بر می‌گشت، حارث مسلمان شد و به خدمت آن حضرت رسید.

10-       عبد الله بن حذافة السَّهْمِي رضی الله عنه: این سفیر را پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به سوی کسیر بن هرمز پادشاه فارس فرستاد. پس از رسیدن نامه، چون کسری نامه را قرائت کرد، گفت: او نام خود را قبل از نام من نوشته است، آنگاه نامه را پاره کرد، زمانی که خبر پاره کردن نامه به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم رسید، فرمودند: خدایا، پارس را پاره پاره کن.» پس از این دعای پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فارس رستگاری را ندیده است.