نقش سازمان اکو در توسعه اقتصادی افغانستان
پس از جنگ جهانی دوم نظریه های جدید در روابط بین المللی شکل گرفت که دید گاههای سنتی در تحلیل روابط کشورها را تحت تاثیر قرار داد. هواداران نظریه‌های همگرایی و ارتباطات با دور شدن از فرضیات واقع گرایان در مورد سرشت ستیزه‌آمیز روابط انسانی و روابط کشورها،جنگ و ستیزش را به‌عنوان محور و اساس فعالیت‌های انسانی و نظام بین‌الملل رها ساختند. دراین نظریه‌ها فعالیت‌های افتصادی.
محقق: پوهنمل څارمن محمد نعمان رحیمی
مقدمه
پس از جنگ جهانی دوم نظریه های جدید در روابط بین المللی شکل گرفت که دید گاههای سنتی در تحلیل روابط کشورها را تحت تاثیر قرار داد. هواداران نظریه‌های همگرایی و ارتباطات با دور شدن از فرضیات واقع گرایان در مورد سرشت ستیزه‌آمیز روابط انسانی و روابط کشورها،جنگ و ستیزش را به‌عنوان محور و اساس فعالیت‌های انسانی و نظام بین‌الملل رها ساختند. دراین نظریه‌ها فعالیت‌های افتصادی. اجتماعی و فنی جوامع انسانی مورد توجه قرار گرفته است، واساس روابط غیرسیاسی مورد توجه آنها است که شرط اساسی و لازم برای حل و فصل منازعات منطقه‌ای و بین‌المللی می‌باشد. همکاری‌های سازمان‌یافته منطقه‌ای، اغلب پس از جنگ جهانی دوم با هدف تامین صلح گسترش پیدا کرد. کشورهای آسیایی نیز در پی این رویکرد. همکاری‌های اقتصادی مختلفی را در سطوح متفاوت پایه گذاری کردند. این همکاری ها بر حسب نیاز آنها، ازتوافق های دوجانبه که در پائین‌ترین سطح توافق های چندجانبه است تا موافقت نامه‌های تجاری منطقه‌ای و مناطق آزاد تجاری و ایجاد پیمان‌های منطقه‌ای، قابل تمیز است. ایجاد جامعه اقتصادی آسیایی با هدف همکاری و در نهایت همگرایی اقتصادی. می‌تواند برای همه کشورهای منطقه منافع اقتصادی و در کنار آن منافع سیاسی در پی داشته باشد. بر همین اساس، کشور ما نیز با اتخاذ رویکرد برون گرای خود می کوشد تا با برقراری همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه و نیزمشارکت فعال در پیمان‌های منطقه‌ای موجود, تحقق اهداف یاد شده را حیثیت بخشد.
سازمان اکو
سازمان اکو، یک سازمان منطقه‌ای اقتصادی است که کشورهای آذربایجان .ایران. ازبکستان.افغانستان. پاکستان. ترکیه, تاجیکستان. ترکمنستان. قزاقستان و قرقیزستان را دربر می‌گیرد. این سازمان در سال ۱۹۸۵ میلادی توسط سه کشور ایران. پاکستان و ترکیه برای گسترش همکاری‌های اقتصادی, فنی و فرهنگی میان اعضاء تأسیس شد. سازمان همکاری اقتصادی اکو در واقع ادامه ((سازمان همکاری عمران منطقه‌ای» یا RCD است که در سال 1964 در انقره و به توصیه ایران،پاکستان و ترکیه سنگ بنای آن گذاشته شد. منشور سازمان اکو، الهام گرفته از پیمان ازمیر (منشور پیمان اولیه آر.سی.دی) است. وجود منافع مشترک، مناسبات دوستانه سه کشور اولیه به دلیل بهره‌مندی از پیوندهای دیرین تاریخی، فرهنگی، همجواری و نیز قرار گرفتن در یک منطقه حساس استراتژیک از عوامل موثر در ایجاد این همکاری اقتصادی در ابتدای امر بوده است.از هنگام تشکیل سازمان همکاری اقتصادی اکو تا تصویب پروتکل اصلاحی پیمان ازمیر درسال 1369 ،این سازمان فعالیت چشم گیری نداشت. حتی پس از آن نیز تا پیوستن کشورهای آسیای مرکزی و آذربایجان و افغانستان، تنها اجلاسیه های مشترک مقامات و مسئولان ذیربط نشان دهنده ادامه فعالیت این سازمان بود. پس از گسترش سازمان اکو، در واقع مرحله تازه ای از فعالیت این سازمان آغاز شد. گرد آمدن 10 کشور،در یکی از حساس ترین مناطق استراتژیک جهان، سبب توجه روزافزون به این سازمان در سطح آسیا و جهان شد.
روابط اقتصادی افغانستان با کشور های عضو اکو
افعانستان یگانه کشور محاط به خشکه در آسیای میانه است به صورت دقیق این کشور حد فاصل آسیای میانه و جنوب آسیا می باشد. مردم افغانستان با مردمان کشورهای عضو اکو عمیق ترین پیوند های فرهنگی و تاریخی را دارا می باشد در حوزه کشورهای اکو امکانات و فرصت های بسیار مساعدی وجود دارند که اگر افغانستان از آنها استفاده سالم نماید، می تواند بر بسیاری از مشکلات موجود فایق آید، سازمان همکاری اقتصادی اکو کی از سازمان های منطقه ای محسوب می شود که هدف همگرایی اقتصادی میان کشورهای منطقه ای ایجاد شده و امروز به عنوان دومین سازمان بزرگ منطقه ای در جهان از قابلیت بالایی در ثبات آفرینی در منطقه برخوردار است.
اکو از بزرگترین اجلاس های منطقه ای به شمار می رود و افغانستان می تواند بسترهای مناسب را برای بهره مندی از توانمندی های این سازمان آماده کند. افغانستان با توجه به اینکه به همکاری منطقه ای خصوصا همکاری های نیاز دارد باید راهکاری لازم را هم در این باره روی دست بگیرد .
اکو و رشد سرمایه گذاری در افغانستان
دولت افغانستان اولین طرح استراتژی توسعه ملی را به این کنفرانس آورد تا بر سر آن به توافق با جامعه جهانی دست یابد و در نهایت این طرح از سوی مشارکت کنندگان جهانی کنفرانس مورد تایید قرار گرفت و «معاهده افغانستان» محصول توافق جامعه جهانی و دولت افغانستان از درون این اجلاس بیرون آمد تا بر مبنای این سند جامعه جهانی به هماهنگی بیشتری با دولت افغانستان در حوزه‌های مختلف دست یاید. سندی که مبنای عمل «استراتژی توسعه ملی افغانستان» می باشد که یکی از ارکان اساسی آن تاکید بر همکاری منطقه ای برای حل معضلات افغانستان بوده است.
برگزاری کنفرانس ،همکاری‌های منطقه ای برای افغانستان، در کابل، دهلی، اسلام آباد، استانبول و دوشنبه و اخبراً کنفرانس«ای «قلب آسیا» در استانبول و کابل، همه نشان مي دهند که افغانستان با جدیت تمام به مسئله همکاری‌های منطقه ای توجه کامل دارد. برای تحقق اهداف از جمله رشد تجارت منطقه ای و بین‌المللی، افغانستان و همسایه‌های آن تلاش خواهند کرد تا زیرساخت های لازم ترانزیتی، مانند راه های زمینی و شبکه های راه آهن را توسعه داده و یک محیط مساعد متقابل را برای سرمایه گذاری بیشتر تقویت تجارت، گسترش مخابرات و مواصلات تا بندرهای آبی منطقه و همچنین افزایش تبادلات فرهنگی و مردمی را فراهم کنند.
با این نگاه منطقه جنوب آسیا و به ویژه کشورهای عضو اکو به دلیل ویژگی‌های خاص آن از اهمیت فراوانی برای افغانستان برخوردار است.
نتیجه گیری
در همکاری‌های منطقه‌ای سازمان همکاری اقتصادی « اکو» کشورهای عضو سازمان شاهد تحولات روبه رشدی هستند که به نوبۀ خود تأثیرات مثبتی را بر همکاری‌های چندجانبه برجای می گذارد و توان کشورها را برای مشارکت در برنامه ها و پروژه‌های منطقه ای افزایش می دهد.
بدون شک وضعیت تحصیلی در بیشتر کشورهای عضو اکو به مراتب بالاتر از افغانستان بوده که در فرایند تبادل، افغانستان فرصت های خوبی را به دست خواهد اورد همگرایی منطقه ای، فرصت دیگری است که افغانستان می تواند آن را در اکو دنبال نماید.
به بیان دیگر قوی شدن اکو و رشد همگرایی میان اعضای آنء منجر به یک نوع همگرایی منطقه ای می گردد. همگرایی منطقه ای که نقطه مقابل واگرایی منطقه ای است و به عنوان یکی از مهمترین دستاورد اکو به حساب می آید همچنین اتاق های بازرگانی کشورهای عضو اکو به عنوان نمایندگان بخش خصوصی، سهمی در پیگیری و پیاده کردن توقعات و نیازهای بخش خصوصی کشورهای عضو دارند، تلاش اتاق بازرگانی و صنعت اکو به توسعه ارتباطات و فعالیت‌های تجار و فعالان اقتصادی کشورهای عضو برای افزایش تبادلات تجاری منطقه کمک می کند. به همین دلیل، شرکای عمده تجاری افغانستان مانند پاکستان ایران ترکیه و آذربایجان از میان کشورهای عضو اکو است.
منابع
- 1. محمدی، سعید، آثار ترتیبات ترجیحی در بین کشورهای عضو اکو در توسعه تجارت ایران، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، چاپ اول، 1386
- 2. شهابی، سهراب اکو تمرکز یا گسترش، مجله خارجی، شماره 88 سال 1388
- 3. کوزه گر کالجی، ولی، سازمان همکاری (اکو )، دستاوردها وچشم اندازها، مجله مطالعات آسیای مر کزی و قفقاز ، شمار69،، 1389
- 4. همکاری اقتصادی (اکو) در ارتقای سطح این سازمان، مجله اقتصادی، شماره 29-30 سال ۱۳۸۳
- 5. قزوینی، ابراهیم، سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو، مجلات تخصصی نور، مجله اقتصادی انرژی, شماره 43، سال 1381
