افزایش عواید داخلی از لحاظ منابع آن در افغانستان

مقدمه

افغانستان با بیشترین آسیب پذیری در عرصه اقتصاد مالی در جریان بیش از چندین دهه جنگ و بحران، بیشتر نیازمند بازسازی دوباره در این عرصه میباشد، تا چرخ اقتصاد مالی را به حرکت انداخته و قادر به اجرای برنامه ها و امور خویش گردد. گرچند که وضعیت مالی بهبود نسبی کسب نموده اما بازهم عواید داخلی دولت به اندازه‌ای نیست تا صرف نظر از مصارف برنامه های انکشافی، مصارف امور عادی دولت را تکافو نماید. ازینرو به منظور خودکفایی کشور در اجرای برنامه ها، باید عواید داخلی افزایش داده شود. این کار وقتی ممکن می شود که در زمینه های لازم تحقیقات انجام گردد.

چشمه های عایداتی دولت

عواید جنسی وطبیعی: عواید جنسی شامل آن عده از عواید دولت می گردد که به شکل جنس جمع آوری میگردد. این نوع عواید درگذشته ها بیشتر رایج بود و درافغانستان مالیات دولت تا قبل ازسلطنت امان الله خان به شکل جنس جمع آوری می گردید. که این نوع عواید در بودجه دولت نیز ظاهر شده میتوانست.

عواید پولی: عبارت از تمام عوایدی است که دولت ها آنرا به شکل پول نقد بدست می‌آورند.  صرف نظر از بعضی استثناات امروزه تمام عواید دولت یا به شکل پول در یافت می گردد ویا به پول ارزیابی می گردد که عواید پولی نیز به نوبه خود بدو بخش تقسیم می گردد.

عواید منظم : عبارت از عوایدی است که در یک دوره مالی به صورت منظم جریان مینماید، این عواید شامل عواید مالیاتی و عواید غیر مالیاتی از قبیل عواید تشبثاتی ، محصول و سهمیه ها است که هر کدام آن را در زیر تحت مطالعه قرار می دهیم.

عواید مالیاتی

مالیات مستقیم:    عبارت از آن نوع مالیات است که بالای قیمت ها و یا سائر عاملین اقتصادی انتقال داده شده نمیتواند. مثال این نوع مالیات عبارت است از مالیات برعایدات، مالیات بر اراضی، مالیات بر مفاد اشخاص و شرکتها و…

مالیات غیر مستقیم: عبارت از مالیاتی است که اکثر اوقات بالای قیمت ها و سایر عاملین اقتصادی قابلیت انتقال را دارا می باشد، مانند مالیات بر دوران فروش، محصولات گمرکی و …

محصول و سهمیه ها:

محصول وسهمیه: عبارت از پرداخت اجباری مردم در مقابل خدمات اختصاصی دولت می باشد. مثلاً دریافت محصول در بدل لیسانس، جوازنامه، استفاده از سرک و… محصول و سهمیه ها نیز قرار زیر از هم تفکیک می گردند:

عواید تشبثاتی دولت

عواید تشبثاتی نیز یکی از اقلام عمدۀ عواید منظم دولت بوده و در اثر فعالیت های دولت از طریق بازار بدست می آید. در این صورت دولت در پهلوی اقتصاد خصوصی ویا بخش های خصوصی، اشیا و خدمات تولید شدۀ خویش را بدون جبر به فروش رسانده ودر عوض عواید بدست می آورد. اما در بعضی حالات دولت با استفاده از امکانات خود به تصدی های مربوطۀ خود موقف انحصاری داده ویا با استفاده از سیاست های گمرکی قدرت رقابت را در بازار پایین می آورد.

عواید غیر منظم دولت

این گونه عواید بصورت منظم در یک دوره جریان ننموده، بلکه در بعضی مواقع خاص دولت از آن استفاده می نماید. که مثال اینگونه عواید دولت را میتوان به استقراض دولت، ویا عوایدی که از مدرک فروش زمین و یا جایداد های دولتی بدست می آید، اشاره نمود.

منابع و مأخذ:

1. 1. توکلی، دکتر احمد ، مالیه عمومی ، تهران، انتشارات

سمت ، چاپ اول ، سال 1382.

2. 2. تفضلی ، دکترفریدون ، تاریخ عقاید اقتصادی از افلاطون تا دوره معاصر، تهران ، انتشارات نشرنی ، شماره 512 ، چاپ چهارم، سال 1383.
3. 3. حقایقی، عبدالله، سیاست بودجه، مطبعه بهیر، سال 1381.
4. 4. رینجر، رابرت جی، دولت در آینه واقعیت، ترجمه : حسین حکیم زاده جهرمی، تهران ، انتشارات فرزان، چاپ اول سال 1377.
5. 5. رحمانی، عبدالطیف، حقوق مالی، چپتر درسی ، پوهنحی حقوق و علوم سیاسی ، پوهنتون کابل.
6. 6. شبان، دکتور محمد انور، اسد، دکتور محمد نعیم ، اقتصاد بین المللی و ممالک رو به انکشاف.
7. 7. عارف، دکترعبدالقیوم، نظریات مالی، چپتر درسی، پوهنحی اقتصاد، پوهنتون کابل.
8. 8. عبدالبصیر، عواید و طروق بهتر بهره برداری، مونوگراف، پوهنحی اقتصاد، پوهنتون کابل، سال 1347
9. 9. فرج وند، اسفندیار، فراگرد تنظیم تا کنترول بودجه، تبریز، انتشارات فروزش، ویرایش سوم، سال 1385.
10. 10. قدیری اصلی ، دکتر باقر، سیر اندیشه اقتصادی، تهران ، انشارات دانشگاه تهران، شماره 1234 ، چاپ نهم، سال 1376.
11. 11. گاتاک ، سابراتا، در امدی بر اقتصاد توسعه ، منابع داخلی توسعه، ترجمه: زهرا افشاری، تهران، انتشارات دانشگاه الزهراء ، چاپ اول ،سال 1380.
12. 12. وزارت مالیه، ریاست بودجه، مصوبه بودجه ملی سال های 1382 – 1386.

وزارت مالیه، ریاست عواید، آمریت تحلیل و پیش بینی عواید، قطعیه عواید سال های

1382 – 138