چگونه سوانح ترافیکی را می‌توان کاهش داد
رعایت حقوق شهرونـدی لازمه فرهنگ رانندگی، یکی از مهمترین عوامل سنجش توسعه یافتگی در جوامع مختلف، به میزان توسعه فرهنگ رانندگی بستگی دارد و شاید به همین خاطر شهروندانی که به رانندگی قانونمند اعتقاد دارند و هنگام رانندگی بیشتر دقت میکنند، در سایر بخشهای جامعه هم قانونمدار استند و احساس مسئولیت بیشتری دارند.
پوهنمل سمونمل محمد همایون رامکی
رعایت حقوق شهرونـدی لازمه فرهنگ رانندگی، یکی از مهمترین عوامل سنجش توسعه یافتگی در جوامع مختلف، به میزان توسعه فرهنگ رانندگی بستگی دارد و شاید به همین خاطر شهروندانی که به رانندگی قانونمند اعتقاد دارند و هنگام رانندگی بیشتر دقت میکنند، در سایر بخشهای جامعه هم قانونمدار استند و احساس مسئولیت بیشتری دارند.
فرهنگ به‌عنوان مهمترین عامل در اصلاح و سالم‌سازی جامعه یاد می‌شود و باتوجه به آموزش‌های فراگیر فرهنگ رانندگی ازطریق رسانه‌ها و مراکز آموزشی درجهت تکامل تدریجی زیرساخت‌های فرهنگی، احترام همه آحاد جامعه به قوانین و مقررات رانندگی، می‌توان انتظار داشت که در آینده با شهروندانی روبه‌رو شویم که «حق تقدم» را درک میکنند و احترام به حقوق شهروندی سایرین را سرلوحه امور قرار می‌دهند.
دوره‌های آموزشی فرهنگ رانندگی
زمانی‌که سخن از فرهنگ اصیل افغانی به میان می‌آید، این مسأله به ذهن متبارز می‌شود که فرهنگ اصیل افغانی است که با فرهنگ اسلامی عجین شده، به‌طور حتمی نوعی از رفتارها را در قالب فرهنگی اصیل و بزرگ به نمایش می‌گذارد. خوشبختانه فرهنگ افغانی توانایی هماهنگی با پیشرفت و دستاوردهای امروز جامعه بشری را داشته است و آداب و فرهنگ افغانیان امروزه سرآمد فرهنگ و تمدن به‌شمار می‌رود. بنابراین باید با الگو قراردادن فرهنگ کشورخود ما در جامعه و خانواده، فرزندان ما که در آینده درحال مرور فرهنگ افغانی استند، نمادی از فرهنگ قابل‌احترام را در آن ببینند و پس از گذراندن یک دوره فرهنگی با مردم متمدن، از دوران گذار فناوری در افغانستان، به‌عنوان نماد بی‌فرهنگی یاد نکنند. همان‌طوری که اشاره شد، در عصر کنونی که نسل جدیدی در آن زندگی میکنند، فرهنگ جوامع نیز تغییر کرده و باتوجه به شرایط جامعه، یکی از ضرورت‌های نهادینه‌سازی فرهنگ ترافیک و رانندگی، رعایت حقوق شهروندی افراد جامعه است؛ زیرا در جوامع امروز رانندگی به یک فرهنگ بدل شده و روان‌شناسان از آن به‌عنوان یک مدل رفتاری یاد میکنند. عدم رعایت فرهنگ صحیح رانندگی در شهرهای بزرگ ازسوی برخی رانندگان، شهروندان را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است و رانندگی ناصحیح به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل در ایجاد معلولیت‌ها و مرگ‌ومیر جاده‌ای است. هرچند وسایط نقلیه کارکردی رفاهی برای اعضای خانواده دارد و وسیله‌ای برای رفاه و آسایش آن‌ها است، اما درصورت بی‌توجهی به قوانین و مقررات رانندگی، موجب واردشدن خساراتی می‌شود؛ بنابراین بی‌فرهنگی در رانندگی نقش مهمی در بروز حوادث و تصادمات رانندگی دارد. به‌طور حتم همه ما با حرکات نمایشی برخی از راکبان موتورسیکلت و رانندگان متخلف روبه‌رو شده‌ایم. بی‌فرهنگی در رانندگی و عدم توجه کافی به مقررات رانندگی و قوانین ترافیکی، هرساله خسارت‌های زیادی بر جا می‌گذارد و آرامش شهروندان را می گیرد. با ریشه‌یابی این موارد، مشخص می‌شود که بی‌فرهنگی های رانندگی از کجا ناشی می‌شود. به‌طور مشخص باید گفت که چشم‌پوشی از تخلفات رانندگی و بی‌فرهنگی‌های رانندگی، موجب جسارت بیشتر متخلفان شده است. بهترین روش برای نهادینه‌سازی الگوهای صحیح رانندگی و تغییر رفتار متخلفان، ملزم‌کردن آن‌ها به شرکت در دوره‌های آموزشی فرهنگ رانندگی یا کورس های راننده گی است.
روانشناسی رانندگی
روان‌شناسان معتقدند که رفتارهای آدمی نتیجه امیال، عواطف و اندیشه‌های او است و اگر این عناصر با یکدیگر موافق باشند و باهم همکاری داشته باشند، برای انسان خورسندی به ارمغان می‌آورد، ولی اگر یکی از آن‌ها از حد متعادل خود خارج شود، نتیجه آن تزلزل خواهد بود و مشکلات شخصیتی فرد آغاز می‌شود؛ بنابراین هیجان‌های افراد بر رانندگی آنان اثر مستقیم دارد و واکنش‌های محیطی آنان به دیگر رانندگان، باعث ایجاد یک رفتار جمعی هماهنگ با قانون یا مغایر خواهد شد. روانشناسی رانندگی و ترافیک به‌عنوان یک شاخه از روانشناسی کاربردی به توصیف پیش‌بینی و احتمال تغییر رفتار رانندگان هنگام رانندگی می‌پردازد. مهمترین موضوع روانشناسی رانندگی، بررسی رفتار فرد درگیر در ترافیک، زیرساخت‌های رفتار خاص فرد هنگام رانندگی، ارتباط بین این رفتار و تصادفات ترافیکی است. رفتار فرد هنگام رانندگی یا در زمان ترافیک، به مؤلفه‌هایی همچون واسطه نقلیه و مسیرهای ترددی، وضعیت جسمانی و روانی راننده حاضر در ترافیک، هنجارها و قوانین ترافیکی و نیز وضعیت ترافیک در مسیرهای ترددی به‌صورت مستقیم وابسته است.
ازسویی نمی‌توان رفتار فرد را به‌عنوان تنها عامل سوانح رانندگی دانست. هرچند بسیاری از دست‌اندرکاران حوزه ترافیک تلاش دارند
که نقش موتر و موتورسایکل را در بروز تصادمات رانندگی مهم‌تر از سایر عوامل جلوه دهند، اما براساس تحقیقات انجام‌شده، باید گفت که نقش فرهنگ رانندگی و عوامل انسانی بیشترین تأثیر را در پیشگیری از تصادمات دارد. رانندگان هنگام رانندگی باید همه هوش و حواس‌شان به رانندگی و رعایت قواعد و مقررات ترافیکی باشد و از مشاجره، استفاده از تلفن‌همراه و…، جداً خودداری کنند.
نقش فرهنگ‌پذیری
به‌طور کلی در ارتباطات اجتماعی، مسأله ترافیک و رانندگی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های زندگی شهری مورد توجه جامعه‌شناسان و روان‌شناسان است، زیرا مشکلات ناشی از ترافیک و رانندگی‌های غیراصولی و تهاجمی، زندگی شهروندان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. امروزه در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به‌خاطر اهمیت و نقش فرهنگ پذیری و ویژگی‌های شخصیتی افراد هنگام رانندگی، قانونمداری و پیشگیری از حوادث رانندگی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. خلاصه کلام اینکه برای اصلاح الگوهای رانندگی و نهادینه‌سازی فرهنگ رانندگی، ارزش‌ها، باورها و نگرش‌ها، احساسات و انگیزه‌ها و مجموعه رفتارهای فردی و اجتماعی انسان باید به‌عنوان مهمترین عامل در تبیین مسایل مربوط به حوزه ترافیک مورد نظر قرار گیرد. از این‌رو، منش اجتماعی و ویژگی‌های شخصیتی راننده، شرایط حاکم بر حوزه شناختی، احساسی و عاطفی و رفتاری و حسی و حرکتی او می‌تواند بیشترین نقش‌آفرینی را در ارتباط با نهادینه‌سازی فرهنگ رانندگی و ترافیک ایفا کند. براساس نظریه روان‌شناسان، برای نهادینه‌سازی فرهنگ صحیح رانندگی و برای پیشگیری از رفتارهای تهاجمی و قانون‌گریزی از فرهنگ رانندگی، آموزش فرهنگ رانندگی از کودکی ضرورت میباشد.
منابع
۱. اسماعیلی، علیرضا (۱۳۹۰). ضرورت آموزش فرهنگ ترافیک برای کودکان.
۲. حسن پور، شهاب (۱۳۹۱). روانشناسی رانندگی.
۳. اترک، حسن (۱۳۹۸). اخلاق رانندگی.
