بررسی جرایم سازمان یافته باندهای قاچاق مواد مخدر

پوهنیارمحمدذکریا(رضایی)
امروز پدیده مواد مخدر و جرایم مرتبط با آن به یک معضل اساسی برای بسیاری کشورهای جهان تبدیل شده است.ویژگی سازمان یافتگی و فراملی بودن این جرایم موجب شده تا هیچ کشوری نتواند از عواقب زیانبار آن مصئون بماند. مصداق جرم سازمان یافته ای که درحال حاضر در افغانستان رواج دارد مربوط به مواد مخدر می باشد به دلیل اینکه تمام کارهای آن از ابتداء یعنی کشت و فروشات آن در داخل کشور صورت نمی گیرد جرم سازمان یافته فراملی تلقی می گردد.
هدف اصلی شکل گیری جرایم سازمان یافته در جهان کسب منافع اقتصادی می باشد.
کلید واژه: جرایم سازمان یافته،فراملی، گروهای سازمان یافته، باند، گروهای قاچاق مواد مخدر.
تعاریف و اصطلاحات
باند : ازنظر لغوی از کلمه فرانسوی به معنی گروه و دسته ای که هدف و مقصود خاص دارند. جمعی که گرد هم آیند برای انجام کاری و هریک وظیفه ای بر عهده گیرند مانند باند قاچاقچی، باند اختطافچی و غیره (دهخدا)
شبکه قاچاق مواد مخدر: مجموعه فعالیت منسجم و برنامه ریزی شده یک گروه از قاچاقچیان که متشکل از هرم وساختار پیچیده تشکیلاتی بوده و با تقسیم وظایف اعضاء و تحت رهبری سرشبکه ها، در گستره جغرافیایی کشوری و بین المللی اقدام نمایند و به سه صورت شبکه ورود، شبکه حمل و نقل، و شبکه ترانزیت مطرح می باشند.
گروه های مسلح قاچاق مواد مخدر: به دسته های سازمان یافته مسلح که دارای استعدادهای متغییر و تجهیزات پیشرفته بوده و تحت رهبری شبکه‌ای دارای فعالیت گسترده قاچاق مواد مخدر، ورود و خروج و ترانزیت مواد مخدر فعالیت گسترده دارند اطلاق می گردد.
تعریف جرایم سازمان یافته
هرگونه تشکیلات یا سازمانی که به صورت مستمر درگیر فعالیت های غیر قانونی است و هدف آن کسب سودهای کلان و غیر قانونی بدون توجه به مرز های ملی و بین المللی است و با ایجاد ترس و فساد ادامه حیات میدهند(اینترپول).
فعالیت های غیر قانونی و هماهنگ گروهی منسجم از اشخاص که با تبانی و برای تحصیل منافع مادی و کسب قدرت، به ارتکاب مستمر مجرمانه شدیدی می پردازند و برای رسیدن به هدف از هر نوع ابزار مجرمانه نیز استفاده می نمایند.
انواع جرایم سازمان یافته
1 – داخلی : در صورتی که اعضاء گروه مجرمانه همگی دارای جمعیت واحدی بوده و در کشور خود مرتکب جرم سازمان یافته گردند و این جرم از حیث موضوع، هدف و قلمرو ارتکاب مربوط به قلمرو همان کشور باشد.
2 – فراملی : در صورتی که یکی از مولفه ها (موضوع، هدف و قلمرو ارتکاب) از آن کشور تجاوز کند جرم مزبور فراملی خواهد بود.
ویژگی های سازمان مجرمانه
1- غیر ایدئولوژیک(هدف اصلی کسب منافع مادی می باشد هر چند در راه رسیدن به این هدف اقدامات سیاسی نیز انجام دهند)؛
2- دارای سلسله مراتب می باشند؛
3- استمرار جرم در طول زمان تداوم می یابند و عمر طولانی دارند؛
4- ارتکاب فساد اداری برای پیش برد اهداف خود؛
5- استفاده از ارعاب و خشونت؛
6- دارای یک تقسیم کار ویژه می باشد؛
7- انحصارگرا ند؛
8- از مقررات و قواعد روشن( که شامل اصول سری و محرمانه هستند) پیروی می کنند.
شرح ویژگی جرایم سازمان یافته
1- مهمترین ویژگی شدت جرایم است؛
2- جرم سازمان یافته از نظر تعداد مباشرین متعدد است؛ یعنی از سه تن به بالا را شامل می شود؛
3- این جرایم توأم جنبه فرامرزی دارند؛ یعنی لااقل در دو کشور اتفاق می افتد علی الاصول جنبه بین المللی هم دارند، مثل مواد مخدر؛
4- درجرایم سازمان یافته یک سلسله مراتب وجود دارد در راس یک رهبریت و پس از آن یک عده اعضاء وجود دارد بنا براین یک جرم تشکیلاتی و سازمان یافته است که در آن وظایف تقسیم شده است؛
5- جرایم سازمان یافته از نظر اقتصادی بسیار قوی است یعنی در آمدها یا پولهای ناشی از این جرایم نجومی است؛
6- چون بعد اقتصادی کلان تاحدی خواه نا خواه رنگ سیاسی هم به خود می گیرد از نظر سیاسی هم برای دولت یا یک منطقه خاص خطر بزرگی محسوب می شوند؛
جرایم سازمان یافته و میزان آسیب وارده
در هیچ جای دنیا ،جرایم سازمان یافته وآسیب های حاصل از آن مورد ارزیابی و اندازه گیری واقع نشده. در تحقیقاتی که در کشور(انگلســتان) بعمل آمده کلیه آسیب های ناشــی از جرایم سازمان یافته مورد ارزیابی قرار گرفته که بشرح ذیل می باشد:
اولاً هزینــه هــای اجتماعی و اقتصــادی که جرایم ســازمان یافته از طریق آسیب های مالی آشکار بوجود می آورد؛
ثانیاً مسایل عمومی جامعه در خصوص جرایم سازمان یافته و مشــکلات ناشــی از این جرایم و بعضی مسایل و مشکلات مثل رواج مواد مخدر جزء مسایل و نگرانی های عمومی محسوب می شوند؛
ثالثاً حجم بازارهایی را که مجرمین احاطه کرده اند با استفاده از این عامل می توان میزان سواد آوری بازارهای مجرمین را ارزیابی کرد.
نتایج اولیه این تحقیق در کشــور (انگلستان) نشان می دهد که ضرر و زیان ناشــی از جرایم ســازمان یافته ممکن است سالانه بیش از40 بیلیون یورو باشد که باید اقدامات بیشتری صورت گیرد.
بخش های مهمی را که تاثیر جرایم سازمان یافته در آنها به طور ویژه یافت می شود:
1. قاچاق مواد مخدر؛
2. جرایم ســازمان یافته در زمینــه مهاجرت غیرقانونی؛
3. کلاهبرداری های مالیاتی؛
4. کلاهبرداری ازبخش خصوصی؛
مصادیق جرایم ســازمان یافته از کشــوری به کشور دیگر براســاس اوضاع و احوال و شرایط اقتصادی ،اجتماعی و سیاســی مخصوص آن کشور متفاوت است ودر هر کشــوری جرم خاصی بیــش از جرایم دیگر به عنوان جرم ســامان یافته مطرح است . در این مورد می توان به تجارت غیر قانونی الماس در سریلانکا، قاچاق طلا در آفریقای جنوبی، تجارت غیر قانونی کوکائین در کلمبیا و قاچاق مواد مخدر در پاکستان اشاره کرد که بیش از جرایم دیگر به عنوان جرایم سازمان یافته مطرح می باشد. ارتکاب جرم از هر نظر جامعه را متاثر می سازد و آثار و تبعــات مخرب اجتماعی به دنبال دارد. این آثار چه در گســتره ملی و چه فراملی نمودار می شود. آنچه در امر مبارزه با جرایم ســازمان یافته (بخصوص فراملی) مشهود اســت، عدم کفایت اقدمات صرفاً در گستره مرزجغرافیایی ملی اســت و لذا لازم اســت در برابر برخی جرایم در ســطحی فراتر از محدوده ملی اقدام شود .بی تردید بــرای عارضه های بین المللــی تصمیمات بین المللی اتخاذ شود. چنانچه در کنوانســیون پالرمو ،جــرم انگاری جرایم ســازمان یافته ملحوظ نظر قرار داده شده است و باید چهار مولفه زیر مورد توجه قرار داده شود:
1. مشارکت در یک گروه سازمان یافته بزهکار؛
2. تطهیر اموال کثیف ناشی از جرم؛
3. فساد مالی؛
4. ممانعت از اجرای عدالت.
جرایم مرتبط با مواد مخدر
بحث مواد مخدرشامل یک سلسله جرایم شبکه ای و زنجیره ای می شــود؛ به این معنا که چه در مورد مصرف مواد مخدر وچــه در خصوص جرم قاچاق هردو جــرم نیاز به یک تعــداد جرم تدارکاتــی دارد و تولید کننده، حمل کننده، عرضه کننده، برای این که به مرحله عمل مجرمانه برســد باید یک سلسله جرایمی را علاوه برجرایمی که مســتقیماً راجع به مواد مخدر است مرتکب شود. مثلاً برای حمل و عبور مواد مخدر لازم است که قاچاقچی مرتکب جعل و ورود غیر قانونی به سرزمین کشور دیگر ی شود . این جرایم جرایم تدارکاتی برای ارتکاب جرمی به نام قاچاق اســت. بدیهی اســت برای مصرف مواد مخدر یک سلســله جرایم تدارکاتی توسط مصــرف کنندگان غیر مجاز ارتــکاب می یابدو با توجه بــه این که متقاضیان مواد مخدر یعنی مصرف کنندگان امکانات مالی پایین دارند بناچار یا باید مرتکب سرقت ویا قتل و غیره شود.
پــس می توانیم بگوییم کــه جرایم مواد مخدر یک سلسله از جرایم است؛ یعنی جرایم مواد مخدرجرایم وسط هستند که قبل و بعد از آن هم جرایمی باید اتفاق بیافتد تا این زنجیره جرایم مواد مخدر کامل شود.
برای اینکه بــه جرم قاچاق برســد ابتدا مرتکیب رشوت دهد یا اسناد عبور هویت خویش را جعل کند؛یعنی برای عبور دادن کاروان از مســیر باید به مامور انتظامی رشوه داد، سند مجعول درســت کرد و پس از ارتــکاب قاچاق درآمدی تولید می شود که باید تطهیر یعنی سرمایه گذاری شود. پس در مرحله ســوم جرم دیگری به نام جرم ســرمایه گذاری درآمدهای نامشــروع از مواد مخدر رخ می دهد. یعنی عــلاوه بر جرم قاچــاق جرم تطهیر هــم ارتکاب می یابد.
سازمان قاچاق مواد مخدر
1- سازمان های هسته ای(مرکزی)
این ســازمان هــا به صــورت مســتحکم و معمولاً بین المللی در مرکز قرار دارند . ســازمان های هســته ای بــه طور کلی تمام عملیات قاچــاق مواد مخدر را از تولید، توزیع(کلــی و جزئی)، امور اجرایی تــا امور مالی آن،دردســت دارند. عبارتند از مافیا، کارتلهای کلمبیایی و قاچاقچیان
2- سازمان های ثانوی
این سازمان مانند تکمیل کننده برای سازمانهای مرکزی عمل می کنند و عموماً به یک نوع فعالیت می پردازند و حمل ونقل مواد، تبدیل مواد به پول و یا انجام امور توزیع بر اساس شــرایط خاص اقلیمی منطقه. این سازمان ها جدا از هم کار می کنند ولی در اصل به هم وابسته هستند. به هر حال نکته مهم این است که گسستگی در شبکه قاچاق موادمخدر باعث حذف سازمان های ثانوی می شــود به خاطر این که ســازمان های مرکزی نمی توانند بدون سازمان های ثانوی ادامه حیات دهند و به فعالیت پر در آمد بپرازند.
نتیجه گیری
قرن 21 میلادی بعنوان قرن جرائم ســازمان یافته مطرح می باشد. خطر و تهدید جرایم سازمان یافته از آن جهت است که با برنامه ریزی و هدایت رهبران با تجربه و امکانات ویژه و مستمر صورت می گیرد. گروههای مسلح قاچاق مواد مخدر تنها مصداق جرائم ســازمان یافته محسوب می گردند، که با اهداف اقتصادی،سیاسی واجتماعــی با برنامه ریزی و هدایــت رهبران با تجربه و کشورهای بیگانه و امکانات ویژه به صورت مستمر اقدام به قاچاق مواد مخدر درسطح گسترده می نمایند بهترین راه برای مبارزه با مواد مخدر ضربه زدن و منهدم نمودن ساختار و تشکیلات باندی و شبکه ای قاچاق مواد مخدر می باشــد از این رو بهترین راهکار ، ایجاد ارگانهای کشفی و اطلاعاتی، بالابــردن هزینه ارتکاب جرم و کاهــش هزینه مقابله ای،تدوین سیاســت جزایی مناســب و تقویت ابزارهای مبارزه و انعقــاد قرارداد منطقه ای و بیــن المللی جهت همکاری های پولیسی، قضایی، اداری و… سرانجام رشد تقوای مدیران جامعه و قضات و پولیس است.