عوامل مؤثر در مدیریت آبهای افغانستان
در حال حاضر سکتور آب کشور به دو چالش اساسی مواجه است که اثرات منفی را بالای سکتور های رشد اقتصادی و اجتماعی کشور به جا گذاشته است؛ اگر به این چالش ها رسیدگی صورت نگیرد، به طور یقین در حال حاضر و آینده از اثر عدم تأمین آب برای سکتور های مذکور مشکلات فراوان دامن¬گیر مردم ما گردیده که این چالش ها قرار زیر میباشند:
پوهنیار سمونمل بصیراحمد فیضی
مدیریت تأمین آب
در حال حاضر سکتور آب کشور به دو چالش اساسی مواجه است که اثرات منفی را بالای سکتور های رشد اقتصادی و اجتماعی کشور به جا گذاشته است؛ اگر به این چالش ها رسیدگی صورت نگیرد، به طور یقین در حال حاضر و آینده از اثر عدم تأمین آب برای سکتور های مذکور مشکلات فراوان دامن¬گیر مردم ما گردیده که این چالش ها قرار زیر میباشند:
الف: رشد روزافزون جمعیت: طبق ارقام اداره نفوذ سازمان ملل متحد، نفوس افغانستان در سال 2022 به 41 میلیون تن بوده؛ اما این جمعیت در سال 2040 میلادی به 46.612 میلیون تن بالغ خواهد شد. بناً نیازمندی به تأمین آب به اساس رشد جمعیت، ازدیاد ساحات زیر کشت، رشد صنعت نو پای کشور، انکشاف شهر نشینی چندین برابر افزایش می یابد.
ب- تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین: افغانستان در معرض تغییرات جدی و رو به افزایش اقلیمی قرار گرفته که این خود اثرات ناگورای را بالای سکتور های رشد اقتصاد ملی کشور به بار آورده که قرار زیر میتوان از آنها نام برد:
1) اثرات ناگوار بالای منابع آبی کشور: کاهش ذخایر برفی و یخچالی در نتیجه افزایش درجه حرارت و ذوب شدن سریع برف و یخ، تغییرات در هایدروگراف رودخانه ها، وقوع سیلاب های مدهش و نابه هنگام، خشک سالی های متواتر و شدید از کمبود بارندگی، کاهش منابع آب کشمکش های داخلی و منطقوی از اثر کمبود آب، از جمله پی آمد های آن میباشد.
2) اثرات منفی بالای سکتور زراعت: کاهش رطوبت خاک، افزایش نیاز آب خشکسالی های زراعتی، کاهش تولیدات زراعتی، کمبود مواد غذایی ناشی از کمبود آب، زرع خشخاش، از بین رفتن جنگلات و چراگاه ها، از بین رفتن بخشی از مواشی، وابستگی کشور به مواد غذایی خارجی، از جمله تاثیرات ناگوار آن به شمار میرود.
3) اثرات منفی بالای سکتور انرژی: کاهش جریان آب در تابستان به اثر کاهش بارندگی و تبخیر، در زمستان و بهار بارندگی های شدید وذوب شدن سریع یخ و برف قبل از وقت که عوامل مذکور باعث وقوع سیلاب های مدهش گردیده و اثرات منفی را بالای تاسیسات مربوطه به وجود می آورد؛ همچنان وابستگی به برق وارداتی یکی از پیامدهای دیگر آن میباشد.
4) تاثیرات منفی بالای محیط زیست: تخریبات خاک، آلودگی منابع آب، صحراگرایی از اثر وقوع خشکسالی ها و غیره.
نتیجه همه عوامل که از آن تذکر به عمل آمد، همانا عدم تأمین آب برای سکتور های رشد اقتصادی کشور به شمار رفته که اثرات منفی آن افزایش فقر و بی کاری، عدم اشتغال، مهاجرت ها و نا امنی ها در کشور بوده است.
بناٌ جهت تأمین آب برای نیازمندی های مختلف کشور با در نظرداشت رشد سرسام آور نفوس و تغییرات اقلیمی در افغانستان نیاز به توسعه و مدیریت منابع آبی در کشور میباشد.
اهداف اساسی توسعه و مدیریت منابع آب
حفاظت و کنترول منابع آب، جلوگیری از هدر رفتن آن به منظور حل مسأله کمبود آب و دسترسی به آب مطمئن، جهت کاهش فقر از طریق احداث و به کاراز در زیر بناهای منابع آب به خصوص ذخایر آبی و بهره برداری مناسب از آن، جهت تأمین بهتر آب است که به منظور رسیدن به این هدف باید به موارد زیر توجه فراوان مبذول گردد.
از آنجائی که دسترسی به ارقام و معلومات هایدرومیتیورلوژیکی اساس برنامه ریزی جهت توسعه منابع آبی در افغانستان میباشد؛ پس به منظور مهار نمودن آب های کشور و استفاده معقول از آن جهت دسترسی سکتور های رشد اقتصادی ملی کشور به آب مطمئن، وزارت انرژی و آب در صدد آن شد تا شبکه هایدرولوژیکی کشور که به اثر تداوم جنگ ها به طور کامل تخریب و از بین رفته بود، دوباره احیا و زمینه دسترسی معلومات هایدرولوژیکی مورد نیاز کشور را مهیا سازد.
به همین سبب، امور احیای شبکه هایدرومیتیورلوژیکی و فعالیت های هایدرولوژی در پنج حوزه آبریز کشور بعد از یک وقفه 28 ساله با استفاده از کمک های مالی و تخنیکی بانک جهانی از جمله 174 استیشن هایدرومیتیورلوژیکی 125 نصب و تجهیز گردیده است.
در نتیجه در ازطریق دستگاه های مذکور میتوان ظرفیت های آبی سالانه کشور را تثبیت و معلوم نمود که در پنج حوزه آبریز کشور، سالانه چقدر آب موجود است، تا مطابق آن سهمیه بندی و تخصیص آب را برای سکتور رشد قتصادی ملی شور برنامه ریزی نمود.
احداث تاسیسات تأمین کننده آب به خصوص ذخایر آبی
هدف احداث زیربناهای آبی جهت حفظ، جلوگیری از هدر رفتن آب ها، به منظور مصوونیت آبی در کشور است که موثریت آن قرار زیر اند، کاهش ضایعات و تلفات آب به داخل و خارج افغانستان، کاهش اثرات ناگوار خشک سالی ها، مهار و کنترول نمودن سیلاب ها جهت کاهش خسارات مالی و جانی ناشی از آن، ذخیره سازی آب و امکان استفاده از آن در فصل کم آبی، اطمینان داشتن به پایداری دسترسی به آب، تغذیه آب های زیر زمینی، ایجاد اشتغال و کاریابی برای مردم و کاهش فقر گرسنگی و جلوگیری از مهاجرات ها، کاهش زرع و کشت خشخاش و تأمین آب کافی برای مصارف مختلف جهت رشد اقتصادی ملی کشور میباشد.
منابع:
– محمودی، سلطان محمود، 1396، مدیریت جامع منابی آبی در حوزه های آبریز افغانستان
– محمودی، سلطان محمود، 1396، مدیریت جامع منابی آبی،
– لندیل میلز، 2013 میلادی
– منابع آبی افغانستان نیازمند مدیریت سالم، 1393
– روستایی، عبدالحنان، استفاده معقول و داومدار از منابع آب و انرژی آبی افغانستان،2016
