قدمت منار جام در غور

منطقه جام در ولایت غور در کنار دریای هریرود قرار دارد؛ رود خانه ای که منبع آن در کوه های مرکزی افغانستان است و به سمت هرات و ایران سرازیر میشود. این منار به دلیل نام همین منطقه (جام) به این نام مسما شده است. منار جام 65 متر ارتفاع دارد.
مورخان بر این باورند که این منار در جایی به نام فیروزکوه بنا شده، شهری که پسر چنگیزخان ویران کرد و گمان می‌رود که این منار از بقایای یکی از آبادی‌های آن باشد. منار جام در زمان پادشاهی سلطان غیاث‌الدین، (۵۵۸-۵۹۹ هجری)، از بزرگترین پادشاهان سلسله غوری، ساخته شد و گفته می‌شود از منار مشابهی در دهلی هند الگوبرداری شده است.
منار جام که در ولايت كوهستانی غور در مركز افغانستان موقعيت داشته و از مهم‌ترین مناطق دیدنی به شمار می‌رود، در فهرست میراث‌های فرهنگی جهان اسلام ثبت شده است.
براساس این اطلاعیه، کمیته میراثهای فرهنگی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی جهان اسلام موسوم به «ایسیسکو» با پیشنهاد افغانستان مبنی بر ثبت منار جام باستانی در فهرست میراث‌های فرهنگی جهان اسلام موافقت کرده است.
منار جام ولایت غور که کهن‌ترین منار خشتی جهان خوانده می‌شود از شاهکارهای معماری غوری‌ها بوده و در زمان پادشاهی سلطان غیاث‌الدین، (1153-1203 میلادی) از بزرگترین پادشاهان سلسله غوری، ساخته شده است.
این منار باستانی در سال 2002 میلادی در لست میراث‌های فرهنگی جهانی سازمان یونسکو درج شده است و یکی از بزرگترین آثار تاریخی در غرب کشور به شمار می رود.
اثر تاریخی مذکور در 1900 متری سطح دریا در دره‌ای ناهموار بين تقاطع دو رود هری‌رود و جم‌رود در حدود 215 کیلومتری شرق هرات قرار داشته و با نقش برجسته با تزئینات هندسی و با کتیبه‌ای کوفی در کاشی‌های فیروزه‌ای پوشانده شده است.
منار جام، از معدود بناهای تاریخی افغانستان است که نماد خلاقیت هنری استثنایی و تسلط مهندسی سازه در آن زمان به شمار می‌رود. معماری و تزئینات آن از لحاظ تاریخی و هنری برجسته بوده و عناصر تحولات اولیه منطقه را به نحوی استثنایی در هم آمیخته و الگوی معماران بعدی شده است. این اثر سر به فلک کشیده و زیبا ،نمونه برجسته ای معماری و تزئینات دوره اسلامی در آسیای میانه است و نقش مهمی در گسترش بیشتر آنها تا هند دارد.
برف، باران و سرازیر شدن سیلاب‌های شدید در ولایت غور، منارجام را با خطر تخریب مواجه کرده است.
از سویی هم، شماری از فرهنگیان در غور هشدار می‌دهند که اگر به زودی در زمینه حفاظت از منار جام اقدام نشود، این بازمانده و میراث جهانی از بین خواهد رفت.
با اینکه این منار همچون میراث جهانی شناخته می‌شود، اما کارهای لازم برای جلوگیری از فروریختن این بازمانده با ارزش نشده است.نظرمحمد ثاقب، فعال فرهنگی در غور گفت: «ازجانبسازمان‌های بین المللی در راستای حفاظت آبدات تاریخی و ساحات باستانی، که یونیسکو معروف‌ترین آن‌ها است، تعهداتی مبنی بر ترمیم منار جام صورت گرفت که عملی نشدند.»این در حالیست که شماری از فعالین جامعه مدنی می‌گویند که در بیست سال گذشته برای حفاظت از منار جام هیچ کاری صورت نگرفته است.
حسن حکیمی، فعال جامعه مدنی گفت: «طی بیست سال گذشته، هیچ گونه توجه جدی که بتواند از آسیب پذیری‌های بیشتر و از تخریب و فروپاشی منار جلوگیری بکند عملی نشد. ما نگران هستیم که در زمستان پیشرو به دلیل سرازیر شدن سیلاب‌ها و حوادث طبیعی منار ارزشمند را از دست بدهیم.»
منار جام غور با ۶۵ متر ارتفاع، بیش از ۸۰۰ سال قدمت دارد. این منار خشتی در زمان سلطنت سلطان غیاث الدین غوری ساخته شده است و در هفتاد کیلومتری شهر فیروزکوه در ولسوالی شهرک غور واقع شده است.

عابد حکومت