تاریخچه مختصر پوهنتون کابل

تهیه و تنظیم: نجیب

قسمت نخست

اساس تحصیلات عالی در افغانستان با تأسیس پوهنځی طب در ماه عقرب سال 1311 هجری شمسی گذاشته شد. این پوهنځی تا سال 1360 ه.ش جزء پوهنتون کابل بود.  پوهنځی طب در جوار شفاخانۀ علی آباد ساخته شد. زمینی که پوهنځی طب، شفاخانۀ علی آباد و بعداً هم پوهنتون کابل در آن اعمار گردید. اولین رئیس پوهنځی طب یک تن از اطبا و پروفیسوران ترکی بنام دکتور «رفقی کامل بیگ» بود. اولین دسته از محصلان پوهنځی طب هشت نفر بودند که از لیسه های کابل فارغ شده بودند.

در سال 1317 ه۔ ش:  پوهنځی حقوق و علوم سیاسی به حیث دومین مؤسسۀ تعلیمات عالی کشور به نام «اکادمی حقوق و علوم سیاسی » در یازدهم ماه میزان به میان آمد. برای اولین بار پنج تن محصل که از لیسه های کابل فارغ شده بودند، شامل این پوهنځی گردیدند.  در سال 1321 هجری سومین پوهنځی پوهنتون کابل به نام فاکولتۀ علوم طبیعی عرض وجود کرد که اولین دسته شاگردان آن 16 تن بودند.

در سال  1323 ه.ش پوهنځی ادبیات تأسیس شد که بعداً نام آنرا ادبیات و علوم بشری گذاشتند. اکنون این پوهنځی به نام پوهنځی زبان و ادبیات مسمی می باشد. در سال اول 10 شاگرد که از لیسه های کابل فارغ شده بودند، شامل این پوهنځی شدند.  این فاکولته ها تا سال 1325 ه.ش تحت ادارۀ مستقیم وزارت معارف قرار داشت. در ماه حمل 1325 پوهنتون کابل از ادارۀ مستقیم وزارت معارف کشیده شد. با آن هم ارتباط آن با حکومت یعنی صدارت توسط وزیر معارف بر قرار میشد. با این کار پوهنتون کابل به حیث یک واحد جداگانۀ مرکزی در آمد و از آن به بعد فعالیت ها و اقدامات سود مندی در راه انسجام پوهنځی ها و گسترش بیشتر تحصیلات عالی در کشور صورت گرفت.

در سال 1327 هجری پوهنځی های ادبیات و ساینس نسوان برای تربیۀ جوانان اناث در رشتۀ زبان و ادبیات و رشتۀ علوم بنیان گذاشته شد. در سال 1330 هجری پوهنځی شرعیات برای تدریس علوم قدیم و جدید یعنی علوم عقلی و نقلی و علوم اسلامی تأسیس گردید و در اولین سال تحصیلی 16 محصل ثبت نام کردند.  سال های 1330 تا 1340 از نظر شکلی دهۀ انکشاف و توسعۀ پوهنتون کابل بود. در سال 1335 پوهنځی های زراعت و انجینیری تأسیس گردید. از آغاز تأسیس تا دوسال، امور مربوطۀ این دو پوهنځی از طرف پوهنځی علوم (ساینس) پیش برده می شد؛ تا این که در سال 1342 هردو پوهنځی از پوهنځی علوم جدا گردید و به حیث فاکولته های مستقل عرض وجود نمودند.  در سال 1340 هجری پوهنځی وترنری تأسیس شد و در سال اول 60 محصل در آن شامل گردید.  در همین سال مؤسسۀ تعلیم و تربیه که قبلاً در سال 1333 هجری بخاطر تربیۀ معلمان و اداره کنندگان، در چوکات وزارت معارف تأسیس گردیده بود، از آن وزارت جدا و نظر به ارتباط نزدیک آن با تعلیمات عالی به پوهنتون کابل ملحق شد.  در سال 1336 پوهنځی اقتصاد در ردیف دیگر پوهنځی های پوهنتون کابل قرار گرفت. این پوهنځی قبلاً در ماه حمل سال 1336 هجری تحت نام «انیستیتوت عالی اقتصاد» ایجاد گردیده بود. صنوف اول و دوم پوهنځی اقتصاد تا سال 1340 هجری پروگرام درسی مشترکی را با پوهنځی

حقوق و علوم سیاسی تعقیب می نمود. در همین سال پوهنځی اقتصاد نصاب تعلیمی و پروگرام مستقل پیدا نمود و ارتباط درسی آن از فاکولتۀ حقوق جدا گردید. در سال 1336 هجری در چوکات پوهنځی طب یک شعبۀ نسوان افتتاح گردید. در سال 1338 هجری پوهنځی فارمسی (دواسازی) در پوهنتون کابل تأسیس شد. در سال 1341 هجری برای تربیۀ معلمان مسلکی، معلمان تدریس زبان انگلیسی، مدیران و مفتشان تعلیمی، پوهنځی تعلیم و تربیه در چوکات مؤسسۀ تعلیم و تربیه شروع به فعالیت کرد.

ادامه دارد