ملت آگاه و رشد جامعه اسلامی
مفکوره ملی گرایی و جامعه گرایی از ایده های عالی است که در گذشته تاریخ اسلام، جوامع و کشورها را در رفاه و رشد چشم گیری قرار داده است.
مفکوره ملی گرایی و جامعه گرایی از ایده های عالی است که در گذشته تاریخ اسلام، جوامع و کشورها را در رفاه و رشد چشم گیری قرار داده است.
سرزمین‌های مفتوحه در زمان حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه از لحاظ اداری، به چندین ایالت تقسیم گردیده بود، از جمله:
مصر و ماورای مصر؛
شام و نواحی آن؛
عراق شمالی با مرکزیت کوفه؛
عراق جنوبی با مرکزیت بصره.
جزیرة العرب با مرکزیت مدینه که مدینه منوره به عنوان مرکز فرمانروایی و پایتخت دولت بزرگ اسلامی بود.
خلیفه جهان اسلام حضرت عمر فاروق اعظم برای هر یک ایالت‌ها و ادارات آن، امیر و والی را منصوب می‌کرد و همراه با هر والی، به منظور همکاری در مورد دولت داری و اجراات انتظامات و نظم کارها، به تناسب نیاز، افراد دیگری را نیز مقرر می‌کرد، از جمله: منشی، قاضی، مأمور مالیات، مامور جمع‌آوری زکات و صدقات و مأمور کارهای مهم دیگر. خلیفه اسلام برای ماموریت‌های گوناگون، از مردمان فارس، روم، مصر و سرزمین‌های دیگر، نیز کار می‌گرفت و آنان را برای انتظام و اجرای امور استخدام می‌کرد.
خلیفه اسلام، در پرداخت مبلغ و مقدار حقوق و معاشات این افراد کارمند دولت اسلامی، موقعیت کاری، دوری و نزدیکی، نوع سختی کار، ارزانی و گرانی مواد معیشتی و تأمین هزینه زندگی را کاملا رعایت می کرد. پرداخت حقوق و معاشات صورت‌های گوناگون داشت، بعضی ماهانه، بعضی سالانه، بعضی ماهانه و روزانه و بعضی سالانه و روزانه معاشات خود را دریافت می‌کردند.
این‌همه مصارف و هزینه‌ها را فاروق اعظم رضی‌الله‌عنه از بودیجه ملی و بیت‌المال مسلمانان می‌پرداخت. بیت‌المال که از نتیجه ملی کردن منابع درآمدها بود. فاروق اعظم رضی‌الله‌عنه اراضی سرزمین‌های مفتوحه عراق، شام و مصر را ملی اعلام نمود و برای فاتحان تقسیم نکرد. وقتی‌که سرزمین عراق فتح شد، زمین‌های آن را برای همه مسلمانان برابر دانست و آن را ملی و مربوط بیت‌المال مسلمانان کرد. این اقدام فاروق اعظم رضی‌الله‌عنه در مورد منابع ثروت، در شورای عالی صحابه کرام رضی‌الله‌عنهم به تصویب رسید. ملی‌گرایی اقتصادی عمری، موج موج امتداد یافت و اطراف‌واکناف متصرفات دولت بزرگ اسلامی را در برگرفت. چنانکه این تعامل را با زمين های مفتوحه‌ای شام نیز اجراء كرد. پس از عراق و شام، نوبت مصر رسید. وقتی‌که مصر، تحت اشغال روم، به قدرت نیروی نظامی اسلام با فرماندهی عمرو بن العاص رضی‌الله‌عنه فتح و تسخیر گردید، زبیر بن عوام رضی‌الله‌عنه با قومندان تقسیم ارضی را میان فاتحان پیشنهاد کرد؛ اما عمرو پیشنهاد را نپذیرفت و بدون کسب اجازه از خلیفه چنین کاری را ابا ورزید. عمرو به خلیفه نامه نوشت و در مورد مسئله کسب تکلیف کرد. امیر مؤمنان رضی‌الله‌عنه در پاسخ نوشت: «آن را، زمین‌های زراعتی، نگهدار و تقسیمش نکن». این سیاست امیر مؤمنان، سیاست ملی کردن بود و تمام اراضی زراعتی و منابع ثروت را در خدمت تمام مردم زیر سیطره‌ی خلافت اسلامی گذاشت. (ابو یوسف، الخراج، ص 35)
این ملی اعلان نمودن وی به خیروبرکت سرشاری انجامید و به نفع و رفاه عجیبی و شگفت‌انگیزی منجر شد که هیچ‌کسی قبل از آن چنین نمونه‌ای را مشاهده نکرده بودند. ملی کردن منابع درآمد، اموال مانند سیل
خروشان، سرازیر خزانه دولت و بیت‌المال مسلمین کرد و از این طریق امیرالمؤمنین رضی‌الله‌عنه توانست که برای هرکسی در دولت مزد، معاش، حقوق و انعامات پرداخت کند. چنانکه مرد و زن، خورد و کلان، آزاد و برده، کودکان و بچه‌های شیرخوار و همه و همه، هرکسی به فراخور خود دارای حقوق ماهانه و یا سالانه از ارگان مالی دولت گردیدند.
نظام مالی و حقوقی دولت عمری در سال بیستم هجری به پایه و حدی رسیده بود که هیچ دولت نوین قرن بیستم، به آن پایه و حد نرسیده است و شاید در آینده هم نتوانند برسند. گویی فاروق اعظم رضی‌الله‌عنه از عصر اتم سبقت کرد.
امام ابو یوسف رحمه‌الله نخستین نویسنده نظام اقتصادی اسلام، از نبوغ و، استعداد و زیرکی فاروق اعظم رضی الله در مورد سیاست ملی‌گرایی و جامعه‌گرایی او، چنین می‌گوید:
«وقتی‌که خدای بزرگ در کتابش قرآن دلایلی را به او فهماند که به تقسیم اراضی مفتوحه در بین سپاهیان فاتح، رأی ندهد، هم توفیق بزرگی بود برای او، در مورد اقدامش و هم منفعت تمام و کمالی برای مسلمانان، ازجمله جمع‌آوری مالیات و خراج و تقسیم آن بین مسلمانان، برای حمایت از آن‌ها و اگر اراضی مفتوحه به‌منظور تأمین روزی و قوت مردم، معاش سپاهیان و مأموران، وقف و ملی اعلام نمی‌شد، سهم و درآمد حاصله از آن، در اختیار دولت قرار نمی‌گرفت، نظام حکومت داری و خلافت به موفقیت های چنین بزرگی دست نمی یافت
حبیبی صالحی
