وجه تمایز ادبیات کلاسیک و معاصر

عابد حکومت

در ادبیات معاصر واژه ها نو هستند اما در کلاسیک، واژه ها مطابق اندیشه و الهامات شاعر و ویژگیهای قومی،  فرهنگی و متغیراست.

در ادبیات معاصر نگاه به معشوق کم رنگ تر است؛ مثل برخی از آثار شاملو. ولی در ادبیات کلاسیک، گاهی معشوق آسمانی است ؛ جریان کور شدن معشوق و عاشق خود را به کوری زدن، به شیوه ای که در ادبیات کلاسیک هست در ادبیات معاصر نیست.

در قالب های کلاسیک مخاطب ممدوح است مثل قصیده، اما در معاصر مخاطب مردم است و شاعر مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی و … حتی ادیب، زندگی خصوصی خود را به تصویر می کشد. مسائل مرگ و سوگ فرزند در ادبیات کلاسیک به وفور وجود دارد ولی در ادبیات معاصر کمتر مشهود است.

در ادبیات کلاسیک هجو زیاد وجود دارد و لی در ادبیات معاصر کمتر و اگر هست زبانش فرق دارد.

مفاخره و مدح در کلاسیک زیاد است ولی در معاصر خیلی کم.

در قالب کلاسیک تساوی مصراع ها مطرح است ولی در معاصر قالب شکسته می شود تغییر معنای«من» بارزترین تفاوت ادبیات کلاسیک و نو است بدین معنی که «من معاصر» تمای مخاطبین را می کند و فرا می خواند و دیدگاههای فکری و فلسفی آن بیداد می کند زیرا به مدح و هجو و وصف کمتر نگاه دارد و اندیشه ها و مضامین را مورد بررسی قرار می دهد.

در ادبیات کلاسیک «من» فدای دربار می شود و در واقع شاعر ابزار و روابط عمومی دربار می گردد

«من های معاصر» تلفیق می شود از اندیشه های فلسفی و اجتماعی و وجه سیاسی آن، غلبه پیدا می کند و غم نان و دوری معشوق و… کمتر است . در شعر معاصر نمی توان شعر را خط کشی کرد و برای آن مرز اندیشه ها را مشخص کرد اما در کلاسیک چنین نیست. در حوزه ادبی نیز مسایل جنبه دیگر پیدا می کند. تشبیهات و استعارات در کلاسیک کلیشه ای است یعنی شاعر آگاهانه وارد کار می شود و تا اندازه ای این کار هم سبب کاهش ارزش محتوا می شود.

ولی شاعر معاصر توجهش صرفاً برای ایجاد زیبا شناسی نیست بلکه در هر شرایطی ترکیبی از هریک از مسایل به ذهنش می آید و بیان می کند و با او همراه می شود . محورافقی در شعر کلاسیک هم خیلی مهم است ولی در شعر معاصر در امتداد شعر دنبال می شود. در شعر معاصر سنبل ها رشد می کند ولی در شعر کلاسیک تشبیه ها و استعارات نمود پیدا می کند و شاعر آگاهانه از سنبل و نماد بهره می جوید.

ادبیات کلاسیک چیست؟

ادبیات کلاسیک دوره‌ای از ادبیات را شامل می‌شود که همزمان با جنبش هنری کلاسیسم نیمه دوم قرن هفدهم، در اروپا آغاز شد این دوره ادبی ویژگی‌های خاصی دارد. اگر اثر کلاسیکی را انتخاب کنید می‌بینید داستان‌ بر اساس عقل، منطق و استدلال پیش می‌رود و تخیلات در آن محدود است. پایان بندی خوشی دارد و قهرمان‌ داستان‌، از میان نمایندگان قشرهای خاص جامعه انتخاب شده‌ است. در ادبیات کلاسیک، شاهد ترجیح وقایع بیرونی بر اتفاقات، رخدادها و احساسات درونی انسان‌ها هستیم. رمان‌های ادبیات کلاسیک، داستان‌های ساده و خوش‌خوانی هستند که از اصل وحدت سه گانه‌ی موضوع، زمان و مکان پیروی می‌کنند. در اکثر موارد دانای کلی وجود دارد که راوی قصه است. هرچند میان رمانتیسم و کلاسیسم نوعی از تعارض وجود دارد، اما میانشان پیوندی ناگسستنی وجود دارد.

حال که تا حدی با ویژگی‌های مهم این دوره آشنا شدیم، خوب است به یک پرسش مهم دیگر پاسخ دهیم؛ چرا باید ادبیات کلاسیک بخوانیم؟

تحولاتی که در جنگ جهانی دوم در جهان پیش آمده است و تأثیری که این جنگ در همه شئون زندگی مردم جهان برجای گذاشته، خواه ناخواه در حوزه ادبیات نیز نقش مهمی را ایفا کرده است. ادبیات در زمینه های مختلف، اعم از داستان، رمان، ادبیات تطبیقی و مانند اینها گسترش یافته و در حوزه شعر نیز با ظهور نیما دوره جدیدی در ادبیات پیدا شده است. عناصر فرهنگی جهـان معـاصر کـم و بـیش وسعت یافته و بعضی از شاعران زبان اردو و فارسی این دوره ضمن بهره مندی از فرهنگ گذشته اسلامی روی به فرهنگ اروپایی نیز آورده اند. شـعر امـروز به دو قسمت تقسیم می شود که عبارت است از: شعر سنتی و شعر نو؛ به همین مناسبت شاعران معاصر را نیز به دو گروه کهنه سرا و نوسرا می توان معرفی کرد. بعضی از نوسرایان نیز نه تنها با سرودن شعر به سبک متقدمان در دوران معاصر مخالفتی ندارند، بلکه خود نیز اشعار زیبایی بدان شیوه سروده و توانمندی، مهارت و علاقۀ خود را به این شیوه نشان داده‌اند. شعر نو ضوابط و معیارهای خاص خود را دارد که در جای خود به آن خواهیـم پـرداخت. از مهم ترین ویژگی های ادبیات معاصر پیدایش شیوه ای نو در شعر و تغییر بنیادین ارکان آن است. در آخـرین دهـة قـرن 13 (هـ ش)، گـروهی از صاحب نظران و شاعران، علیه قواعد و اصول سنتی شعر فارسی و نیز در پاکستان، گروهی علیه شاعران سنتی اردو قیام کردند.

ادامه دارد