ریه و سیستم تنفسی
ریه در بدن وظیفه دریافت اکسیجن از محیط و انتقال آن به جریان خون را برعهده دارد. این اندام با بیش از 6 میلیون تنفس در سال، بر عملکرد صحیح اندامهای مختلف و سلامتی بدن ما بسیار موثر است. در این مطلب به معرفی ریه، ساختار و عملکرد آن، بیماریهایی که بر ریهها تأثیر میگذارند و چگونگی حفظ ریههای سالم میپردازیم.
ریه در بدن وظیفه دریافت اکسیجن از محیط و انتقال آن به جریان خون را برعهده دارد. این اندام با بیش از 6 میلیون تنفس در سال، بر عملکرد صحیح اندامهای مختلف و سلامتی بدن ما بسیار موثر است. در این مطلب به معرفی ریه، ساختار و عملکرد آن، بیماریهایی که بر ریهها تأثیر میگذارند و چگونگی حفظ ریههای سالم میپردازیم.
ریه چیست؟
«ریهها» (Lungs) مرکز سیستم تنفسی در بدن هستند. هر سلول بدن برای زنده ماندن و عملکرد صحیح نیاز به اکسیجن دارد. از سویی دیگر سلولهای بدن باید دیاکسید کربن تولیدی خود را از سلولها خارج کنند. گاز دیاکسید کربن یک ماده دفعی است که در نتیجه واکنشهای درون سلولی ایجاد میشود. ریهها به طور اختصاصی برای تبادل این گازها در هنگام تنفس (دم و بازدم) طراحی شدهاند.
اناتومی ریه
ریهها یا ششها در قفسه سینه، پشت دندهها و در دو طرف قلب قرار دارند. آنها تقریباً مخروطی شکل هستند و پایههای مسطح این مخروطها، به دیافراگم متصل میشوند. اگرچه ریهها به صورت جفت در بدن ما وجود دارند، اما هر کدام از آنها از نظر اندازه و شکل با هم یکسان نیستند. ریه راست از سه لوب تشکیل شده است در حالی که ریه چپ فقط دو لوب دارد.
ریه چپ دارای یک تورفتگی است که در این داخل رفتگی قلب جای میگیرد. به این داخل رفتگی شکاف قلبی نیز میگویند. ریه راست از نظر اندازه کوتاهتر است تا فضای کافی برای قرارگیری کبد در زیر آن فراهم شود. به طور کلی، ریه چپ دارای وزن و ظرفیت کمی کوچکتر از ریه سمت راست است.
ریهها توسط دو غشا احاطه شدهاند که به عنوان پلور ریوی شناخته میشوند. لایه داخلی مستقیماً سطح بیرونی ریهها را میپوشاند و لایه بیرونی به دیواره داخلی قفسه سینه متصل میشود. فضای بین این دو غشا نیز با مایع پلور پر شده است.
درخت برونش
ریهها از قسمت انتهای نای شروع میشوند. نای لولهای است که هوا را به داخل و خارج از ریهها منتقل میکند. هر ریه، لولهای به نام برونش یا نایژه دارد که به نای متصل میشود. ادامه مجاری هوایی نای، یک ساختار Y وارونه را به نام «برونش» (Bronchi) در سینه ایجاد میکنند. این Y وارونه معمولاً «درخت برونشی» (Bronchial Tree) نامیده میشود.
برونشها به برونشهای کوچکتر و حتی لولههای کوچکتر به نام «برونشیول» (Bronchioles) منشعب میشوند. مانند شاخههای یک درخت، این لولههای ریز در تمام بخشهای ریهها کشیده میشوند. برخی از آنها به قدری ریز هستند که ضخامت آنها به اندازه ضخامت یک تار مو است. تقریباً در هر ریه 30٫000 برونشیول وجود دارد.
هر لوله برونشیول با خوشهای از کیسههای هوایی کوچک به نام «آلوئول» (Alveoli) (به صورت جداگانه به عنوان آلوئولوس یا حبابک نامیده میشوند) به پایان میرسد. آنها مانند دستههای انگور ریز و یا بادکنک بسیار کوچک به نظر میرسند. در ریهها حدود ۷00 میلیون کیسه هوایی یا آلوئول وجود دارد.