آسیب های اجتماعی مواد  مخدر

شاپور دولت یار

امنیت یکی از مهم ترین اصول زندگی است و نخستین شرط لازم برای پیشرفت و رسیدن بـه توسـعه پایدار برای جامعه متمدن محسوب می شود،آنچه امنیت اجتماعی را تهدید می کند و می تواند باعـث سـقوط تـدریجی جامعه شود، عدم رعایت ارزشهای پذیرفته شده و آسـیب هـای اجتمـاعی وارده بـر آن اسـت. بـسیاری ازآسـیب هـای اجتماعی از جمله اعتیاد می تواند صدمه جبران ناپـذیری بـر پیکـر اجتمـاع سـالم وارد کنـد.

استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون و خطر ابتلا به بیماری های فشار خون بالا و گرفتگی عروق و نهایتاً ایجاد حمله قلبی و سکته می‌شود .

تاریخچه پیدایش دخانیات :

قبل از هر چیز بهتر است با تاریخچه و پیشینه سگرت آشنا شویم . پیشینه مصرف دخانیات به طور تخمینی درحدود ده هزار سال پیش می رسد. در چین و یونان باستان، بر اساس نوشته های تاریخ نویسان و آثار حکاکی شده، از تنباکو و توتون به عنوان گیاهی دارویی یاد شده است، در دوران باستان بومیان امریکا به خواص گیاه تنباکو پی بردند. وقتی کریستف کلمب و همراهانش در سال ۱۴۹۲میلادی به جزیره ای در میان امریکای شمالی و جنوبی رسیدند، دیدند بومیان آن سرزمین برگهای یک گیاه عجیب را به روی آتش ریخته و از دود آن نفس می کشند و آن را وارد ریه خود می کنند . کریستف کلمب تصور کرد چیزی جادویی را کشف کرده است و زمانی که برگشت مقداری از آن برگها و دانه های آن گیاه را با خود به اسپانیا برد و به این ترتیب ، توتون به اروپا وارد شد و مردم آن را توباکو نامیدند. زمانی که اسپانیایی ها به امریکا رفته و آنجا را فتح کردند طریقه استعمال توتون را از بومیان آن سرزمین فرا گرفتند . لفظ سگرت گرفته شده از اسپانیا و از نام توتون به زبان بومی می باشد. توتون در سال ۱۶۰۵میلادی کم و بیش در عثمانی ، مصر و هند شناخته شده و توسط پرتغالیها وارد ایران شد و ایرانیان توباکو را تنباکو نامیدند. بعضی از تاریخ نویسان ورود توتون به ایران را از سال ۱۵۹۰میلادی مطابق با ۹۹۹ هجری قمری دانسته اند. اما به هر حال در زمان شاه عباس استفاده از این ماده رواج یافت .

عوارض اقتصادی :

هزینه بالای استعمال مواد مخدر، هزینه درمان و نگهداری معتادان، وقوع آتش سوزی های بزرگ، هزینه های مبارزه با ورود موادمخدر به داخل کشور، هزینه قضات و دادگاه ها در این خصوص، هزینه اجرای طرح های تحقیقاتی و تشکیل سمینارها.

استعمال دخانیات و وابستگی یا اعتیاد به آنها :

اکثر معتادان، سگرت مصرف می کنند و نیز اعتیاد را از سگرت شروع کرده اند. بر اساس معیارهای تشخیصی سازمان صحی جهان، سگرت در ردیف مواد اعتیادآور محسوب می شود. سگرت ، در ورودی اعتیاد، و چراغ سبزی برای سایر اعتیادها است. مصرف سگرت، نخستین قدم به سوی اعتیاد است. سگرت، زمینه ساز اعتیاد به مواد مخدر بوده و مادر اعتیاد به مواد مخدر محسوب می شود. مصرف دخانیات مثل سگرت نه فقط اعتیاد روانی، بلکه اعتیاد جسمانی نیز ایجاد می کند .

وابستگی روانی : مصرف دخانیات باعث ایجاد احساس آرامش شده و این احساس به شکل بخشی از زندگی آنها در می آید. از طرفی نوعی احساس با ارزش بودن البته به شکل کاذب در افرادی که دچار کمبود اعتماد به نفس ویا نیازمند تأئید از طرف گروه هستند ایجاد می کند. که خود نیز می تواند به شکل یک عامل تقویت کننده و پاداش عمل کرده و فرد را روزبروز وابسته ترکند .

وابستگی جسمانی ( فیزیکی ) : به علت مصرف دخانیات، بدن برای عملکرد طبیعی خود و برای جلوگیری از پیدایش نشانه های قطع نیکوتین، نیاز به مصرف میزان مشخصی از دخانیات دارد.هر چند دخانیات در میان مواد اعتیاد آوری مثل هرویین، تریاک، حشیش و مشروبات الکلی، منع اجتماعی کمتری دارد، و براحتی در اختیار مردم قرار می گیرد، اما بررسی ها نشان می دهد که سگرت یکی از بارزترین علل مرگ و میر ناشی از سرطان، بیماری های عفونی، و سکته در جهان است.طبق گفته داکتران در دود سگرت متجاوز از چهار هزار نوع ماده سمی وجود دارد که تعدادی از آنها سرطان زا هستند. سگرت، عامل مهم سرطان ریه بوده و یکی از عوامل مهم در بروز شمار زیادی از سرطان هاست.

مصرف دخانیات می تواند به عنوان یک عامل زمینه ساز در جهت اعتیاد به مواد مخدر شناخته شود. این امر لزوم اجرای صحیح و دقیق قوانین کنترول دخانیات و اقدامات پیشگیرانه و ضرورت ترک مصرف دخانیات در سنین پایین را یادآور می نماید .

استعمال دخانیات به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطر در بروز بیماریها و دومین علت مرگ در جهان می باشد، دخانیات به عنوان یک عامل خطر در بروز بسیاری از مشکلات جسمانی و روانی شناخته شده است . آمارها نشان میدهد که حدود ۲۵% جمعیت ۱۵ تا ۶۴سال در ایران دخانیات مصرف می نمایند که گرچه میزان مصرف دخانیات در ایران کمتر از میانگین جهانی آن می باشد لیکن روند رو به رشد مصرف در میان زنان و همچنین نوجوانان و جوانان نگران کننده تلقی می گردد .

وابستگی یک نشانگان بالینی است که در پی مصرف مواد علایم آن در حالات رفتاری، شناختی و فیزیولوژیکی فرد پدید می آید، این وابستگی یکی از وجوه مشترک در استعمال دخانیات و همچنین مواد مخدر می باشد. نیکوتین به شدت اعتیادآور می باشد و میزان آن در خون در فاصله کوتاهی از مصرف دخانیات به حداکثر می رسد . از سویی مواد مخدر موادی شیمیایی اند که قابلیت اتصال به گیرنده های اپیوییدی موجود در دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه گوارش را دارند و از این طریق اثرات و عوارض این داروها در بدن ایجاد می شود. اعتیاد به مواد مخدر یکى از مهم ترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و صحی است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى  براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مى گردد. همچنین ویرانگری هاى حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزش ها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را به طور جدى به مخاطره مى اندازد. بسیاری از خانواده هایی که با مصرف دخانیات در میان فرزندانشان مواجه هستند، احتمال مصرف الکل و یا مواد مخدر توسط آنان را در آینده نمی دهند. شاید آنان بر این باوراند که مصرف دخانیات به اندازه مصرف مواد مخدر زیانبار و غیراخلاقی نیست . اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی است. عوامل متعددی از جمله عوامل مخاطره آمیز فردی، بین فردی، محیطی و عوامل اجتماعی بی شماری در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد میشوند. بنابراین ، آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده در انجام ا قدامات پیشگیرانه ضروری به نظر می رسد .

مصرف دخانیات میتواند به عنوان یک عامل زمینه ساز در جهت اعتیاد به مواد مخدر شناخته شود. نزدیکی سن شروع مصرف دخانیات و مواد مخدر و شمار زیاد افراد سگرتی معتاد به مواد مخدر لزوم اقدامات پیشگیرانه و ضرورت ترک مصرف دخانیات در سنین پایین را یادآور می نماید. لزوم اجرای صحیح و دقیق قوانین کنترول دخانیات نه تنها در کاهش آسیبهای ناشی از مصرف این ماده موثر است بلکه موجب کاهش آمار مبتلایان به اعتیاد به مواد مخدر در آینده و عوارض وخیم آن می گردد .