اسهال چیست؟

تهیه: احمد ساحل

اسهال (Diarrhea) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است. این وضعیت می‌توان خفیف، موقت یا مزمن باشد.

تخمین زده می‌شود که در سراسر جهان، سالانه دو میلیارد بیماری اسهال رخ می‌دهد. همچنین، سالانه حدود ۱.۹ میلیون کودک زیر پنج سال (بیشتر در کشورهای درحال‌توسعه) بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.

اسهال با مدفوع شل یا آبکی و غیرطبیعی شناخته می‌شود. بیشتر موارد اسهال آبکی، ناشی از باکتری، ویروس یا انگل است، اختلالات دستگاه گوارش می‌تواند باعث اسهال مزمن شود.

درصورتی‌که مدفوع فرد به‌صورت مکرر دفع شود، امّا حالت طبیعی داشته باشد به آن اسهال نمی‌گویند.

درضمن می‌توانید با متخصص گوارش یا دکتر آنلاین گوارش گفت‌وگو کنید. برای اسهال کودکان نیز باید با دکتر اسهال کودکان یا دکتر گوارش اطفال صحبت کنید.

علایم اسهال

علایمی که هنگام اسهال می‌توانید تجربه کنید بسته به خفیف یا شدید بودن آن و علت اسهال، متفاوت است. بین موارد شدیدِ اسهال و یک بیماری پزشکی که نیاز به درمان دارد، ارتباطی است.

زمانی که دچار این بیماری هستید، ممکن است همه این علایم یا فقط تعداد کمی را تجربه کنید. علامت اصلی این مشکل مدفوع شل یا آبکی است.

سایر علایم اسهال خفیف، شامل موارد زیر است:

نفخ یا گرفتگی در ناحیه شکم

نیاز شدید و فوری به اجابت مزاج

حالت تهوع (ناراحتی معده)

اگر اسهال شدیدی دارید، احتمالاً علایم زیر را تجربه می‌کنید:

تب

کاهش وزن

کم‌آبی بدن

استفراغ

درد شدید

مشاهده‌ی خون در مدفوع

اسهال شدید می‌تواند منجر به عوارض قابل‌توجهی شود. اگر این علایم را دارید، با دکتر گوارش و کبد تماس بگیرید و به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

اسهال و مدفوع آبکی

درمان اسهال

علت اسهال

این بیماری در بسیاری از موارد به دلیل عفونت در دستگاه گوارش است. میکروب‌های ایجاد این مشکل عبارت‌اند از:

موجودات انگلی

باکتری‌ها

ویروس‌ها

شایع‌ترین علل شناسایی شده در جهان برای اسهال حاد، باکتری‌های سالمونلا (Salmonella)، کمپیلوباکتر Campylobacter))، اشریشیا (Escherichia) و شیگلا (Shigella) هستند. در برخی از موارد، این بیماری را به نام اسهال مزمن عملکردی می‌شناسند، زیرا اگرچه همه‌ی اندام‌های دستگاه گوارشی سالم به نظر می‌رسند، امّا آن‌طور که باید عمل نمی‌کنند.

در کشورهای توسعه یافته، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) شایع‌ترین علت اسهال عملکردی است.

سندرم روده تحریک‌پذیر علایم زیادی از جمله گرفتگی، درد شکم و تغییر عادات روده‌ای را ایجاد می‌کند که منجر به مدفوع آبکی، یبوست یا هر دو می‌شود

بیماری التهابی روده (IBD) یکی دیگر از علل اسهال شدید است. این مشکل کولیت اولسراتیو (التهاب مزمن روده بزرگ) یا بیماری کرون را توصیف می‌کند. همچنین هر دو بیماری می‌توانند باعث ایجاد خون در مدفوع شوند.

در زیر با برخی از علل اصلی اسهال مزمن آشنا می‌شوید.

کولیت میکروسکوپی (Microscopic Colitis)

این یک نوع اسهال مداوم است که معمولاً افراد مسن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل به دلیل التهاب ایجاد می‌شود و اغلب در طول شب رخ می‌دهد.

اسهال سوء جذب و سوءهاضمه

اولی، به دلیلی اختلال در جذب مواد مغذی و دومی  به دلیل اختلال عملکردی دستگاه گوارش است. مانند بیماری سلیاک (Coeliac disease).

عفونت‌های مزمن

سابقه مسافرت یا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند باعث ایجاد این نوع مشکل شود.

غدد درون‌ریز

گاهی اوقات علایم هورمونی باعث اسهال می‌شوند. این مورد در بیماری آدیسون و تومورهای کارسینوئید به وجود می‌آید.

سرطان

بیماری اسهال نئوپلاستیک با تعدادی از سرطان‌های روده مرتبط است.

اسهال در اُمیکرون

در ویروس دلتا علایم تنفسی و مشکلات ریه، بسیار شایع‌تر بود. اما در ویروس اُمیکرون، بیمارانِ مبتلا به مشکلات گوارشی بیشتر بودند.

علایم گوارشی اُمیکرون عبارت‌اند از:

حالت تهوع

درد شکم

استفراغ

ازدست‌دادن اشتها

اسهال

البته علایم این ویروس بین سردرد، مشکلات معده، سرفه و علایم آنفولانزا، متغیر است. حداقل ابزاری که می‌تواند مدفوع آبکی را از اسهال کرونا تشخیص دهد، آزمایش کرونا است.

اسهال سبز

خوردن برخی غذاها یا مکمل‌ها می‌تواند مدفوع را سبزرنگ کند. بااین‌حال، ممکن است یک دلیل پزشکی نیز برای دفع اسهال سبز وجود داشته باشد.

یک عفونت ویروسی یا حشره، می‌تواند باعث مدفوع شلی شود که رنگ مایل‌به‌سبز دارد. یکی دیگر از علل مدفوع سبز، مشکلات گوارشی است.

اسهال سیاه

درصورتی‌که متوجه اسهال قیری رنگ یا سیاه شدید، احتمال دارد به دلیل تغییر در رژیم غذایی یا دارویی باشد که مصرف می‌کنید. اگرچه این مسئله، گاهی اوقات نشانه یک مشکل پزشکی است که نباید آن را نادیده بگیرید.

اگر می‌خواهید بدانید که اسهال آبکی نشانه چیست، باید با داکتر اسهال تماس بگیرید.

در زیر به‌صورت خلاصه، علت‌های این مشکل را می‌آوریم.

مدفوع سیاه می‌تواند یکی از عوارض جانبی قرص‌های آهنی باشد که برای درمان کم‌خونی مصرف می‌کنید.

بعضی اوقات خوردن غذاهای تیره‌رنگ، مدفوع شما را سیاه می‌کند، غذاهایی مانند شکلات، چغندر، آب انگور و شیرین‌بیان سیاه.

داروهای ناراحتی معده مثل بیسموت (Bismuth) برای آرام‌کردن شکم شما استفاده می‌شوند. بیسموت، زبان و مدفوع شما را سیاه می‌کند.

زخم یا خونریزی داخلی.

اگر در قسمت فوقانی دستگاه گوارش (مری و معده) خونریزی دارید، ممکن است مدفوع سیاه یا قیری رنگ داشته باشید که مِلِنا (Melena) نامیده می‌شود. این مسئله یکی از نشانه‌های سرطان مری و معده است.

واریس سیاهرگ‌های متورم در مری (لوله‌ای که غذای شما، با آن به سمت پایین حرکت می‌کند تا به معده برسد) گاهی اوقات می‌تواند خونی شود و مدفوع را سیاه کند. این مشکل در افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی شایع است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر به داکتر گوارش مراجعه کنید.

دل درد ناشی از اسهال

اسهال و استفراغ

این مشکل به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. این دلایل شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها، برخی داروها یا شرایط پزشکی خاص است.

غذاهایی که هضم آن‌ها سخت است، مانند شیرینی‌های زیاد و گوشت یا ماهی نیم‌پز نیز می‌توانند باعث استفراغ یا اسهال شوند.

در زمان اسهال و استفراغ، موارد زیر را رعایت کنید:

 

– استراحت کافی داشته باشید.

– از استرس دوری کنید.

– مقدار زیادی مایعات شفاف مانند آب و نوشابه‌های ورزشی بنوشید

– دوغ‌های نمکی بخورید.

– رژیمی را دنبال کنید که شامل غذاهای ملایم است

– از لبنیات پرهیز کنید.

– کافئین مصرف نکنید.

اسهال زرد

در اکثر اوقات، مدفوع زردرنگ، ناشی از علل زیر است:

نشان‌دهنده یک اختلال زمینه‌ای در کبد یا کیسه صفرا.

نشانه ژیاردیازیس که یک عفونت و انگل روده‌ای است و از آب آلوده وارد بدن انسان می‌شود.

اسهال با سوزش

اسهال روند هضم را تسریع می‌کند؛ بنابراین غذاها اغلب به طور کامل تجزیه نمی‌شوند. این بدان معناست که اسیدهای معده و انزایم‌های گوارشی ممکن است در این بیماری وجود داشته باشند.

این‌ها می‌توانند به بافت‌ها، آسیب برسانند و باعث احساس سوزش رکتوم در حین یا بعد از اجابت مزاج شوند.

اسهال طولانی ‌مدت

خیلی از افراد می‌پرسند که اسهال شدید نشانه چیست؟ مدفوع آبکی که چند هفته طول می‌کشد، احتمالاً ناشی از یک مشکل سلامتی دیگر مانند سندروم روده تحریک‌پذیر است. همچنین می‌تواند ناشی از یک بیماری روده‌ای مانند کرون با بیماری سلیاک باشد.

برخی از عفونت‌ها مانند انگل‌ها، علت داشتن اسهال به مدت طولانی هستند. برای بررسی بیشتر، باید به متخصص گوارش مراجعه کرد.