فضیلت و اعمال عید قربان

ترتیب کننده: پوهیالی سمونوال بصیر زینل

عید قربان جلوه‌گاه تعبّد و تسلیم ابراهیمیان حنیف است و فصل قرب مسلمانان به خداوند ج درسایه عبودیت.

واژه “عید” در لغت به معنی بازگشتن می‌باشد و در اصطلاح به معنی بازگشت به سوی الله پاک و بی نیاز بوده، عید قربان مجرای فیض الهی و بهانه عنایت رحمانی به بندگان مؤمن و مطیع است و هرکس بتواند رضای خویش را فدای رضای حق کند از خواسته دل در راه خواسته خدا ج چشم بپوشد، و از داشته ها و خواسته ها بگذرد، به مرزعبودیت می رسد.

“قربانی” وسیله قرب به خداست و عید قربان روزتقرّب به پروردگاراست، روز رها شدن از تعلّقات. قربانی کردن تمنیّات در پیش اراده الهی است.

فضیلت و اعمال عید قربان (عیدالاضحی)

درتعالیم دینی سه روز است که به عنوان عید تعیین شده است که عبارتند از: عید فطر، عید قربان و روز جمعه. در این میان عید قربان یکی از اعیاد مهم و بزرگ مسلمین به شمار میرود به نحوی که برخلاف بسیاری از جشن‌ها، مورد اختلاف نبوده و همه فرَق مسلمین این روز را عید محسوب میکنند.

اعتقاد داریم این گرد همایی عظیم رهیافتی برای رسیدن به اعتصام به حبل الله است که یکی از مهم ترین دستورات اجتماعی اسلام است.

فلسفه قربانی کردن در عید قربان:

از جمله آموزه های اسلامی برای تکامل و رشد انسانها، ایثار از جان و مال در راه خداوند یگانه میباشد، به این معنا که انسان همه دارایی ها و امکاناتش را امانتی الهی بداند، که باید در طریق بندگی هزینه کند.

قربانی کردن نیز نمادی از قطع دلبستگی و وابستگی‌ها و جلوه‌ای از ایثار مال و جان در راه محبوب واقعی و رضای خداوند متعال میباشد.

البته آنچه که ازقربانی کردن و رسیدن به مقام قرب الهی به وسیله ذبح گوسفند، لحاظ شده است، قطع علاقه‌های روحی و مالی است که باعث تقوای قلب  وطهارت نفس می گردد.

خداوند ج اصل قربانی کردن را از شعائرالله دانسته و آن را نشانه‌ی بزرگداشت و سپاس‌گزاری مؤمنان بر نعمت هدایت معرفی کرده و قربانی کننده را در گروه محسنین و نیکوکاران داخل کرده است.

در قرآن عظیم الشان آمده است: لَن یَنَالَ اللَهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُ هَا ولَکِن یَنَالُهُ التَقوَی مِنکُم کَذَلِکَ سَخَرَهَا لَکُم لِتُکَبِروُا اللهَ عَلَی مَا هَدَا کُم وَبَشِرِالمُحسِنِینَ.

ترجمه:” وقتی شما قربانی می‌کنید آنچه که متعلق به خدا ج است، تقوای شماست نه گوشت و پوست قربانی” بنابراین در قربانی کردن هرچند ظاهر کار، سر بریدن است، اما واقعیت قضیه نهایت تسلیم، سرسپردگی، عشق و علاقه بنده به مولای خود است. و در واقعی قربانی‌کردن نمادی از قربانی کردن هواهای نفسانی و ذبح نفس اماره و نوعی جهاد با نفس در جهت زدودن تعلقات و وابستگی‌های دنیوی و مادی ورهایی از زندان مال پرستی و دنیا طلبی است.

احکام قربانی کردن:

۱- قربانی گوسفند وبزیک ساله، گاو دوساله وشترپنج ساله جایزاست “نروماده برابراست”

۲- اگربرَه ی شش ماهه یا بیشتربه اندازه جثه اش بزرگ باشد که درمیان گوسفندان یک ساله تشخیص داده نشود، پس قربانی آن نیزجایزاست.

۳- گوسفند ازیک نفر، گاووشترازهفت نفریا کمتربه شرطی که همگی نیت قربانی وتقرب را داشته باشند جایزاست مانند عقیقه.

۴- برزبان آوردن نیت قربانی لازم وفرض نیست، فقط اراده قلبی کافی است.

۵- اگرحیوان قربانی فردی درایام قربانی گم شود، یا بنابردلایلی نتوانست آن را ذبح نماید پس ازگذشت ایام قربانی (۱۲ذی الحجه) قیمت آنرا صدقه نماید واگرحیوان پیدا شد خود آن را صدقه نماید.

۶- اگرفردی فقط به خاطرحصول گوشت درگاو یا شتری شریک شود قربانی هیچ یک ازهفت نفرقبول نمیشود.

۷- بعضی ازمردم گمان می کنند که دریک خانه یک قربانی ذبح شود برای همه کافی است یا دریک سال ازطرف شوهر وسال بعدی ازطرف همسرذبح شود، یا افراد خانواده به نوبتی درهرسال یک نفرذبح کند وبقیه ذبح نکنند این تفکرصحیح نیست، بلکه هرفرد که مالک نصاب باشد براو قربانی واجب است اگرچنانچه دریک منزل ده نفرزندگی می کنند وهریکی به تنهایی مالک نصاب است، پس برهریکی جداگانه قربانی لازم است.

۸- چیدن موی قربانی ودوشیدن شیرقربانی جایزنیست، اگرچنانچه کسی این کاررا کرد آنها را صدقه نماید، اگراز آنها استفاده کرد پس قیمت آنها را صدقه کند.

۹- حیوانی؛ مثل: شتررا که برای قربانی نگه داشته است برآن سوارنشود.

۱۰- اگرکسی قرض گرفت وقربانی خرید جایزاست.

۱۱- حیوان داغ شده برای قربانی رواست.

۱۲- شخصی که قربانی بر وی واجب نبود به نیت قربانی حیوانی را خرید وبعد آن حیوان مرد ویا گم شد قربانی دیگربراو لازم نیست.

قربانی حیواناتی که دارای عیوب زیر باشد جایزنیست.

۱- هردوچشم یا یک چشم حیوان نابینا باشد.

۲- حیوان به گونه ای فلج باشد که خودش نتواند به محل ذبح برود وهمچنین حیوانی که برسه پا راه میرود وپای چهارم را اصلآ برزمین نمی گذارد.

۳- به اندازه ای لاغرباشد که مغزاستخوانش خشک شده باشد.

۴- نصف دندانها یا بیشتر ازنصف افتاده باشد ونتواند که علف را بخورد.

۵- مادرزادی گوش نداشته باشد یانصف گوش یابیشتر آن قطع شده باشد.

۶- مادرزادی دم نداشته باشد یانصف یا بیشتر از آن قطع شده باشد.

۷- بینی حیوان قطع شده باشد.

۸- خنثی (حیوان که نروماده بودنش معلوم نشود).

۹- حیوانی که زبان اش به گونه قطع باشد که نتواند علف را بخورد.

۱۰- حیوانی که مریضی اش ظاهرباشد.

۱۱- حیوانی که دیوانه باشد ودیوانگی اش اورا از چریدن وعلف خوردن بازدارد.

۱۲- حیوانی که به علت ضعف نتواند بچه اش را شیردهد.

تمسک به قربانی برای دفع بلا:

درکلام وگفتار بزرگان میتوان نمونه های را دریافت که برای دفع بلا به سنت “قربانی” تمسک جسته اند،

بنابراین هر چند قربانی روز عید قربان بصورت ویژهای مورد تاکید واقع شده است، هدف انجام کار خیر است وقربانی برای رضای خداج وکمک به محرومان ومؤمنان از این طریق انشاالله موجب دفع بلا می گردد.

آداب واعمال روز عید قربان:

روزدهم ذوالحجه که روز عید قربان میباشد بسیار روز شریف محسوب می گردد وبرخی از اعمال آن عبارتند از:

الف-  غسل:- غسل دراین روز سنت مؤکد است وبعضی از علما آنرا واجب دانسته اند.

ب- نمازعید:- نماز عید قربان دورکعت است به این طریق نماز خوانده میشود بعد ازتکبیرتحریمه دررکعت اول سه تکبیر زواید بگوید، وبا هر تکبیردستها را بلند کرده بعد ازتکبیرات وثنأ قرائت خوانده رکوع وسجده کند، و در رکعت دوم بعد ازقرائت و قبل از رکوع سه تکبیر زاوید دیگر بگوید و باهرتکبیردستها را بلند کند سپس با تکبیرچهارم رکوع کند واین شش تکبیردرنماز واجب هستند وبه آنها “تکبیرات زواید” یاد میکنند.

روش ادای نمازعید قربان؛ مانند: نمازعید فطراست مگردرعید قربان مستحب است که قبل ازنمازچیزی خورده نشود بلکه بعد ازادای نماز نخست ازگوشت قربانی خودش بخورد، اما در عید سعیدالفطرقبل از ادای نماز باید چیزی بخورد و افطارنماید.

منابع و مأخذ

۱- سوره مبارکه حج آیه ۳۷ قرآن عظیم الشان

۲- استفتائات قربانی مکارم شیرازی

Hawzah.net.com۳-