چکیده: تشکیل خانواده یکی از مهمترین مراحل زندگی انسان است. خانواده به عنوان یک واحد اجتماعی، نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به شخصیت و رفتار افراد دارد. تشکیل خانواده به معنای ایجاد یک ارتباط عاطفی و معنوی بین اعضای آن است که منجر به ایجاد یک محیط پایدار و آرامش‌بخش برای اعضای آن می‌شود.
مقدمه: به طور کلی، تشکیل خانواده یک فرآیند پویا و پیچیده است که نیاز به صبر، تفکر و تلاش دارد. با این حال، خانواده‌های سالم و پایدار می‌توانند به عنوان یک منبع قدرت و حمایت برای اعضای خود و همچنین جامعه به عنوان کل عمل کنند.
مفاهیم: به عقیده برخی از اندیشمندان، خانواده یک سازمان فعال، پویا، زنده و بنیادین است. و هم مانند هر سازمان دیگری اهداف خاصی برای تحکیم و تداوم آن وجود داشته و هدف اساسی آن تأمین سلامت روحی و روانی افراد بشر می باشد. هدف تشکیل خانواده روی اصول عمده که ذیلاً از آن ها یاد آوری می گردد استوار می باشد:
اول- تحقق جامعه سالم: خانواده واحد بنیادین یک جامعه محسوب می شود. تشکیل خانواده به این معنی است که به خواسته ها و تمایلات عاطفی و روانی انسان ها در حد اعتدال پاسخ داده شود تا از بروز انحرافات اخلاقی و فرهنگی جلوگیری به عمل آید. انحطاط و آسیب های اجتماعی زمانی جامعه را در معرض خطر قرار می دهد که آرامش درونی و نفسانی انسان در محیط خانواده برآورده نشود. بناءً هر تلاش و کوششی به منظور تشکیل خانواده در واقع گامی مثبت در جهت تحقق جامعه ی سالم محسوب می شود. در این صورت می توان گفت که تشکیل خانواده و سلامت جامعه دارای رابطه منطقی و معقول می باشد.
دوم – تداوم نسل: یکی از اهداف اساسی تشکیل خانواده تداوم نسل است. شاید نیرومندی انگیزه ازدواج نزد انسان ها برای داشتن فرزند طور یکسان نبوده، ممکن برای بعضی از زوج های جوان تشکیل خانواده شرط لازم برای فرزند آوری تلقی نگردد. در مجموع انسان ها از طریق ازدواج و تولید مثل می خواهند که بقای خویش را تداوم بخشند.
بر علاوه این که داشتن فرزند، زندگی زوج ها را از حالت یک نواخت بیرون کرده علاقمندی، شور و نشاط خاصی به آن ها می بخشد و نیاز به جاودانه گی و تداوم حیات آن ها را نیز مرفوع می دارد.
سوم – حراست عقیده و ایمان: هدف دیگر تشکیل خانواده ها حفظ و تقویت ایمان است. ایمان به معنی تسلیم توام با اطمینان خاطر در برابر الله متعال است. عوامل زیادی در حفظ و تقویت ایمان موثر است که از جمله آن ها می توان به خود سازی، معاشرت صحیح، تفکرهدفمند، مراقبت و تشکیل خانواده اشاره کرد. تشکیل خانواده یکی از عوامل اثر گذار بر حفظ ایمان است که پیغمبر بزرگوار اسلام(ص) در این مورد چنین ارشاد نموده است«نکاح از جمله سنت های من است، کسی که از سنت های من ابا می ورزد او از جمله امت من نمی باشد.» پیوند زندگی مشترک، نوعی تعهد ایمانی و اخلاقی را بین زوجین به وجود آورده و احساس مسئولیت را بین آن ها تقویت می بخشد. مسئولیتی که در قبال آن از دیگران چشم بپوشند و متوجه همدیگر باشند، که این توجه به ازدیاد مهر و محبت بین زوجین می انجامد. لذا ازدواج موجب نوعی کنترول و نظارت بر نگاه و خواهشات قلبی می باشد و از همین رهگذر زمینه ساز تقویت ایمان می گردد.
چهارم- تأمین نیاز های اساسی: نیاز های بشری از زمان تولد زندگی را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این نیاز ها به دو دسته با نام های نیاز های حیاتی و نیاز های اساسی تقسیم می شوند. دسته اول شامل نیاز به آکسیجن، آب، غذا ، استراحت، غریزه جنسی و نظیر این ها است. و دسته دوم عبارت اند از: امنیت، روابط، احترام، فهم ودرک متقابل، تکریم و … ابتدا نیاز های حیاتی به لحاظ اهمیت شان باید ارضا گردد، و همان گونه مشاهده می شود که تعادل وجود آدمی ابتدا بر تأمین نیاز های حیاتی استوار بوده و پس از آن نیاز های اساسی فرا می رسند. هر دو نوع نیاز ها توسط وجود خانواده مرفوع می شود ، پس یکی از اهداف مهم دیگر خانواده تأمین نیاز های آدمی می باشد.
پنجم – تربیت اجتماعی نسل: از اهداف دیگر خانواده پرورش فرزندان سالم و شایسته است. آن چه باید مورد توجه زوج های جوان قرار گیرد، صرفاً تولید مثل نبوده بلکه تربیت فرزندان به شکل کامل و جامع آن مد نظر است. چنین هدفی از ابتدای تشکیل خانواده باید مورد اهتمام همسران باشد. در توضیح تربیت کامل و جامع می توان گفت که چنین تربیتی دارای ابعاد متنوعی نظیر عاطفی، اجتماعی، عقلی، فزیکی و اخلاقی است. چون تربیت اجتماعی یکی از شاخصه هایی است که تحقق آن نیاز به محیط مساعد دارد و خانواده اولین نهاد تربیتی است که شرایط لازم برای این شاخصه ها را دارا است.
نتیجه گیری: تشکیل یک خانواده سالم و پایدار نقش بسیار مهمی در زندگی افراد و جامعه دارد. این فرآیند نیازمند توجه، احترام، صداقت و تلاش مشترک اعضای خانواده است. با توجه به اهمیت این موضوع، ترویج ارزش‌های خانواده و ارائه آموزش‌های مربوط به مهارت‌های ارتباطی و حل مسائل در خانواده، می‌تواند به تقویت خانواده‌های سالم و پایدار کمک کند. این امر بهبود روابط خانوادگی، افزایش رضایت و آرامش در خانواده‌ها و در نتیجه تقویت جامعه را به همراه خواهد داشت.
منابع ومآخذ
1- قرآن کریم و حدیث.
2 . احمدی، قدرت الله. (۱۳۹۵).» نظام اجتماعی اسلام». چاپ دوم، کابل: انتشارات تنویر افکار.
3 . انصاریان، استاد حسین.(۱۳۹۰). « نظام خانواده در اسلام» . چاپ سی ام ، قم ـ ایران: انتشارات ام ابیها.
- 4. زحیلی،وهبه.(۱۳۸۲). « فقه خانواده درجهان معاصر». مترجم: عبدالعزیز سلیمی ،تهران: انتشارات احسان.
5 . عبدالله، نظام الدین. (۱۳۸۶).» بررسی مسایل خانواده «. چاپ اول، ج ـ ۱، کابل: انتشارات سعید.
نویسنده: پوهیالی عبدالحمیدنظامی
