شهروندان کابل:      افغانستان می تواند نقطه وصلی میان کشورهای منطقه گردد

شفیق

    چندی قبل به سرپرستی وزارت بنادروانتقالات بحری هندوستان نشستی درمورد احیای بندرچابهار ایران برگزارشده بود. دراین نشست مسئولان سفارت افغانستان، سفارت های ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، تاجیکستان ومسئولان اداره های داخلی هند شرکت کرده بودند. دراین نشست درمورد مزایا وچالشهای بندر چابهار و راه های حل آن بحث گردید. گفته می شود احیای چنین پروژه ها تغییربنیادی دراقتصادکشورهای منطقه به خصوص اقتصاد ورشکسته افغانستان به وجود خواهد آورد.

در بارۀ ایجاد بندرتجارتی چابهار و امثال آن که چه مبرمیت وارزشی درتحولات اقتصادی کشورما خواهد داشت،  نظریات چندتن ازشهریان کابل راجویاشدیم که فشرده آن خدمت خوانندگان روزنامه تقدیم می گردد.

اکرام الله مُنیریکتن ازشهریان کابل درموردنشست نمایندگان کشورهای مطرح ومزایای این راه اکمالاتی درمیان کشورهای منطقه چنین توضیحاتی ارائه نموده است:

امروزکشورها درجهان ازهرنگاه درتغییر وتحول قرارگرفته چه ازنگاه نظامی، سیاسی، اجتماعی ویا اقتصادی باشد. باآنکه راه های مناسبی بابرخی کشورهادارند اما احتمالات را درنظرگرفته راه های بدیل دیگر را نیز به جستجو می نشینند. افغانستان درمیان کشورهای منطقه  محاط به خشکه بوده و برای ارتباطات با جهان به بنادرمختلف تجارتی کشورهای همسایه نیاز منداست.گرچه ازدیرزمان به این طرف بخش بزرگ تجارت کشورما از طریق بندرهای کراچی و گوادر پاکستان انجام می شد. اما مناسبات پرتنش سیاسی میان این دو کشور بارها بر روابط تجاری نیز تاثیر منفی گذاشته و این مسئله سبب شده است که پاکستان بارها برای مدت طولانی اموال تاجران افغان را به بهانه های مختلف، در این بنادر متوقف کند. از این رو افغانستان همیشه به بندر های مختلف ازجمله بندرچابهار به عنوان جایگزینی احتمالی برای دسترسی به آبهای آزاد و محیط تجاری تلاش می کرد. از سوی دیگر بندر چابهار، دسترسی هندوستان به افغانستان و در نهایت آسیای میانه را بدون استفاده از خاک پاکستان، فراهم می کند. افغانستان برای کشور های همسایه از جمله هندوستان و ایران بازار تازه ای است، اما پاکستان با بستن راه های زمینی خود به روی هند، دسترسی هند را به این بازار وسوسه انگیز، دشوار کرده است. سال (۲۰۱۶) در جریان سفر مسئولین بلندپایه افغانستان و هندوستان به ایران، سه کشور توافق‌نامه اقتصادی سه‌جانبه توسعه بندر چابهار در جنوب شرقی ایران را امضا کردند. بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقى ایران، تنها بندر “اقیانوسى” کشور است که ایران را از طریق خلیج عدن و دریاى عرب به اقیانوس هند متصل مى کند. تاجران افغان در حال افزایش سرمایه‌گذاری در این بندر شدند تا آن را جایگزین کامل بندر کراچی پاکستان کنند که تا چند سال قبل شاهراه ترانزیتی افغانستان خوانده می‌شد. باتوسعۀ بندرچابهارسهولت های بی شماری نصیب تاجران افغان نسبت به بنادرپاکستان خواهدگردید.

سمیراحمد رمزی یکتن ازهموطنان ما درمورد اهمیت بنادر وانحصارطلبی بعضی ازکشورهای استفاده جوچنین ابراز نظرنموده است:

ازین که کشورما ازراه های زمینی محاط به خشکه بوده همسایه های کشورما گاه گاهی ازمجبوریت ماسوء استفاده نموده به مثابه کلک افگار، آن رامی فشارند. به همین منظوردولت پاکستان بارها محصولات تاجران ما را برای مدت‌های طولانی در بنادر خود متوقف می سازدکه همواره شکایت و خشم مردم ما را به دنبال داشته، اما سودی نبخشیده است. بنابراین افزون بر مسیر چابهار، افغانستان ‌نگاهی به راه‌های بدیل از آسیای میانه نیزداشته است. چندین پروژه راه آهن و بندرهای مشترک با تاجیکستان، اوزبیکستان و ترکمنستان است که باعملی شدن آنها تحول بزرگی در عرصه اقتصادی و تجارتی درکشورما به وجود خواهدآمد. برهمین منظورافغانستان، هندوستان و ایران  موافقت‌نامه توسعه بندر چابهار را در تهران به امضا رساندند. این موافقت‌نامه، یکی از مهم‌ترین گام‌های بودکه این سه کشور در راستای تقویت همکاری‌های مشترک اقتصادی منطقوی برداشتند. هویدا است که دهلیز ترانزیتی چابهار در مناسبات اقتصادی و سیاسی منطقه از اهمیت استراتیژیک برخورداربوده و می‌تواند در مناسبات سیاسی و اقتصادی درحوزه آسیای جنوبی و مرکزی و تغییر جغرافیای تجارتی و ترانزیتی در منطقه نقش بازی کند. باید یادآورشدکه بندرچابهار، برای هندوستان نیز از اهمیت فوق‌العاده ستراتیژیک و حیاتی برخوردار است. زیرا تلاش چین و پاکستان در جهت انزوای بیشتر هند از مسیرهای ترانزیتی منطقوی با اجرایی شدن بندر چابهار تقریباً ناممکن شده است. ایران، پس از تحریم‌های نفس‌گیر اقتصادی و تجارتی غرب، در تلاش است تا از طریق توسعه مناسبات تجارتی و ترانزیتی در راستای احیای اقتصاد خود اقدام کرده و تأثیرگذارتر در مناسبات و تعاملات سیاسی و تجارتی منطقه حضور یابد.

عبدالباقی سدید یکتن ازشهریان کابل درموردموقعیت ومبرمیت کشورما درمیان کشورهای آسیایی، نظریاتی داردکه باهم مرورخواهیم کرد:

چنانکه علامه اقبال لاهوری می فرماید:

«آسیایک پیکری آب وگل است          ملت افغان درآن پیکردل است

ازفسادی او فسادی آسیا           ازگشادی او  گشادی آسیا»

افغانستان همانند قلب تپندۀ درمیان کشورهای آسیای میانه  وآسیای جنوبی قراردارد. اگراین کشورزمانی درآتش جنگ می سوخت اکثرکشورهای منطقه ناآرام ومتشنج بود وروزآرامی نداشتند. امروزکه الحمدو لله کشورما ازجنگ وخونریزی نجات یافته است،  همان کشورهانیز نفس راحت می کشند ودرپی این اندکه باید این همه کشورها حتا تاقارۀ اروپا یک مسیرتعاملات تجارتی را احیانمایند.  خوشبختانه بازهم این کشورافغانستان است که مرکزیت اتصال منطقه وی را منحیث یک امتیازخدا دادی دراختیاردارد. کشورما نظربه موقعیت جغرافیایی اش نقطه وصل کشورهای منطقه وحتا اروپایی گردیده، درنظراست که چندین راه ترانزیتی وتجاری همانندبندرهای تجارتی، راه آهن، پایپلاین گاز وانرژی برق ازمسیرافغانستان به پاکستان،  هندوستان وبرخی کشورهای دیگر جریان پیداکند.  باتحقق پیداکردن چنین توافقات درعمل، کشورما سالانه ملیون ها دالر عاید بدست خواهدآورد و همچنان به هزاران تن هموطن ما زمینه اشتغالزایی مهیاخواهدگردید.

افغانستان به مثابه چهارراه تجارتی منطقه، حیثیت مرکز کلیدی وپل زمینی برای برآورده شدن اتصال منطقوی را دارد.  اتصال افغانستان به آسیای میانه ازطریق بندر چابهار ایران مسیر بی بدیل وکم هزینه می باشد. سرمایه گذاری کشور های علاقه مند درچابهار ومحورهای مواصلاتی آن یکی ازکوتاه ترین وارزان ترین مرزها برای تجارت میان ایران، افغانستان، ترکیه، قفقاز واروپا می باشد. باتوجه به این که افغانستان همانند چهارراه میان هردوطرف قراردارد، می تواند نقطه وصلی میان کشورهای آسیای میانه وآسیای جنوبی باشد. این وصل ترانسپورتی یک پیشرفت مهمی برای تجارت فرامنطقوی درانتقال افراد واموال درمیان کشورهای ذینفع  خواهدبود. افغانستان که سال ها از جنگ صدمه دیده، امروز تلاش داردکه بر محور همکاری های مثبت منطقوی منحیث مرکزچهار راه تجارتی مبدل شده و راه لاجورد نمونه مناسبات نیک بین کشورهای اشتراک کننده می باشد. درنتیجه دید کشورهای منطقه به افغانستان ازنقطه نظرمنافع اقتصادی وسیستم تجارت منطقوی داردتغییر محسوسی رادراذهان وباورهای زمام داران کشورهای همسایه ومنطقه به وجودمی آورد.

باهماهنگی مشترک کشورهای منطقه مي توان  بسترها رادرجهت مقابله باتهدیدها وارتقای همکاریهادرجهت توسعه پایداروتوازن درمنطقه ایجادکرد. همکاری موثر اقتصادی باهم نتیجه خوبی برای کاهش ناامنی ها ومشکلات درمنطقه دارد.گفته می شودکه اگرچابهار بادهلیزترانسپورتی شمالی وجنوبی جهان وصل شود.۶۰ درصدمصارف انتقال اجناس و ۵۰ درصد زمان انتقال آنها کاهش می یابد.

موضوع وصل کردن ترانسپورتی شمالی وجنوبی بین المللی وبندرچابهاردرحالی جریان داردکه چندی پیش حدود۵۰۰ کانتینراموال تجارتی بازرگانان افغانستان که از اندونیزیا و مالیزیا به افغانستان منتقل می شد به دلیل بلند بودن مالیات دربندرکراچی ازآنجابرگشت داده شد وازطریق بندرچابهار به افغانستان انتقال گردید.

بندرچابهار برای کشورما اهمیت خاصی دارد، خاصتاً دررابطه به اینکه مسئولین بنادر پاکستان اکثر اوقات به تجاران افغانی ضربه اقتصادی وارد می کنند.