درست‌نویسی

• بخش اول

آن، این: جدا و با نیم‌فاصله از واژه‌ی پس از خود نوشته می‌شود، مانند: آن‌چه، آن‌که، این‌جا، آن‌جا، وانگهی، این‌گونه، آن‌گونه و….

ابن: نوشتن یا ننوشتن الف در این واژه، هنگامی که در بینِ دو نامِ خاص (به گونه مثال نامِ خاص اشخاص) بیاید، هر دو درست است، مانند: حسین بن علی یا حسین ابن علی.

یادآوری: الف «ابن» که در واقع همان همزه‌ی عربی است، هنگامی‌ که میان دو نام خاص در یک‌جمله‌ پی‌هم قرار گیرد، نوشته نمی‌شود، مانند: حسین بن علی، علی بن ابی‌طالب.

اما اگر واژه‌ی «ابن» در اول جمله واقع شود، الف آن حذف نمی‌شود، مانند: ابن سینا دانش‌مند معروف بود و نه بن‌ سینا دانش‌مند معروف بود.

حرف ندا هم‌واره از منادا جدا و با نیم‌فاصله نوشته می‌شود، مانند: ای‌ خدا، ای‌ عزیز، ای‌‌ برادر و….

یادآوری: نیم‌فاصله به طور معمول در واژه‌های مرکب (ترکیبی) برای رعایتِ استقلالیّت معنایی واژه‌ها و نیز ساده‌خوانی و درست‌خوانی انجام می‌شود، مانند: صاحب‌نظر و نه صاحبنطر، جلالت‌مآب و نه جلالتمآب، می‌خواند و نه می‌خواند، می‌شود و نه میشود، می‌رود و نه میرود، آفرینش‌گر و نه آفرینشگر، سپاس‌گزار و نه سپاسگزار.

نیم‌فاصله را در کامپیوتر می‌توان با گرفتن کنترول+شفت+@ راحت به‌کار برد.

• کاربرد به: در موارد زیر یک‌جا و در موارد دیگر جدا نوشته می‌شود:

الف- هنگامی که بر سر فعل یا مصدر آورده شود که به آن «به» زینتی یا تاکید نیز می‌گویند، مانند: برو، بیا، بخور، بگفتم، بروم، بنماید، بگفتن، بدین، بدان، بدو، بدیشان و….

ب هنگامی که صفت بسازد، مانند: بنام، بخرد، بشکوه، بهنجار و….

یادآوری: «به» که در آغاز برخی از ترکیب‌های جاافتاده‌ی عربی در زبانِ پارسی می‌آید، از نوع حرف افزوده‌ی پارسی نیست و با واژه‌ی پس از خود یک‌جا نوشته می‌شود، مانند: بنفسه، بعینه، بشخصه، بذاته و موارد هم‌مانند دیگر.

هرگاه «به زینت»، «نون نفی» و «میم نهی» بر سر فعل‌هایی که با الف مفتوح یا مضموم آغاز می‌شوند، مانند: انداختن، افتادن، افکندن و… بیاید، الف آن در نوشتن حذف می‌شود، مانند: بینداز، نیفتاد، بیفکن و….

• بخش دوم
• چه: همیشه جدا (با نیم‌فاصله) از واژه‌ی پس از خود نوشته می‌شود، مگر در مواردی مانند: چرا، چگونه، چقدر، چطور، چسان.

را: در همه موارد جدا (با نیم‌فاصله) از واژه‌ی پیش از خود نوشته می‌شود، مگر در «چرا» که به‌معنای برای چه؟ است.

می‌: جدا (با نیم‌فاصله)از واژه‌ی پس از خود نوشته می‌شود، مانند: می‌خواهد، می‌رود، می‌آید، می‌زند، می‌دهد، می‌افکند و….

• ها: نشانه‌ی جمع در واژه‌های ترکیبی یا مُرَکب به‌هر دو گونه؛ یعنی پیوسته و جدا درست است، مانند: کتاب‌ها و کتابها، باغ‌ها و باغها، چاه‌ها و چاهها، کوه‌ها و کوهها.

یادآوری:

الف: اما «ها» در موارد زیر باید جدا (با نیم‌فاصله)نوشته‌ شود، مثل: در واژه‌های بی‌گانه: کاپیتالیست‌ها، فرمالیست‌ها، سوسیالیست‌ها و….

ب: زمانی که می‌خواهیم از ره‌گذر آموزش واژه را برجسته سازیم، مانند: کتاب‌ها، درخت‌ها، باغ‌ها، جشن‌ها و….

پ: زمانی که یک کلمه بیش از سه دندانه داشته باشد یا به «ط» و «ظ» پایان یابد، مانند: پیش‌بینی‌ها، حساسیّت‌ها، استنباط‌ها، تلفظ‌ها و….

ت: هرگاه جمع نام‌های خاص را به‌کار ببریم، مانند: حافظ‌ها، بیدل‌ها، فردوسی‌ها، مولوی‌ها و غیره.

ث: هنگامی که کلمه به «های» غیر ملفوظ پایان یابد، مانند: شیوه‌ها، میوه‌ها، شانه‌ها، خانه‌ها و….

• هم: زمانی‌‌ که پیش از حرف «آ» همزه در تلفظ،بیاید، «هم» جدا (با نیم فاصله) نوشته می‌شود، مانند: هم‌آرزو، هم‌آرمان.

یادکرد: «هم» بر سر واژه‌هایی که با «الف» یا «میم» آغاز شوند، جدا (با نیم‌فاصله) نوشته می‌شود، مانند: هم‌اسم، هم‌مرز، هم‌معنا، هم‌مسلک و….

• همی: هم‌واره جدا (با نیم‌فاصله) از واژه‌ی پس از خود نوشته می‌شود، مانند: همی‌رود، همی‌آید، همی‌گوید و….

ادامه دارد

جاوید فرهاد