منابع زیرزمینی‌کشور و اهمیت آن

عتیق الله مبارز

کشورماباداشتن منابع زیرزمینی در سطح منطقه از جمله کشورهای غنی و ثروتمند بحساب می آید، درصورتی که  این منابع زیرزمینی بگونه ی حرفه ای استخراج گردد و از مواد خام آن در ساخت و تولید صنایع داخلی استفاده شود، می توان گفت که، افغانستان خواهد توانست در عرصه اقتصاد گام های بزرگ را بردارد و به خود کفایی دست یابد.

اما، استفاده از این منابع زمانی می تواند، در رشد صنایع داخلی مؤثر تمام شود که در بهره برداری از این منابع از کادرهای داخلی استفاده گردد، استخراج غیر فنی منابع زیر زمینی و عدم استفاده از موادخام آن در بخش تولید و ساخت صنایع داخلی نمی تواند روی رشد اقتصاد کشور چندان تأثیر داشته باشد. از این رو، نیاز است که دست اندرکاران امور زمینه را مساعد سازند تا از مواد خام که ازاین منابع بدست می آید در بخش تولید و ساخت صنایع داخلی استفاده گردد، در این صورت است که، خواهیم توانست دربخش تولید صنایع داخلی به خودکفایی دست یابیم. برای این که بتوانیم از موادخام بدست آمده از منابع زیرزمینی در بخش تولید و ساخت صنایع داخلی استفاده نماییم نیاز به این است که، زمینه برای سرمایه گذاری درداخل کشور مساعد گردد، یعنی، تسهیلات لازم برای سرمایه گذاری در بخش تولید صنایع داخلی از جانب دولت فراهم گردد تا سرمایه داران داخلی وخارجی بتوانند در این بخش سرمایه گذاری نمایند. یکی از فکتورهای مهمی که می تواند زمینه را برای سرمایه گذاری درداخل کشور فراهم سازد، تأمین برق مورد نیاز  کارخانه های تولیدی است، یعنی، در صورتی که برق مورد نیاز کارخانه های تولیدی بطور دوامدار تأمین گردد و موادخام بدسترس آنها به بهای کمتر قرار گیرد، در این صورت است که سرمایه داران داخلی و خارجی تشویق خواهند شد تا در بخش تولید صنایع داخلی سرمایه گذاری نمایند. به این ترتیب افغانستان خواهد توانست در میان کشورهای منطقه دربخش تولید صنایع داخلی حرف اول را بزند. اما، تأمین برق مورد نیاز کارخانه های تولیدی بدون احداث بندهای برق آبی در نقاط مختلف کشور امکان پذیرنیست و نمی توان با برق وارداتی از کشورهای همسایه و منطقه برق مورد نیاز کارخانه های تولیدی را به طور دایم تأمین کرد. زیرا برق وارداتی یک برق دوامدار نیست، درصورتی که کشور صادر کننده بخواهد مقدار آن را کم یا زیاد می کند یا هم آن را بطور کامل قطع می کند. در این صورت است که با قطع شدن یا کم شدن مقدار برق وارداتی کارخانه های تولیدی نمی توانند بطور مداوم به تولید خویش ادامه دهند. بنابراین نیاز است که روی احداث بندهای برق آبی در کشور کار صورت گیرد. هرچند احداث بند های برق آبی خیلی ها هزینه بردار است و این کار نیز زمان گیر است. اما، این ارتباط می گیرد به مسئولان امور که چگونه می توانند سرمایه داران داخلی و خارجی را برای سرمایه گذاری روی تولید برق در کشور تشویق نمایند یا هم با کمک مالی مؤسسات کمک کننده و کشورهای دوست بتوانند هزینه آن را تأمین نمایند. درصورتی که سرمایه داران داخلی وخارجی روی احداث بندهای برق آبی سرمایه گذاری نمایند با گذشت زمان مشکل بی برقی در کشورنیز حل خواهد شد و برق مورد نیاز کارخانه های تولیدی درداخل کشور تأمین خواهد شد که این می تواند خیلی ها در رشد صنایع داخلی اثر گذار باشد. از جانب دیگر،  استخراج غیرحرفه ای منابع زیر زمینی و صدور موادخام آن به بیرون از کشور نمی تواند چندان تأثیری روی رشد اقتصاد کشور داشته باشد، همین گونه، عوایدی که از این طریق بدست خواهد آمد، مؤقتی خواهد بود و نمی تواند روی ثبات اقتصاد کشور اثر گذار باشد. از این رو نیاز است که، برای بهره برداری از منابع زیرزمینی راهکار ها و طرح های سازنده که بتواند تضمین کننده ثبات اقتصادی کشور باشد روی دست گرفته شود. گذشته از این، استفاده ازموادخامی که از این منابع بدست می آید در بخش تولید صنایع داخلی می تواند زمینۀ کار را برای بسیاری از افراد بیکار در داخل کشور مساعد سازد که این می تواند روی کاهش نرخ بیکاری در کشور تأثیر داشته باشد وگلیم فقر وبدبختی را برچیند.   افزون براین، استفاده از کادرهای تحصیل کرده که آنها با تکنالوژی روز آشنایی کامل داشته باشند و بتوانند وسایل و تجهیزاتی را که در این زمینه از آن کار گرفته شود باآن آشنایی داشته باشند می تواند خیلی ها مؤثر تمام شود و موادخام آن بگونه ای فنی و بدون داشتن ضایعات استخراج گردیده و به دسترس صاحبان کارخانه های تولیدی  قرار گیرد.

از جانب دیگر، شفافیت چگونگی بهره برداری و مدیریت عواید که از این طریق بدست می آید یکی از شرایط مهم است که می تواند تأثیر مستقیم روی رشد اقتصاد کشور داشته باشد. یعنی، در صورتی که شفافیت در مدیریت عواید بدست آمده از این منابع درنظر گرفته شود می تواند دربهره برداری ازاین منابع تأثیر بسزایی روی رشد اقتصاد کشور داشته باشد،

اما عدم توجه به شفافیت در مدیریت عوایدی بدست آمده از این منابع می تواند تأثیری بدی را روی رشد اقتصاد کشور داشته باشد. چنانچه در گذشته، دیده شده است که عدم توجه به شفافیت توانست روی رشد اقتصادی کشور اثر ناگواری بجا گذارد. طوری که ما امروز شاهد آن هستیم. بنابراین نیاز است که مسئولین امور در بهره برداری و مدیریت عواید بدست آمده از منابع زیرزمینی شفافیت را در نظر گیرند تا بتوانند دربهره برداری از منابع مذکور روی ثبات اقتصادی کشور تاثیر خوبی را بجا گذارند.