روز جهانی کودک و روزگار تلخ کودکان افغان

همه ساله از بیست نوامبر به عنوان روز جهانی کودک با شعار حمایت و دستگیری از کودکان، در سراسر جهان تجلیل می‌گردد. اما در چنین روزی شماری از کودکان افغان را با دل‌های پردرد و زیر رنج روزگار می‌یابیم. محرومیت از آموزش، کارشاقه، فقر و دیگر مشکلات طعم شیرین دوران کودکی را از آنان ربوده است.

بیستم نوامبر روز جهانی کودک است. هدف از نامگذاری این روز، بررسی حقوق، امنیت و مصئونیت کودکان با شعار حمایت و دستگیری از کودکان، عنوان شده است. اما وقتی بخواهیم صدای کودکان افغان را بازتاب دهیم، لاجرم به گرسنگی، کار شاقه، محرومیت از آموزش و بسا مشکلات دیگر آنان بر می‌خوریم.

مدینه 13 ساله را درحال انجام دادن کارهای خانه می‌یابم، او جارویی را که در دست داشت کنار گذاشته و در پاسخ به این سوال من که چه برداشتی از روز کودک داری؟ چنین می‌گوید:”کودکان افغان به خصوص دختران را با روز جهانی کودک چه کار!  من شاگرد لایق مکتب بودم و همیشه اول نمره می‌شدم. آرزو داشتم مکتب را تمام کرده و به پوهنتون راه یابم تا بتوانم به مردم و کشورم، خدمت کنم. ولی اکنون در خانه زندانی هستم و مرا به روز کودک چه کار؟”

بازماندن از آموزش درد تمامی دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان است. اما این درد تنها به دختران هم خلاصه نمی‌شود، بلکه هستند شمار زیادی از پسرانی که به دلیل فقر و بی‌چارگی نمی‌توانند به مکتب بروند و درس بخوانند.

وقتی به سخنان کودکان افغان گوش داده شود، دیده می‌شود که هریک مشکلات دردناکتر از دیگری را بیان می‌کنند.

عبدالحمید کوچک را در یکی از سرک‌های کابل می‌یابم، او پاهای خودش برهنه، اما در تلاش رنگ زدن بوت‌های دیگران می‌باشد.

خواستم نظر او را نیز در رابطه به روز کودک جویا شوم، اما از وضعیت ظاهری اش معلوم بود که تعریفی از چنین مناسبتی ندارد.

او وضعیت خود را چنین بیان می‌کند:”بوت رنگ می‌کنم، پدرم بی‌کار است. کار دیگری از توانم نیست، برادر کوچکم هم در همین سرک بوت رنگ می‌کند و شاید روز 60 یا 50 افغانی کار کنیم.”

رنج کودکان افغان از نظر برخی از فعالان حقوق بشر تاحد زیادی برمی‌گردد به بی‌توجهی مسئولان حکومتی و سازمان‌های حامی حقوق کودکان. عبدالقهار سروری، کارشناس آموزش و فعال حقوق بشرمی‌گوید:”تامین حقوق کودکان و توجه به پرورش آنان، برعهده مسئولان مملکت است. رسیدگی به کودکان از اولویت‌های جوامع پویا است، اما در افغانستان نیمی از کودکان که عبارت از دختران است، از آموزش محرومند و تعداد دیگری هم با فقر و گرسنگی دچار می‌باشند.”

با این حال مسئولان وزارت کار و امور اجتماعی می‌گویند که تاکنون 10 هزار کودک در دارالیتام‌ها جذب شده‌اند.

آنان می‌افزایند که تلاش‌ها برای جمع‌آوری کودکان کارگر و فراهم سازی زمینۀ آموزش برای آنان ادامه دارد.

سمیع‌الله ابراهیمی، مسئول اطلاعات و روابط عامه وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید:”بیش از 10 هزار کودک در دارالایتام جذب شده‌اند. اطفالی که در سرک‌ها به کار‌های شاقه مشغول‌اند و اطفالی که از خانواده‌های شان جدا شده‌اند یا ازکشورهای دیگر برگردانده شده‌اند تحت حمایت قرار گرفته و با خانواده‌های شان یکجا می‌شوند.”

این درحالی است بر اساس برخی از گزارش‌ها، حداقل سه میلیون کودک افغان از آموزش بی‌بهره می‌باشندکه بیشتر آنها را دختران تشکیل می‌دهند.

گفتنی است که صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد(یونیسف) اعلام کرده است حدود 16 میلیون کودک در افغانستان از گرسنگی رنج می‌برند و تخمین زده می‌شود که در سال 2023 بیش از 2 میلیون و 300 هزار کودک در افغانستان با سوء تغذیه شدید مواجه شوند.