نافرمانی الله(ج) و عواقب ناگوار آن

اذیت خدای متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم یکی از مسائل مهم و درخور توجه قرآن کریم است. اذیت کنندگان مورد نفرین قرار دارند و موجب عذاب الهی و خشم پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پنداشته شده اند.

ترجمه: «دای متعال در فراز یکی از آیات قرآن مجید در باره ای اذیت کنندگان چنین ارشاد می‌فرماید:

ترجمه:  كسانى كه خدا و پيغمبرش را آزار مى‏رسانند، خداوند آنان را در دنيا و آخرت نفرين (و از رحمت خود بى‏نصيب) مى‏كند و عذاب خواركننده‏اى براى ايشان تهيه مى‏بيند». (احزاب: 57)

«يُؤْذُونَ» از (اذی) گرفته‌شده به معنای اذیت و آزار رساندن است، منظور از اذیت و آزار رسانی به خدا، بر سر خشم آوردن خدای متعال است. «لَعَنَهُمُ» از (لعن) گرفته‌شده به معنای نفرین و دور از رحمت است، منظور دوری از رحمت خدا و مورد نفرین قرار گرفتن خدای متعال است.

اذیت به خدای عزوجل و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم حرام و گناه بزرگ و در مواردی کفر شمرده می شود. اینکه منظور از اذیت کردن و آزار رسانی به خدای متعال چیست؟ این مطلب مفهوم وسیعی دارد و می‌توان مصادیق بسیاری برای آن پیدا کرد. برخی از مصادیق اذیت و آزار رسانی به خدای عزوجل که در قرآن کریم و سنت نبوی صلی الله علیه وآهل وسلم ذکر شده است، قرار زیر است:

1-  كفر و الحاد و شرک؛ چنانکه یهود و نصارا و مشرکین این شرک و کفر را مرتکب شده‌اند و نسبت‌های ناروا به خدای متعال کرده‌اند. یهودیان، عزیر(ع) را پسر خدا و مسیحیان، عیسی بن مریم علیه‌السلام را پسر خدا و مشرکان، فرشتگان را دختران خدا گفته‌اند.

2- دشنام دادن؛ چنانکه در حدیثی به روایت ابوهریره رضی‌الله‌عنه از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم از خدای عزوجل که چنین می‌فرماید: ترجمه: «فرزند آدم مرا اذیت می کند، او روزگار و زمانه را دشنام می‌دهد درحالی‌که من روزگار و زمانه هستم، همه امور روزگار به دست من است و شب و روز را من می‌چرخانم».(محمد بخاری، صحيح البخاري، ج 6 ص 133)

¬3- اذیت پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم ؛ کسانی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را اذیت می‌کنند، درواقع خدای عزوجل را اذیت کرده‌اند. عبدالله بن مغفل مزنی رضی‌الله‌عنه روایت می‌کند که پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم فرمودند: کسی که مرا اذیت کند درواقع خدای متعال را اذیت کرده است».(محی‌الدین بغوی، شرح السنة، ج 14 ص 70؛ نک: ابومنصور ماتریدی، تأويلات أهل السنة، ج 8 ص 413). خدای متعال در مقام اذیت رسول خدا چنین هشدار می¬دهد: ترجمه: «و کسانی که پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم را اذیت و آزار می‌دهند، عذاب دردناکی دارند!». (توبه: 61)

4- اذیت اولیای خدا؛ یا منظور از اذیت خدا، اذیت بندگان خدای متعال است.(ابوبکر جصاص، احکام القرآن، ج 5 ص 244) چنانکه پیامبر خدا صلی‌الله علیه وآله وسلم روایت می‌کند که خدای متعال میفرماید: ترجمه: «کسی که با اولیاء و دوستان من دشمنی کند، قطعاً با او اعلان‌جنگ دارم». (محمد بخاری، صحيح البخاري، ج 8 ص 105) يعني هرکسی اولياء و دوستان الهی را مورد اذیت و آزار قرار دهد و با او از راه عداوت و دشمنی پیش آید، خدای متعال به او اعلان می‌کند که با او سر جنگ دارد، چون با دوست وی به اذیت رسانی و جنگ برخاسته است.

5- اذیت بندگان خدا؛ همچنین منظور از اذیت و آزار رسانی به خدای متعال، می‌تواند اذیت و آزار رسانی به مؤمنان و بندگان خدا باشد؛ و اذیت بندگان خدا، خود مفهوم وسیعی دارد که هرگونه اذیت را می‌تواند شامل شود. (نک: ابومنصور ماتریدی، تأويلات اهل السنه، ج 8 ص 413، جلال‌الدین سیوطی، الدر المنثور، ج 5 ص 416) خداوند متعال اذیت و آزار مؤمنان را نمی‌پسندند و دوست هم ندارد. در مورد کسانی که مؤمنان را اذیت و آزار می‌کنند، چنین می‌فرماید: ترجمه: «و آنان که مردان وزنان باایمان را به خاطر کاری که انجام نداده‌اند آزار می‌دهند؛ بار بهتان و گناه آشکاری را به دوش کشیده‌اند». (احزاب: 58) در این سه صورت اخیر، ذکر خدا در پهلوی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم برای نشان دادن اهمیت مسئله و تأکید مطلب نفرین آزار رسانی است.

6- مخالفت فرمان‌های خدا؛ خدای متعال دوست دارد که بندگان او به‌ویژه مؤمنان مطیع و فرمان‌بر باشند، اوامر او را به‌جای آورند و از نواهی او اجتناب کنند. ازاین‌جهت ارتکاب معاصی و مخالفت با امرونهی پروردگار، باعث اذیت او تعالی می‌گردد. (ابوجعفر طبری، جامع البيان، ج 22 ص 32)

اذیت و آزار رسانی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نیز مفهوم وسیعی دارد و مصادیق بسیاری شامل می‌شود که در زیر بیان می‌گردد:

1- تکذیب پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ کافران و مشرکان از راه‌های مختلفی برای کوبیدن و اذیت پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم استفاده کردند، یکی از این راه تکذیب و دروغ شمردن رسالت و راه و رسم پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم بود. خدای متعال می‌فرماید: و کافران گفتند: این (محمد) ساحر بسیار دروغ‌گویی است!».(ص: 4) نیز میفرماید: ترجمه: «ما می‌دانیم که گفتار آنها، تو را غمگین می‌کند؛ ولی (غم مخور! و بدان که) آنها تو را تکذیب نمی‌کنند؛ بلکه ظالمان، آیات خدا را انکار می‌نمایند».(انعام: 33)

2- استهزاء و تمسخر؛ چنانکه کافران و مشرکان گفتارهای تمسخر آمیزی نسبت به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم انجام می دادند واین گفتار ها مایهی اذیت و آزار پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می شد. خدای متعال می فرماید: ترجمه: «و ما مى‏دانيم كه سينه‏ات از آنچه مى‏گويند، تنگ مى‏شود (و از استهزا و استهانت شان دلتنگ می شوی). (حجر: 97)

3- طعن و تهمت به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ علاوه بر اتهامات درباره نبوت و رسالت، درباره‌ی شخصیت و خانواده پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز طعن و تهمت زدند، چنانکه در مورد نکاح صفیه با پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ، به آن حضرت(ص) تهمت زدند و در برابر این همه اذیت و آزرا خدای متعال در ده ها آیهی قرآن، پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را توصیه به صبر نموده و چنین میفرماید: پس در برابر آنچه می‌گویند، صبر کن!» (طه: 130)

4- برداشت سوء از رفتار پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ چنانکه به خاطر رفتار انعطافی که پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم در برابر سخنان مردم نشان می‌داد، وی را به خوش‌باوری و ساده‌دلی متهم کردند. خدای متعال می‌فرماید: ترجمه: «و گروهی از آنان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را آزار می‌دهند و می‌گویند: او آدم خوش‌باوری است و حرف مردم را سراپا گوش می‌دهد». (توبه: 61)

5- دشنام و خیانت به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ یکی از موارد اذیت پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم، دشنام دادن اوست. کعب بن اشرف یکی از سران و بزرگان

قبیله بنی نضیر یهود مدینه باعث خیانت‌ها و اذیت می‌شد، مردم را علیه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و مسلمانان جمع می‌کرد و شعر می‌سرود و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را هجو می‌کرد و آن حضرت(ص) را تمسخر می‌کرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم درباره وی به یاران خود چنین فرمود: چه کسی به بدی و اذیت کعب بن اشرف می‌رسد و آن را کوتاه می‌کند؟ زیرا او خدا و پیامبرش را اذیت نموده است».(محمد بخاری، صحيح البخاري، ج 3 ص 142) چنانکه محمد بن مسلمه، ابونائله برادر رضاعی کعب، عباد بن بشر، حارث بن اوس و ابوعبیس بن جبیر این غائله را از سر راه اسلام و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم برداشتند. (ابن اثیر، الکامل، ج 2 ص 143-144)

6- بهتان به همسران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ چنانکه منافقان نسبت به عائشه همسر عفیفه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بهتان بستند و اذیت کردند و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم با ایراد خطبه‌ای خواستار خشکاندن منشأ این اذیت و سد باب  این تهمت‌ها گردید. سردسته‌ی این اذیت و آزار رسانی، عبدالله بن ابی ابن سلول رئیس منافقان بود. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در این مورد خطبه ایراد کرد و از یارانش در این مورد مشورت و یاری خواست و فرمود: کسی هست که دست اذیت کنندگان و کسانی را در منزل این اذیت کننده جمع می‌شوند و مرا اذیت می‌کنند، از من کوتاه کند؟». آنگاه سعد بن معاذ رئیس قبیله اوس بلند شده و گفت: اگر این اذیت کننده از قبیله اوس باشد، می‌کشیم و اگر برادران خزرجی باشد، شما دستور بدهید و ما اطاعت می‌کنیم. (سعید بن منصور، التفسير، ج 4 ص 1313)

7-اذیت کردن اهل‌بیت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ یکی از مصادیق اذیت و آزار پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ، اذیت و آزار اهل‌بیت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است، در مورد اذیت کردن فاطمه زهرا روایت است که حضرت علی(رض) می‌خواست با دختر ابوجهل ازدواج کند، این ازدواج باعث اذیت فاطمه گردید، آنگاه پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم چنین فرمود: فاطمه پاره‏اى تن من است، هر چه او را اذیت و آزار دهد درواقع مرا اذیت می‌کند و مى‏آزارد». (مسلم نیشاپوری، صحیح مسلم، ج 4 ص 1903؛ ر.ک: ابن حنبل، فضائل الصحابة، ج 2 ص 756).

8- ايجاد مزاحمت به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ مزاحمت‌های عادی برای پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در حوزه زندگی فردی و اجتماعی نیز باعث اذیت اوست. چنانکه مزاحمت مؤمنان را به هنگامی‌که آن‌ها را پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به خانه‌اش دعوت مى‏كند، خدای متعال آن را اذیت خوانده و چنین می‌فرماید: ترجمه:« اين كار شما پيامبر را آزار و اذیت مى‏دهد». (احزاب: 53)

9- ازدواج با همسران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ؛ این از دیگر اسباب و مصادیق اذیت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم که در آیات قرآن بیان شده است. می فرماید: ترجمه: «و شما حق ندارید که رسول خدا را آزار دهید، و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسری خود درآورید که این کار نزد خدا، جرم بزرگی است!». (احزاب: 53)

اذیت خدا و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم مفهوم وسیعی دارد که موارد ذکرشده در بالا برخی از مصادیق آن اذیت و آزار رسانی خدا و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است، وگرنه، ده ها موارد و مصادیق دیگری از اذیت نیز وجود دارد. اذیت و آزار رسانی مشرکان در صدر اسلام و ابولهب و همسرش خیلی معروف است که سوره مسد در این مورد نازل شده است. امروزه نیز چه بسا کسانی هستند که خدا و پیامبرش صلی الله علیه وآله وسلم را به گونه های مختلف اذیت و آزار می‌دهند، البته صبر و شکیبایی در برابر این اذیت کنندگان از توصیه های موکد خدای متعال به پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است، آنجا که می فرماید: ترجمه: « و در برابر آنچه (دشمنان) می‌گویند شکیبا باش و به شیوه‌ای شایسته از آنان دوری گزین!». (مزمل: 10)

اما طبق فرموده¬ای خدای عزوجل اذیت هرچه باشد، اذیت کنندگان مورد لعنت و نفرین خدای متعال هستند. سرانجام از رحمت خدای متعال بی‌نصیب گردیده و مانند بولهبان و ام جمیلان هلاک و نابود گردیده مورد عذاب خوارکننده‌ای قرار می‌گیرند.