زراعت در افغانستان

عبدالحلیم باخرد

افغانستان از گذشته ها بدین سو  بعنوان یک کشور زراعتی شناخته می شود که بیشتر پیدا‌وار آن را میوۀ خشک، فراورده‌های نباتی و حیوانی تشکیل می دهد و بیشتر اقلام صادراتی آن نیز فراورده‌های زراعتی می باشد. باوجود آن که در سال های پسین کشت انواع نباتات در بسیاری از مناطق کشور ترویج گردیده است و همین گونه، باغداران به پرورش انواع نهال های مثمر و غیر مثمر در مناطق مختلف کشور می پردازند. با آن که باغداران و زمین داران محصولات خوبی از باغ و زمین خویش برمی دارند اما نبود بازار های مناسب برای فروش این محصولات باعث گردیده است که آنها نتوانند محصولات خویش را به وقت معین آن  به فروش برسانند در نتیجه محصولات آن با گذشت زمان فاسد گردیده و نمی‌توانند از این بابت مفاد خوبی بدست آرند، نبود سردخانه ها سبب گردیده تا باغداران و زمین داران نتوانند محصولات خویش را بویژه میوه جات و سبزیجات را برای زمان بیشتر نگهداری نمایند از این رو، آنها مجبور اند تا محصولات خویش را به قیمت پائین بفروش رسانند ورنه محصولات آنها فاسد شده  و غیر قابل استفاده می‌گردد.  آنان از دولت می خواهند تا برای نگهداری بهتر فرآورده های شان سردخانه ها در اختیار آنان قرار داده شود تا بتوانند به وجه‌احسن فراورده های خویش را نگهداری نمایند و به این ترتیب در وقت معین آن را به بازار عرضه نموده و بفروش برسانند. نبود بازار مناسب برای فروش محصولات زراعتی چالش دیگری است که باعث دلسردی باغداران و زمین داران از کشت و کار شود. از این رو، آنان خواهان آن اند که نهادهای مسئول زمینه انتقال محصولات آنان را به بیرون از کشورفراهم سازند. تا دهاقین محصولات خود را به قیمت مناسب به فروش رسانند.

طوری که دیده می شود در مناطق مختلف کشور زمین های زیادی بدون بهره برداری رها شده و به بیابان های بی آب وعلفی تبدیل شده اند، در صورتی که نهاد های مسئول به هدف بهره برداری از این زمین ها برای کشت انواع نباتات، غرس انواع درختان مثمر و غیرمثمر استفاده نمایند، می تواند از این طریق مفاد بیشتری بدست آید و زمینه اشتغال برای بسیاری از باشندگان این سرزمین مساعد گردد. یعنی؛ اگر نهادهای مسؤول به هدف آبیاری و بهره برداری این زمین ها از آب های جاری کشور استفاده نمایند و آب مورد نیاز این زمین ها را از طریق حفر کانال ها، جوی ها، کاریزها و اعمار بند های آب گردان تأمین نمایند که زمین های مذکور حاصل خوبی خواهند داد.در صورت تلاش بیشتر امکان دارد که افغانستان بتواند در تولید فراوردهای زراعتی نیازمندی خویش را مرفوع ساخته و  برعلاوه به خارج از کشور نیز فراوردهای زراعتی خویش را صادر نمایند واز این طریق مفاد خوبی بدست آورند.

کشت زعفران که در افغانستان توانسته است حاصل خوبی بدهد و زعفران افغانستان از شهرت خوبی در میان کشورهای منطقه و جهان برخوردار است می تواند بدیل خوبی برای خشخاش باشد و زمین داران با کشت زعفران در داخل کشور می‌توانند مفاد بیشتری بدست آرند همین گونه، از پرورش درخت زیتون نیز دهاقین می‌توانند سودی فراوانی بدست آرند. این را نباید از یاد برد که احیای جنگلات مانند؛ جلغوزه وپسته درکشورمی‌تواند خیلی ها برای رشد اقتصاد کشور مؤثر باشد، از این رو، لازم است که نهادهای مسئول به هدف احیای جنگلات پسته و جلغوزه، پرورش درختان بادام و سایر میوه جات در نقاط مختلف کشور برنامه های لازم را روی دست‌گیرند و به این ترتیب گام مثبتی دربخش تولید فراوردهای زراعتی برداشته شود،کشت پنبه که یکی از الیاف های مهم بحساب می آید و سایر نباتات که در صنعت کابرد بیشتری دارند می‌تواند مفاد بیشتری بدست آرد، و در زمینه رشد اقتصادی مؤثر واقع گردد.

دربخش مالداری نیز گفته می توانیم افغانستان سابقۀ طولانی دارد و بیشتر باشندگان این سرزمین در روستاها به دام داری مشغول اند و از طریق فروش محصولات حیوانی مایحتاج زندگی خویش را مرفوع می سازند. این محصولات شامل  شیر، قیماق، پنیر، مسکه، گوشت گاو،گوسفند، بز، پشم ، پوست گوسفند، گاو، بز، تخم مرغ و گوشت مرغ می‌گردد. اما با آن هم دیده می شود که محصولات حیوانی داخلی  نمی‌تواند نیازمندی شهروندان را مرفوع سازد. دیده می‌شود از کشورهای همسایه بیشتر محصولات حیوانی مانند؛ گوشت مرغ، تخم مرغ، ماست، مسکه، قیماق و پنیر وارد می‌شود تا این نیازمندی مرفوع گردد. درصورتی که سرمایه داران در بخش پرورش حیوانات اهلی و تولید محصولات حیوانی سرمایه گذاری نمایند، دام داران می‌توانند مفاد خوبی بدست آرند و  محصولات مورد نیاز مردم خود را خود تولید نمایند.

تا هنوز سیستم زراعت افغانستان سنتی بوده و این شیوه نمی تواند در کشت انواع نباتات و پرورش نهال های مثمر و غیر مثمر مؤثر تمام شود، از طرف دیگر ؛ استفادۀ دهاقین از روش های سنتی و کهنه سبب گردیده است که آنها باوجود این که زحمات زیادی را می کشند نتوانند از زمین خود حاصل خوبی بردارند. از این رو لازم است که به دهاقین و زارعین روش های جدید کشت انواع مختلف نباتات آموزش داده شود تا دهاقین بتوانند با شیوۀ درست و مناسب هر نبات را درزمان معین آن کشت نمایند و از زمین خود حاصلی خوبی بردارند .