زکام چیست؟

احمد ساحل
شاید قاطعانه گفت که هیچ فردی نمی‌تواند ادعا کند که در طول زندگی خود دچار سرماخوردگی یا زکام نشده است اما زکام و دلیل بروز آن چیست؟
در طب سنتی آنچه که از بینی و چشم فرد خارج می‌شود را زکام و ترشحات گلو، سینه و مجاری تنفسی را که گاهی سبب از بین رفتن حس بویایی می‌شود، نزله گویند.
نزله و زکام یک عفونت شایع دستگاه تنفسی است که بیشتر در فصل پاییز و زمستان شایع می‌شود.
نزله و خلط پشت حلق می‌تواند از آثار امراض چشم، گوش، درد معده، گرسنگی مفرط، اسهال، زخم گوارشی، عفونت ریه، ورم روده یا قولنج یا کولیت التهابی باشد.
نزله که از حلق فرو می‌ریزد به هر اندامی که می‌رسد بیماری ایجاد می‌کند، برحسب مقدار و غلظت ماده می‌تواند شقیقه (میگرن)، سرگیجه، صرع و مالیخولیا، بیماری‌های مفاصل و دیگر موارد را ایجاد کند و باید مورد توجه درمانگر طب سنتی باشد.
بسیاری از مبتلایان به زکام به طور همزمان به چندین ویروس آلوده می‌شوند. زکام یا سرماخوردگی سر هنگامی گسترش می‌یابد که ذرات ویروس را از عطسه، سرفه یا تنفس یک فرد آلوده استنشاق شود.
همچنین با لمس کردن سطوح آلوده که یک فرد مبتلا آن را قبلاً لمس کرده است، امکان ابتلا وجود دارد.
زکام معمولاً بدون عارضه خاصی مسیر بهبودی خود را سپری می‌کند؛ اما این بیماری ممکن است در قفسه سینه، سینوس‌ها یا گوش‌ها گسترش یابد و عفونت آن می‌تواند منجر به شرایط دیگری از جمله: عفونت گوش، سینوزیت، آسم، عفونت قفسه سینه، گلودرد میکروبی گردد.
علائم زکام:
علائم اصلی عفونت گوش، گوش درد و یا ترشحات زرد یا سبز از بینی فرد مبتلا می‌باشند. عفونت گوش در کودکان بیشتر دیده می‌شود.
علائم سینوزیت شامل سینوس‌های ملتهب و آلوده است و هنگامی رخ می‌دهد که زکام یا نزله به طور کامل از بین نرود و مدت طولانی باقی بماند.
مشکل تنفس و یا خس خس سینه که می‌تواند با زکام ایجاد شود.
عفونت‌ها می‌توانند منجر به ذات الریه و برونشیت شوند. علائم آن شامل سرفه‌های شدید و طولانی و تنگی نفس می‌باشد‌، که این یک عفونت گلو است و علائم آن شامل گلودرد شدید و گاهی سرفه است.
این عوارض معمولاً به دلیل گسترش ویروسی یا عفونت باکتریایی ثانویه است و آنها بیشتر برای افراد زیر اتفاق می افتد:
– افراد سیگاری
– کسانی که سرکوب سیستم ایمنی از طریق بیماری یا درمان دارند
– فرزندان خردسالی که به صورت زودرس متولد می‌شود
– افراد بزرگ سال
– مبتلایان به بیماری‌های انسدادی شدید به ویژه آسم
– بیماری انسدادی مزمن ریوی
– دیابت قندی و فیبروز کیستیک
– مبتلایان به بیماری‌های شدید قلبی، کلیوی، کبدی یا عصبی عضلانی
نفوذ ترشحاتِ رقیقِ سوزان به مجاری گوش، راه‌های تنفسی و بافت ریه، دستگاه گوارش، نیام‌های عضلات مجاور دستگاه تنفس و ستون فقرات، عامل بسیاری از ابتلایات بعدی شمرده می‌شود.
در بعضی از زکام یا سرماخوردگی‌های خفیف که علایم آن‌ها آبریزش بینی، عطسه، بی‌حالی و خستگی است و علائم عفونتی چون گلودرد چرکی وجود ندارند، باید از مصرف نابه‌جای داروهایی چون آنتی‌بیوتیک‌‌ها خود داری نموده و برای بهبود سلامتی به استراحت پرداخته و از خوردنی‌های مضر پرهیز کرد.
زکام با علائمی در بینی، سر و بدن ظاهر می‌شود که از این قرارند:
چشمان اشک آلود، سردرد، گلو درد، سرفه کردن، تورم غدد لنفاوی در سَر؛ جمع شدن خلط، فشار سینوس‌ها، آبریزش بینی، گرفتگی بینی، کاهش حس بویایی و چشایی، عطسه، ترشحات آبکی بینی، جمع شدن خلط در گلو از علائم بینی و خستگی بدن، لرز، بدن درد، تب درجه پایین، ناراحتی در قفسه سینه، تنفس عمیق سخت از علائم کلی بدن است.
از روش‌های طبیعی برای برطرف شدن علائم زکام می‌توان به استفاده از این موارد اشاره کرد:
یکی از خواص اکالیپتوس این است که جذب اکسیژن را راحت‌تر می‌کند. بو کردن اکالیپتوس، عضلات تنفسی را شل‌تر کرده و تنفس راحت‌تر می‌شود.
چوب میخک نیز یک بخور فوق‌العاده است، زیرا میخک بسیار معطر است و همین خاصیت آن باعث می‌شود مجاری تنفسی باز شوند و نفس کشیدن را راحت تر می‌کند.