اسهال یا Diarrhea

داكتر گل رحمن طاهري

افزایش مواد غایطه به بیشتر از 250 گرام در روز که همراه با افزایش فریکونسی و آب‌گین شدن مواد غایطه باشد اسهال یاد می شود. یا دفع مدفوع آبگین و شکل نیافته با افزایش اجابت مزاج  همراه باشد. اگر وجود اسهال به مدت کمتر از 2هفته باشد اسهال حاد و اگر بین 2 الی4 هفته باشد اسهال پایدار نامیده شده و اگر بیشتر از چهار هفته به طول انجامد اسهال مزمن گفته میشود.

نوت: دو اختلال شایع وجود دارد که معمولاٌ با دفع کمتر از 200 گرام در روز همراه اند و باید از اسهال تفریق شوند زیرا روش‌های تشخیص و تداوی متفاوت دارند!

الف :اسهال کاذب یا خروج مکرر حجم های کم و اغلباٌ با فوریت دردفع، تنسموس یا احساس تخلیه ناکامل مدفوع

ب: بی اختیاری مدفوع تخلیه غیر ارادی محتویات رکتوم به علت اختلالات عصبی – عضلانی  یا ساختاری مقعدی- رکتومی .

انواع اسهال : حاد و مزمن

اسهال حاد:بیش از 90 درصد موارد اسهال حاد توسط عوامل انتانی ایجاد شده و این موارد اغلب با استفراغ ،تب ،درد بطن همراه اند.

اسهال حاد انتانی به دو شکل است

-اسهال التهابی یا خونی

-اسهال غیر التهابی

ایتولوژی اسهال:

علل های زیادی برای ایجاد وجود دارد به صورت خلاصه؛

انتانی

غیر انتانی

امراض میتابولیکی

امراض خبیثه

ادویه

به علت نقص سیستم ایمنی

تظاهرات  کلینیکی اسهال؛

شدت اسهال می تواند طور ذیل تصنیف شود

– خفیف؛  سه یا کمتر از سه بار دفع مواد غایطه در روز

– متوسط؛ چهار یا زیادتر از چهار بار دفع مواد غایطه در روز همراه با اعراض موضعی مانند کرامپ بطنی ، دلبدی ، تنسموس وغیره

–  شدید : پیشتر از چهار بار در روز همراه با اعراض سیستمیک مانند  تب ، لرزه، Dehydration

تظاهرات که اسهال انتانی را مطرح می سازد، عبارت اند از؛

خوردن تغذیه ملوث

معروضیت به آب تصفیه ناشده

سفر

مریضی اخیر مشابه در فامیل

اعراض و علایم :

اعراض شامل  : دلبدی ، استفراغ ، درد بطن ، تب ، موجودیت خون

علایم : خشکی دهان، جلد غیر الاستکی، کاهش ادرار، لیترجی ، دیهایدریشن، شاک و غیره

تشخیص : تاریخچه ، اعراض +علایم، معاینه فزیکی ، معاینات

معاینات :

– معاینه مواد غایطه که در موارد ذیل کمک می کند افزایش لوکوسیت ها  تخم ها و پرازیت ها  توکسین ها و غیره

– کلچر مواد غایطه

– تعین الکترولیت سیروم

– تعین سویه کریاتنین و یوریا

– تست ها لازم دید متخصص

روش اصلی تشخیص در موارد مشکوک به   اسهال انتانی انالیز مدفدع است

درمان اسهال :

-جایگزینی مایعات و الکترولیت ها  از اهمیت اساسی برای تمام انواع اسهال حاد برخوردار  است  جایگزینی مایعات به تنهایی ممکن در مریضان خفیف کافی باشد .در موارد شدید مایعات داخل وریدی ترجیح داده می شود.

ریهایدریشن با ORS خوراکی : ارزان بوده ،درتمام مر یضان بی خطر و موثر است

– استفاده از ادویه ضد اسهال

ادویه ضد اسهال را می توان در مریضان دارای اسهال خفیف تا متوسط برای راحتی مریض استفاده نمود

در مریضان نسبتا شدید میتوان از لوپرامید (Loperamide )می توان برای کنترل اسهال استفاده کرد  به جز موارد ذیل ( مریضان  تب دار، اسهال خونی ، سمیت سیستمیک ) نباید استفاده کرد .

دوز ابتدائی Loperamide 2-4mg   و به تعقیب آن 2mg بعد از هر دفع مواد غایطه آبگی

– انتی بیوتیک :  مصرف منطقی آنتی بیوتیک ها در اسهال حاد می تواند شدت و مدت آن را کاهش دهد. بسیاری از متخصصین برای درمان دیزانتری  از انتی بیوتیک خانواده کینولون ها مانند  Ciprofloxacine 500 mg دو بار در روز برای 3تا5 روز  استفاده می کنند و در  موارد مشکوک به جاردیا از مترونیدازول 250 mg  چهار بار در روز برای هفت روز استفاده می شود.