سیاه سرفه بیماری عفونی باکتریایی است

مبشر

سیاه‌سرفه یک بیماری عفونی باکتریایی است که گلو و بینی فرد را مورد هجوم قرار می‌دهد. ویژگی مشخص این بیماری سرفه‌های خشک شدیدی است که به‌دنبال آن صدای نفس بیمار تند و رنگ او کبود می‌شود. عامل ایجاد این بیماری که به‌عنوان «سرفه ۱۰۰ روزه» نیز شناخته می‌شود، یک باکتری به نام «بوردتلا پرتوزیس» (Bordetella pertussis) است.

سیاه سرفه نوزادان و کودکان را بیش از بزرگسالان و نوجوانان درگیر می‌کند و می‌توان عاملی تهدیدکننده و کشنده برای آن‌ها محسوب شود. بروز علایم عفونی این بیماری معمولاً هفت روز طول می‌کشد. سیاه سرفه از طریق قطرات و ترشحات منتشر شده در هوا به دنبال عطسه و سرفه از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و گاهی با تب، آبریزش بینی و استفراغ پس از حملات سرفه همراه است.

علایم سیاه‌سرفه چیست؟

علایم اولیه این بیماری شامل احتقان، آبریزش بینی، تب و سرفه است و با پیشرفت آن سرفه‌ها بسیار شدیدتر، بدتر و بی‌وقفه می‌شود تا جایی که حتی جلوی تنفس فرد را می‌گیرد. از آنجایی که علیم سیاه سرفه بسیار شبیه سرماخوردگی است در بسیاری از مواقع تشخیص داده نمی‌شود. با این حال تفاوت سرفه‌های این بیماری با سرماخوردگی، صدای جیغ‌مانندی است که پس از خارج شدن کل هوا از ریه‌ها به‌دنبال بازدم با دهان باز شنیده می‌شود.

چه زمانی کودکان دچار سیاه سرفه می‌شوند؟

دوره‌های سرفه در نوزادان پس از تغذیه رخ می‌دهد و ممکن است با ترشحات مخاطی دهان و بینی همراه باشد که تجمع آن‌ها باعث تغییر رنگ چهره کودک به رنگ قرمز یا آبی می‌شود. شدت سرفه‌ها می‌تواند تا حدی زیاد باشد که باعث خون‌ریزی بینی و یا ایجاد لکه‌های خونی در چشم شود که به آن خون‌ریزی زیر ملتحمه می‌گویند.

حملات سرفه در نوزادان می‌تواند باعث خفگی یا آپنه و در صورت توقف ناگهانی تنفس منجر به مرگ ناگهانی شود. ممکن است این بیماری کشنده نبوده، اما با بیماری‌های شدیدی هم‌چون ذات‌الریه، تنفس آرام، کم‌آبی بدن، برونشکتازی (نوعی بیماری ریه که منجر به بزرگ شدن مجاری هوایی کوچک‌تر می‌شود) و حتی تشنج همراه باشد. در مواردی که بیمار دچار سرفه‌های بسیار شدید شد، ممکن است با وارد آوردن فشار به رگ‌های خونی منجر به خونریزی داخل مغز شود.

چگونه می‌توان از سیاه‌سرفه پیشگیری کرد؟

در بهترین حالت به کمک واکسیناسیون می‌توان از بروز سیاه‌سرفه پیشگیری کرد. واکسین‌ها باید در سنین دو، چهار و شش ماهه‌گی تجویز و در حدود ۱۵ تا ۱۸ ماهه‌گی و بار دیگر قبل از شروع مکتب بین ۴ تا ۶ سالگی تکرار شود. در سال‌های اخیر واکسیناسیون به موقع کودکان باعث کاهش چشمگیر تعداد موارد ابتلا به سیاه سرفه شده است، با این حال هنوز هم احتمال ابتلای بعضی از کودکان وجود دارد.

در بعضی مواقع با گذشت زمان اثرات واکسیناسیون سیاه‌سرفه، فرد را مستعد ابتلاء به عفونت در دوران بزرگسالی می‌کند. این اتفاق معمولاً برای افرادی با سیستم ایمنی ضعیف و یا کسانی که به مناطق آلوده سفر می‌کنند و احتمال برخورد با مبتلایان به سیاه‌سرفه در آن‌ها بالا است، رخ می‌دهد. شدت این بیماری در بزرگسالان خفیف و در زنان باردار شدیدتر است؛ در این موارد خطر انتقال عفونت از مادر به نوزاد نیز افزایش می‌یابد.

سیاه‌سرفه چگونه درمان می‌شود؟

سیاه‌سرفه یک عفونت باکتریایی است و درنتیجه با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، معمولاً از خانواده اریترومایسین، در طول دو هفته قابل درمان است. در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک توسط داکتر، بیمار باید تمامی دوزهای تجویزی را مصرف کند. قطع زودهنگام دوره درمان می‌تواند منجر به عود بیماری با شدت بالاتر از قبل شود. در موارد وخیم‌تر ممکن است فرد نیازمند بستری شدن در بیمارستان، گاهی در بخش مراقبت‌های ویژه باشد که در این موارد یک لوله تنفسی وارد گلوی بیمار می‌شود و تا زمان بهبودی از عفونت، این لوله وظیفه محافظت از مجاری تنفسی و کمک به تنفس بیمار را برعهده دارد.