فسادپیشه و خیانتکار، مورد حمایت و دفاع الهی نیست

حبیبی صالحی

مؤمنان، کسانی اند که به خدای متعال اعتقاد و باور دارند. از باب اعتقاد و باور شان به خدای متعال، خداوند جل‌جلاله از آنها حمایت نموده و در موارد قابل دفاع، دفاع می کند. خدای متعال در این مورد چنین می‌فرماید:

{إِنَّ ٱللَّهَ یُدَاٰفِعُ عَنِ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا، إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُور ٍ؛ مسلماً خدا از مؤمنان دفاع مى‏كند، چراکه قطعاً خدا هيچ خیانت‌کار ناسپاسى را دوست نمی‌دارد.}. [الحج: ۳۸]

واژه «یدافع» از ریشه‌ی (د ف ع) گرفته‌شده به معنای دفاع و حمایت و «یدافع» از باب ثلاثی مزید، مبالغه در دفاع و حمایت است. واژه «خوان» از ریشه‌ی (خ و ن) گرفته‌شده به معنای خیانت و خوان مبالغه خائن است و به معنای بسیار خیانت کننده. واژه «کفور» از ریشه‌ی (ک ف ر) گرفته‌شده به معنای پوشاننده و کلمه‌ی «کفور» مبالغه در کفر و کفران نعمت است، به معنای پوشاننده‌ی نعمت و بسیار کفران کننده و ناسپاس به کار می رود.

این که خدای متعال از مؤمنان حمایت و دفاع می‌کند، یک اصل قرآنی است. مصداق نخستین واژه‌ای «الذین آمنوا» مؤمنان عصر پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم است و پس‌ از آن هر مؤمنی که در هر عصر و زمان و مکانی، واقعاً مؤمنانه زندگی کند، مصداق این اصل قرآنی هست.

کلمه‌ی «الذین آمنوا» می‌رساند که  شرط اساسی حمایت و دفاع خدای متعال که طرف حمایت و دفاع باید مؤمن واقعی باشد. پس هرگاه ما مؤمن باشیم، وعده دفاع خدای متعال به دنبال ایمان ما حتمی و تخلف‌ناپذیر است، چنانکه این شرط را در آیه‌ی دیگری نیز تذکر و چنین بیان می‌فرماید:

«وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين‏؛ و (از جهاد در راه خدا به سبب آنچه بر سرتان مى‏آيد) سست و زبون نشويد و (براى كشته‌گان تان) غمگين و افسرده نگرديد، و شما (با تأييدات خداوندى و قوّه ايمان راستين و نيروى حقى كه از آن دفاع مى‏كنيد) برتر (از ديگران) هستيد (و پيروزى و بهروزى از آن شما است) اگر كه به‌راستی مؤمن باشيد (و بر ايمان دوام داشته باشيد).» [آل‌عمران: 130]

کمک‌ها وامداد در هر پدیده و مسئله‌ای دو گونه است: یکی مددهای مادی و ظاهری و دیگر مددهای معنوی و غیبی. هردو گونه امداد نقش مؤثری در کمک‌رسانی و پیروزی انسان‌ها دارد. مددهای ظاهری و مادی برای همه انسان‌ها میسر است، اما مددهای غیبی و معنوی برای کسانی مؤثر است که ظرفیت و استعداد این امدادها را داشته باشند. ظرفیت و استعداد امدادهای غیبی را کسانی دارند که ایمان داشته باشند. ایمان هم به همان پیمانه‌ی باشد که خدای متعال آن را مقرر و تعیین نموده است. پیمانه‌ی الهی درآیات قرآن، ایمان صحابه‌ی پیامبر علیه¬السلام است، ایمان مؤمنان نخستین، یعنی ایمانی که عاری از هر نوع غش و غل باشد؛ صادقانه و بدون کارشکنی و فریب دادن وجدان‌ها باشد. خدای متعال در سوره بقره در دو جای از چنین ایمان معیاری سخن می‌گوید و چنین بیان می¬فرماید:

1- «آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ؛ ايمان بياوريد همان گونه كه توده مردم (صحابه) ايمان آورده‏اند.» [بقره: 13]

2- «فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوا؛ اگر آنان ايمان بياورند، همچنان‏كه شما ايمان آورده‏ايد و بدان چيزهايى كه شما ايمان داريد، ايشان نيز ايمان داشته باشند، بى‏گمان (به راه درست خدايى) رهنمود گشته‏اند». [بقره: 137]

برخی مردم اشتباه محاسبه می‌کنند و خیال می‌کنند که ابراز ایمان برای پیروزی و رسیدن امدادهای غیبی و کمک الهی کفایت می‌کند؛ درحالی‌که به‌مقتضای ایمان پایبند نیستند و هر از چندی برخلاف ایمان راه می‌روند، با فرمان‌های بسیاری از خدای متعال و پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله وسلم مخالفت می‌کنند، لوازم ایمان و مناسبت‌های ایمانی و وسایل لازم مسلمانی را به فراموشی می‌سپارند و در مسیر ایمان و ایمان‌داری در واقع خیانت روا می‌دارند. آنگاه است که چنین مؤمومنانی مورد حمایت و دفاع الهی قرار نمی‌گیردند و برعکس مورد سرزنش خدای متعال قرار می‌گیرند. در پایان همین آیه کریمه می‌فرماید: «إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ كُلَّ خَوَّانِ كَفُور ٍ؛ قطعاً خدا هيچ خیانت‌کار ناسپاسى را دوست نمی‌دارد».

در تاریخ قرآنی، می‌خوانیم که نخستین سرزنش در این مورد برای مؤمنانی بود که در یک مورد از لوازم ایمان مخالفت کردند، به گونه‌ی که سخن پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم را در مورد نقشه‌های غزوه‌ی احد شکستند، چنانکه عده‌ای جمع‌آوری غنایم جنگی را بر حفاظت سنگر و تعقیب دشمن ترجیح دادند که سبب سرزنش و شکست شان در نخستین وهله‌های مقاطع این غزوه گردید. این مورد، اولین مظهر عدم‌حمایت و دفاع الهی از مؤمنان بود.

جمله‌ی «ان کنتم مؤمنین؛ اگر شما مؤمن باشید» در آیه شریفه‌ی بالا، يك جمله‌ی بسيار پرمعنا است يعنى شكست شما در حقيقت براى از دست دادن روح ايمان و لوازم و آثار آن بوده است. شما اگر فرمان خدای متعال و پيامبر صلی‌الله علیه وآله وسلم را در ميدان‌های زندگی زير پا نگذارید، هیچ‌گاهی گرفتار شکست نمی‌گردید، غم و اندوه در مسیر زندگی‌تان دچار شما نمی‌شود، در مسیر مبتنی بر رعایت لوازم ایمان همیشه پیروز و غالب خواهید بود. در غیر آن خدای متعال هشدار می‌دهد و چنین مؤمنانی نابود و مستأصل می‌شوند و به گرفتاری‌های مختلف گرفتار خواهند شد.

پس از وارد شدن در میدان ایمان، خیانت و فساد در عرصه‌ی تعهدات ایمانی، خلاف موازین و پیمانه‌های ایمان واقعی شمرده می‌شود. پیام‌های پیامبران الهی در طول تاریخ بشر همین بوده است که از موازین ایمان و لوازم آن پا فراتر نگذارید و بر جاده ایمان مستقیم باشید. خدای متعال از پیام‌رسانی شعیب علیه‌السلام چه زیبا تعبیر می‌فرماید:

«وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ؛ (اى قوم من!) و در زمين بعد از اصلاح آن (توسّط خدا، يا بر دست دعوتگران) فساد و تباهى مكنيد. اين كار به سود شما است اگر (به خدا و به حقيقت،) ايمان داريد.» [اعراف: 85]

و چه‌بسا خدای متعال درآیات قرآن با عنوان «لا یحب؛ دوست نمی‌دار» برای کسانی هشدار می‌دهد که لوازم ایمان را رعایت نمی‌کنند و از این موارد در فراز آیات قرآن بسیار زیاد است؛ ازجمله کسانی که در عرصه¬ی ایمان و ایمان‌داری به خود و دیگران خیانت می¬کنند و خیانت‌کاری جزء برنامه¬ی زندگی ایشان گردیده است، در بی¬حمایگی خدا قرار خواهند داشت. چنانکه خدای متعال می¬فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‏ مَنْ كانَ خَوَّاناً أَثيما؛ بى‏گمان خداوند خیانت کنندگان گناه پيشه را دوست نمى‏دارد.» [نساء: 107]

دوست‌نداشتن خدای متعال اینکه خدای متعال مؤمنان فساد پیشه و خیانت‌کار را حمایت و دفاع نمی¬کند و الا دفاع و حمایت مؤمنان واقعی و حقیقت آگاه و حقیقت‌خواه، هماره از امور تأکید شده و تعهد سپرده¬ی خدای متعال است، چنانکه می¬فرماید: «وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنينَ؛ و همواره يارى مؤمنان بر ما واجب بوده است». [روم: 47]. در این آیه نه‌تنها یک تأکید، بلکه از نگاه گرامر عربی چند تأکید پی‌درپی وجود دارد و در مجموع چنین می¬رساند که به‌طور مسلم خدای متعال یاری‌کردن مؤمنان را برعهده‌گرفته‏ است و مسلماً که این يارى و وعده خود را عملى خواهد کرد. البته این دفاع حمایت گاهی کوتاه‌مدت و فوری و گاهی دراز مدت و با تأخیر است. گاهی خداوند خود آدم¬ها را حمایت و پیروز می¬کند و گاهی مکتب و مفکوره آن¬ها را حمایت و پیروز می¬کند. چنانکه می¬فرماید: «والعاقبة للمتقین؛ سرانجام نیک و پیروزی از آن متقیان است». [اعراف: 128]