تبیین حقوق بشر در خطبه حجت الوداع

چکیده

بدون تردید سیره پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد (ص) بهترین راهنما برای تمام بشریت در عرصه‌های مختلف زند گی اجتماعی بوده  که مطالعه و عملی ساختن آن سبب میشود همه  انسانها یک زندگی مسالمت آمیز را در موجودیت صلح، ثبات سیاسی و اخوت اسلامی تجربه نمایند، تا مسیر  بشری را به سمت  ثبات سوق داده و لذایذ زندگی باهمی را به کام همه‌ی جوامع بشری خواهد ریخت.

اگر ما به زند گی صحابه کرام و مردان بزرگ اسلام  نظر موشگافانه داشته باشیم به این نتیجه خواهیم رسید که آنها با تعقیب و عملی سازی عینی سیره حضرت محمد (ص) چه نمونه بارز از زندگی برادر وار، آزادی با عزت وامنیت را تحقق و به ارمغان گذاشتند، ولی امروزه جهان با نوای آزادی! خود را بانی حقوق بشر، وبه خود حق میدهند که تحت نام آن به افکار، عقاید، کرامت و حرمت انسانی آشکارا تعرض و تمسخر کنند مانند اینکه: توهین به اعتقادات را آزادی، ازدواج با حیوان را برابری، و استفاده انسان را به عنوان کالا و وسیله تبلیغاتی را شغل و صد ها نوع دیگرکه ذکر آن در این چند سطر مقدور نیست. اما درهیچ یک رفتار، گفتار و دیدگاه حضرت محمد (ص) حتی به حیوانات هم کوچکترین زیان دیده نمی شود،

کلید واژه ها: تبیین، حقوق، بشر و خطبه.

مقدمه

الله (ج) تمام موجودات را با هدف معین بلاخص انسان را خلق نموده و فرموده ما انسان را کرامت دادیم و تمام کائینات را در خدمت اش قرار داده ایم تا همان امانت الهی (عبادت) را به وجه احسن آن انجام دهد، ولی انسان در مسیر حیات دنیوی دچار کجروی، انحراف و خسران شده، اما الله (ج) با فرستادن انبیا(ع) دوباره مشعل راه حقیقت را روشن و با گزینش آخرین مشعل دار حقیقت و منجی بشریت حضرت محمد(ص) نعمت اش (دین اسلام) را برای انسان ها به پایه کمال رسانید، آن حضرت (ص) در طول حیات حتی قبل از بعثت الگوی بی مانند ازامانت، صداقت، احترام و حرمت بوده است. در مدت نبوتش هم به تمام وجود توانست الگوی یک انسان کامل، شیوهَ زندگی مسالمت آمیز و برپاداشتن یک نظام مصوُن و جوابگویی تمام ادوار حیات بشر را بنیان گذاشت.

مفهوم حقوق بشرازدیدگاه اسلام

انسان موجودی که خداوند آنرا به عنوان خلیفه  خود در این کره خاکی فرستاد. این حقوق دراسلام مبتنی بر ارزشهای الهی است، که خداوند (ج) انسان را به بهترین وجه آفرید و به او حیثیت داد؛ امانت تکالیف الهی آبادانی زمین را به عهده او نهاد وآنچه درآسمانها و زمین است، همه را تحت تصرف او قرار داد. مفهوم این تعبیرات درمقدمه‌ی اعلامیه حقوق بشراسلامی که برگرفته ازآیات قرآن کریم میباشد، نشان دهنده‌ی ارزش گذاری نظام حقوقی اسلام، به مقام انسان و رعایت همه جانبه‌ی حفظ حقوق او درجامعه است زیرا درماده اول اعلامیه حقوق بشراسلامی جامعه بشری به طورکلی یک خانواده شمرده شده که دوعامل آنها را گرد هم جمع کرده است.

نخست – بندگی همه‌ی انسانها در پیشگاه خداوند متعال که خالق وآفریننده همه‌ی هستی به ویژه انسان خداوند(ج) است و از این حیث تفاوتی میان انسانها وجود ندارد.

دوم – نسب تمام انسانها به حضرت آدم (ع) میرسد، از این رو همه‌ی مردم در اصل ازشرافت انسانی، تکلیف و مسئولیت بدون هرگونه تبعیض و امتیاز برابر دانسته شده اند.

پس درمییابیم که حقوق بشر در شریعت اسلام از جایگاه خاصی برخوردار بوده و خداوند(ج) نیز به آن توجه جدی نموده و پیامبراسلام(ص) نیز در این راستا، گامهای استواری  برداشته است تا انسان به حقوق اصلی خویش دست پیدا کند.

سخنان تاريخي پيامبراکرم (صلی الله علیه وسلم) درخطبه ی حجة الوداع

آخرین سفر پیامبر بزرگ اسلام (ص)در سال دهم هجرت جهت برگذاری مراسم حج که به حجت الوداع معروف است. جمع کسانی را که در آن سال در مکه حضور بهم رسانیده بودند را به  یکصد و چهارده هزار تن تخمین زده اند. پیامبر بزرگ اسلام در این سفر ضمن پیشبینی رحلت خود، به مهم ترین و کلیدی ترین مسائل مطرح شده درآیین خود میپردازد، که از جمله تمام سخنان گهربار أن حضرت (ص) درخطبه تاریخی اش دو حدیث را بعنوان مثال یاد آوری  می نماییم.

حدیث اول:ترجمه:از ابی نصره روایت است که حدیث گفت: برمن  کسی که شنیده  بود خطبه رسول الله صلی الله علیه وسلم را در وسط ایام تشریق(درحجه وداع) پس گفت :«آگاه باشید ای مردم !درحقیقت پروردگار شما یکی است، یقیناً پدر شما یکی است، آگاه باشید! هیچ عربی بر عجمی وهیچ عجمی بر عربی  وهیچ سرخی بر سیاهی وهیچ سیاهی بر سرخی  برتری ندارد مگر به  تقوی “،آیا پیامم را رسانیدم !:اصحاب گفتند بلی پیامش را رسانید، رسول الله صلی الله علیه وسلم  بعد از آن گفت :”کدام روز است امروز؟گفتند اصحاب:روز حرام است، سپس گفت :کدام ماه است این ماه ؟ اصحاب گفتند:ماه حرام است، سپس گفت :کدام شهر است این شهر ؟ اصحاب گفتند:شهر حرام  است، گفت:” پس یقیناً که حرام قرار داده الله سبحانه وتعالی درمیان شما ریختاندن خون خودتان را، خوردن مال های یکدیگرتان را، گفت راوی: نمیدانم که گفت:ازبین بردن آبرو وعزت یکدیگرتان را یانه، مانند: حرام بودن امروزشما، دراین ماه شما، دراین شهر شما” آیا رسانیدم پیامم را؟ اصحاب گفتند: رسانید پیامش را رسول الله صلی الله علیه وسلم، گفت: باید آنانیکه حاضر هستند این  پیام را به آنانیکه غایب هستند برسانند»امام احمد این حدیث را روایت کرده واسنادش صحیح است.

حدیث دوم:

ترجمه :از سلیمان پسر عمرو پسر احوص روایت است که گفت: حدیث گفت پدرم برمن که آن شاهد بود در حجه الوداع همرای رسول الله صلی الله علیه وسلم : «پس حمد وثنا  الله سبحانه وتعالی را گفت:وپند گفت: و وعظ گفت: ویاد کرد در حدیث قصه را پس گفت :آگاه باشید! وقبول نصیحت کنید! در مورد زنان و به نیکی رفتار کنید، پس جز این نیست که این زنان اسیران نزد شما هستند، شما غیر از این مالک هیچ چیز ازآنها نیستید، مگر اینکه فاحشه آشکارا انجام دهند، اگر این کاررا کردند پس شما دربستر خواب از آنها دوری کنید، بزنید آنها را  زدن غیر آزاردهنده، پس اگر ازشما اطاعت کردند پس هیچ راهی برآنها جستجونکنید(طلاق ندهید)، آگاه باشید! بدون شک از شما بر بالای زنان شما حقی است، از زنان شما بربالای شما حقی است، پس اما حق شما بر زنان شما  این است که : پس نشانند درجای شما کسی را که شما بد میبینید، واجازه ندهند در خانه شما به کسیکه شما آنرا بد میبینید، آگاه باشید که! حق آنها بر بالای شما این است که به آنها به نیکی رفتار کنید.

ادامه دارد