بیماری پیسی یا لک و پیس چیست و چگونه درمان میشود؟

تهیه: احمد ساحل

بیماری لک و پیس که با نام‌های ویتیلیگو و برص نیز شناخته می‌شود، یکی از عوارض اکتسابی مربوط به رنگ‌دانه‌های پوست است که در اثر آن، سلول‌های سازنده رنگ‌دانه (ملانوسیت‌ها) از دست می‌روند. مشخصه اصلی این بیماری، بروز لکه‌های مشخص به رنگ شیری تا سفید بر روی پوست است. بیماری لک و پیس می‌تواند از لحاظ زیبایی ظاهری، به ویژه در افرادی که پوست تیره دارند، مشکل بسیار بزرگی باشد.

علایم بیماری پیسی

علایم و نشانه‌های ویتیلیگو یا مریضی پیسی عبارتند از:

از بین رفتن رنگ طبیعی پوست به صورت لک و پیس که معمولاً ابتدا در دست‌ها، صورت (لک و پیس صورت) و نواحی اطراف دهانه‌های بدن ظاهر می‌شوند.

سفیدی زود رس رنگ موهای سر، مژه‌ها، ابروها یا ریش

از بین رفتن رنگ طبیعی بافت‌هایی داخل دهان و بینی (غشاهای مخاطی)

علل بیماری پیسی

بیماری پیسی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های تولیدکننده رنگ‌دانه‌های پوستی (ملانوسیت ها) مرده یا از تولید ملانین دست می‌کشند. در نتیجه لکه‌ها و قسمت‌هایی از پوست رنگ خود را از دست داده و روشن یا سفید رنگ می‌شوند. دکتوران هنوز دلیل اصلی مردن یا معیوب شدن این سلول‌ها را نمی‌دانند.

به طور کلی علت اصلی بروز بیماری پیسی ممکن است یکی از علل زیر باشد:

سابقه خانوادگی (ارثی)

اختلالی که در نتیجه آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های ملانوسیت در داخل پوست حمله کرده و آنها را تخریب می‌کند.

گاهی اوقات آفتاب سوختگی، استرس یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی می‌تواند به‌عنوان محرک عمل کند.

انواع لک و پیس

پیسی یک طرفه یا یک تکه که یک اندام را درگیر می‌کند؛ مانند: دست، پا یا صورت که معمولاً از سنین کودکی آغاز می‌شود و برای یک یا چند سال پیشرفت کرده، سپس روند رشدش متوقف می‌شود. این شکل از ویتیلیگو به ندرت با منشأ اتوایمیون است. نوع دیگر آن که شایع‌تر است به صورت دوطرفه در اندام‌ها دیده می‌شود و اغلب منشأ اتوایمیون دارد و متوقف می‌شود. روند پیشرفت این نوع بیماری معمولاً در تمام دوران زندگی فرد ادامه خواهد داشت. در برخی منابع نوع سومی از بیماری تعریف شده است که ترکیبی از دو نوع سگمنتال و غیر سگمنتال است.

پیسی بر اساس اندازه لکه‌ها به 3 گروه تقسیم می‌شوند: نوع خفیف که به صورت یک یا چند لکه کوچک محدود شده است. نوع متوسط که اغلب افراد در این دسته قرار می‌گیرند و لکه‌ها به صورت پراکنده در بدن قرار دارند. نوع شدید آن که نادر است، پوست بخش زیادی از رنگ خود را از دست می‌دهد.

درمان پیسی

درمان بیماری پیسی ارتباطی مستقیم با اندازه لک‌ها دارد. در صورتی که اندازه لک‌ها 1 تا 2 سانتی متر باشد به شرط درمان کامل در مدت 2 تا 3 ماه و نهایتاً 6 ماه تا یک سال، بیماری بهبود می‌یابد و اگر مبتلایان به این عارضه زمانی به داکتر مراجعه ‌کنند که اندازه لکه‌ها خیلی بزرگ شده است، در این شرایط برگرداندن رنگ پوست به حالت اولیه غیرممکن است.

اگر اندازه لک از 2 سانتی‌متر بزرگ‌تر شده باشد، حتی اگر تنها یک لک وجود داشته باشد، بهبودی کامل امکان‌پذیر نیست. در شرایطی که بیش از 50 درصد پوست درگیر شده باشد، داکتر تنها می‌تواند دارو تجویز کند که تمامی پوست با ناحیه بی‌رنگ شده همرنگ شود. در این حالت بیمار نسبت به نور حساس می‌شود و باید از ضد آفتاب‌های قوی استفاده کند.

درمان بیماری پیسی مبتنی بر تغییر ظاهر پوست و بازیابی رنگ آن است. با این حال، اثرات درمان معمولاً دایمی نیستند و همیشه نمی‌توانند شیوع آن را کنترل کنند. یک داکتر عمومی ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

ایمنی در برابر آفتاب با کرم ضدآفتاب

استفاده از کرم کاموفلاژ

استروئید موضعی (کرم یا پماد حاوی استروئید)

اگر فقط یک پیسی با تکه کوچک وجود داشته باشد یا رنگ طبیعی پوست بسیار روشن باشد، درمان بیشتر ممکن است ضروری نباشد. در صورت نیاز به درمان بیشتر ممکن است به داکتر پوست مراجعه شود.

1-  محافظت از آفتاب

آفتاب سوختگی یک خطر جدی برای لک و پیس است. بیمار باید پوست خود را از آفتاب محافظت کرده و از آن دوری کند. هنگامی که فرد در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، پوست رنگ‌دانه‌ای به نام ملانین تولید می‌کند تا از آن در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) محافظت کند؛ اما اگر فرد پیسی داشته باشد، ملانین کافی در پوست او وجود ندارد، بنابراین پوست از اشعه آفتاب در امان نخواهد بود. همیشه باید از کرم ضد آفتاب با فاکتور SPF به اندازه 30 به بالا استفاده شود تا از پوست در برابر آفتاب سوختگی و آسیب‌های طولانی مدت محافظت به عمل آید.

2- ویتامین دی

اگر پوست در معرض آفتاب قرار نگیرد، خطر کمبود ویتامین D وجود دارد. ویتامین D برای سالم نگه داشتن استخوان و دندان‌ها نیز ضروری است. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است، اگرچه این ویتامین در برخی غذاها؛ مانند: ماهی نیز یافت می‌شود.

ممکن است دریافت کافی ویتامین D از مواد غذایی و نور خورشید به تنهایی مشکل باشد؛ بنابراین باید در نظر گرفته شود که یک مکمل روزانه حاوی 10 میلی‌گرم ویتامین D مصرف شود.

3- کرم کاموفلاژ

کرم کاموفلاژ می‌تواند بر روی لکه‌های سفید پوست اعمال شود. کرم‌ها برای مطابقت با رنگ پوست طبیعی ساخته شده‌اند. این کرم‌ها کمک می‌کنند تا لکه‌های سفید با نواحی دیگر پوست ترکیب شوند تا ظاهری یکنواخت ایجاد کنند.کرم‌های کاموفلاژ ضد آب هستند و در هر جای بدن قابل استفاده می‌باشند. آنها تا چهار روز روی بدن و 12 تا 18 ساعت روی صورت باقی می‌مانند. همچنین می‌توان از این کرم که می‌تواند حاوی مواد ضد آفتاب با درجه SPF بالا باشد نیز استفاده کرد.

4- استروئیدهای موضعی

استروئیدهای موضعی به عنوان کرم یا پماد در بازار موجود هستند. آنها گاهی اوقات می‌توانند گسترش لکه‌های سفید را متوقف کرده و مقداری از رنگ اصلی پوست را ترمیم کنند. استروئید موضعی ممکن است در بزرگسالان با شرایط زیر تجویز شود:

ویتیلیگو غیرسگمنتال در کمتر از 10 درصد بدن وجود داشته باشد.

بیمار می‌خواهد درمان بیشتری انجام دهد (محافظت از آفتاب و کرم کاموفلاژ برای بعضی از افراد کافی است).