عبدالرحمن میرزایی
ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر و اﻋﺘیﺎد ﻛﻪ در میان ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺑـﻼی ﺧﺎﻧﻤـﺎنسـﻮز ﺷـﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ، اﻣﺮوزه ﺑﻪ یکی از نگرانی ﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑـﺸﺮی ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺗﻤـﺎمی ﺻـﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان و ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن اعتیاد در اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﺗﻔـﺎق ﻧﻈـﺮ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ اعتیاد را ﺑﺎﻳـﺪ ﻳﻜـی از ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت زیستی، روانی و اﺟﺘﻤﺎعی داﻧﺴﺖ. ﻣﻮﺍدﻣﺨﺪر کلیه ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺍ در کلیه ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺍﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮﺍر ﻣﻰ دﻫﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻮﺍدﻣﺨﺪر، آزادی و رﺷﺪ ﺟﻮﺍﻧﺎن؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ دارایی وﺛﺮوت ﺟﻬﺎﻧﻰ رﺍ متضرر ﻣﻰ ﺳﺎزد. ﺟﻮاﻧﺎن در ﻫﺮ ﻛﺸﻮری ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺤﺮك اﺟﺘﻤﺎعی و ﺑﺎﻟﻨـﺪگی، ﻧﻘـﺶ ﻣﺤـﻮری را در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻳﻔﺎ می ﻛﻨﻨﺪ . آﻣﺎرﻫﺎ بیاﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ میزان ﻣﺼﺮف ﻣﻮادمخدر در بین ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﺑﻮﻳﮋه در میان ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن در دﻫﻪ ﻫﺎی اخیراﻓـﺰاﻳﺶ ﭼـﺸﻢ گیری داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎنی که ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺳﺮ ﻛﺎر دارند و با این پدیده درگیر هستند، با ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ ﻣﺜـﻞ دزدی، ﺧـﺸﻮﻧﺖ، عقب ماندگی تحصیلی، ﺗﻔﻜـﺮ نامنظم و غیر سازمان یافته، ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺎزﮔﺎری ﻫﺎی روانی-اﺟﺘﻤﺎعی، ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮاﻧﺎیی ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣـﺴﺌﻠﻪ، درﺟـﻪ ﺑﺎﻻی ﻛﻨﺎره گیری اﺟﺘﻤﺎعی و اﻓﺴﺮدگی مواجه ﻫﺴﺘﻨﺪ.
مواد مخدر یکی از مسایل مهم و جدی در سطح بین المللی است که از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دیدگاه های مختلفی را به خود جلب نموده است. مواد مخدر تأثیر عمیقی بر روی زندگی تمامی افراد و جوامع سراسر جهان دارد. در بعد فردی سلامت زندگی و امنیت افراد را با خطر مواجه می کند و در بعد اجتماعی و ملی رابطۀ مواد مخدر با جرایم باعث بروز مناقشات، مشکلات اجتماعی، تضعیف دولت ها و عقب ماندگی کشورها می شود. کشور های فقیر به صورت جدی و به شدت در برابر مواد مخدر آسیب پذیر هستند، زیرا آنها منابع کافی برای مقابله با چرخۀ جرم و جنایت ناشی از مواد مخدر در اختیار ندارند.
در بعد جهانی نیز مسئلۀ مواد مخدر اهمیت مشابهی دارد. ماهیت فراملی آن موجب شده است که هیچ دولت واحدی، فقیر یا غنی به مرز های آن دست نیابد. کشور ما به دلایل متعددی از جمله فقر و عقب ماندگی تاریخی، عدم انکشاف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و از همه بدتر جنگ های دوامدار چهل ساله و عدم ثبات سیاسی به عنوان یکی از قربانیان اصلی مواد مخدر بوده که علاوه بر کشت و قاچاق مواد مخدر و ملیارد ها افغانی خسارت مالی به کشور، همه ساله تعداد زیادی از هموطنان به ویژه نوجوانان و جوانان معتاد شده و در نهایت جان خود را از دست می دهند و میتوان گفت که در حال حاضر مسئلۀ کشت، تولید، قاچاق و اعتیاد به مواد مخدر به یک بحران اساسی در جامعۀ افغانستان تبدیل شده است.
در مجموع ﻣﻮادﻣﺨﺪر زﻧﺪﮔﻰ ﺍﻧﺴﺎن ﻫﺎ و ﺟﻮﺍﻣﻊ رﺍ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍرﺍﻧﺴﺎن ﻫﺎ رﺍ ﻣﺨﺪر ﻣﻰ ﺳﺎزد و ﻣﻮﺟﺐ بروز ﺟﺮﺍﻳﻢ ﻣﻰ ﮔﺮدد . ﻣﻮﺍدﻣﺨﺪر ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮﺍی ﺳﻼﻣﺖ و رﻓﺎﻩ ﺍﻧﺴﺎنﻫﺎ، ﺍﺳﺘﻘﻼلﻛﺸﻮرﻫﺎ، و ﺛﺒﺎت ﻣﻠﺖ ﻫﺎ را متزلزل ساخته و ﺳﺎﺧﺘﺎر کلیه ﺟﻮﺍﻣﻊ و ﻣﻨﺰﻟﺖ میلیون ﻫﺎ ﺍﻧﺴﺎن امیدوار وﺧﺎﻧﻮﺍدﻩ ﻫﺎی آنان را به چالش مواجه میسازد. امروزه، نقش منفی و مخرب استعمال مواد مخدر و روانگردان در جوامع بشری بر کسی پوشیده نیست، زیرا این پدیدة شوم ضمن اینکه با عث میشود بخش مهمی از نیروی فعال و خلاق جامعه از ایفای نقش خود در جامعه بازماند، زمینۀ ارتکاب جرایم و معضلات دیگری را نیز برای جامعه سبب میگردد.
