مقدمه: پیشرفت های ملل جهان، تمدن و تکنالوژی، رسیدن بعضی ازکشورهای جهان به اوج تمدن در صده های اخیر بخصوص قرن 21 ، چشم بیننده گان بیشمار را خیره کرده، همچنان پیشرفت تجارت بین المللی درین اواخر نشانه های خوبی از این پیشرفت های عالم بشریت محسوب میگردد که در روزگار گذشته تاریخ بشر چنین نبود. هم چنان بزرگترین چالش‌هایی که کشورهای در حال توسعه در جهان کنونی با آن مواجه هستند، چگونگی برخورد با فرایند جهانی شدن است، هکذا سازمان تجارت جهانی که در سال 1995 شکل گرفته بود، این سازمان یکی از جوانترین سازمان های بین المللی و در حقیقت آن را جانشین موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت می توان نامید. قرار معلوم، روند تجارت بین المللی آن‌قدر پیشرفته ترشده که بعضی از اختلافات کشوری، قومی و نژادی را اصلاً کمرنگ ساخته است. اگر روند کنونی تجارت را متوجه شویم سود بیشتر تجارت بین المللی را کشورهای پیشرفته صنعتی کمائی می‌کنند و کشورهای فقیر و عقب مانده به شکل نسبی از روند موجوده تجارت بین المللی مستفید میگردند.
1- مفهوم تجارت: تجارت یا داد و ستد واگذاری مالکیت کالا و خدمات ازکسی یا نهادی(فروشنده) به دیگری در برابرِ دریافت چیزی از خریدار است. روی‌هم رفته هرگونه کاری که بتوان سنجید و اندازه‌گیری کرد را که مردم در برابر کالا یا بهای آن را واگذار نموده و هر دو به هنگام این کار راضی و خشنود باشند تجارت گفته میشود. در روال امروزی به داد و ستد کالاها تجارت گفته میشود و برای بهتر داد و ستدکردن در زمان اندک نیاز به داده‌ها و آگاهی‌ها برای رسیدن به هدف است. همچنان این مفهوم، یکی از اساسی ترین مفهوم هایی است که از گذشته تا به امروز در میان جوامع بشری وجود داشته تمامی‌کشورهایی‌که می‌خواهند شرایط خوبی برای ساکنین خود فراهم کنند باید به این مفهوم توجه داشته باشند. تجارت، انتقال کالا و یا ارائه خدمات از یک فرد به فرد دیگر و یا از یک سازمان و به سازمان دیگر می باشد. به صورت کلی، هر زمان که رد و بدل شدن کالا صورت می‌گیرد، تجارت اتفاق افتاده است. در یک رابطه تجاری، یکی از طرفین، فروشنده و یا ارائه کننده و طرف دیگر، خریدار و یا دریافت کننده کالا می‌باشند، تجارت موضوعی است که سرمایه داری، بدون آن، مفهوم خود را از دست می دهد.
2- تجارت بین المللی: تجارت بین الملل همانا روابط تجارتی یعنی صادرات و واردات، کالا و خدمات بین کشور های مختلف دنیا می¬باشد. یا به عباره دیگر خرید و فروش کالا و خدمات بین کشورهای جهان می¬باشد. همچنان تجارت وروابط تجارتی بین کشورهای جهان اززمان های قدیم وجود داشته افراد واشخاص بخاطرکسب مفاد و رفع نیازمندی‌های جامعه به این شغل می‌پرداختند تاجران در آن زمان امتعه و اجناس را از چین به ماورانهر و بغداد انتقال میدادند و از بغداد و ماورانهر به چین صادر می‌کردند پس به این نتیجه می‌رسیم که تعریف تجارت بین کشورها عبارت از خرید و فروش کالا و خدمات در سطح کشورها می‌باشد ممکن است تجارت دولتی یا خصوصی باشد که این عمل عمدتاً بین خریدار در یک کشور و فروشنده درکشور دیگر مطابق به اساسنامه و میثاق‌های تجارت بین المللی و حقوق تجارت داخلی کشورها صورت می‌پذیرد. در مجموع تجارت بین الملل مبادله‌ی کالا یا خدماتی است که بین حداقل دو کشور مختلف انجام میشود. این مبادلات می‌تواند واردات یا صادرات باشد. منظور از واردات، کالا یا خدماتی هستند که به کشور داخل می‌شوند و منظور از صادرات کالا یا خدماتی است که به یک کشور خارجی فروخته می‌شوند.
هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که تمام نیاز مندی ها و خواسته های مجموعی مردم و جامعه خویش را از هر حیث تامین کند. بناءً مستلزم آنست که بخاطر رفع نیازمندی های جامعه بین کشور های مختلف جهان رابطه بر قرار کند. بنابرآن تجارت بین المللی ناشی ازبرخورد عرضه و تقاضا برای کالا و خدمات بین کشور های مختلف به دلیل مفاد و سود آوری برقرا رمیگردد. تاجران آگاه بین الملل این مقوله را درنظرگرفته (بخر آنجا که ارزان است و بفروش آنجا که گران است). ولی امروز تجارت بین المللی شکل خیلی ها پیشرفته را به خود گرفته و سهولت‌هایی را ایجاد کرده که این پیشرفت تکنالوژیکی سرعت اثرات را در قیمت، عرضه و تقاضای کالا ها در سطح بازارهای بین المللی گذاشته است. طورمثال اگرقیمت یک بشکه نفت دربازار نفت عربستان و یا کشورهای عضو صادرکننده نفت (اوپک) بلند برود زریعه وسایل اطلاع رسانی به تمام نقاط جهان تاثیرات خود را می‌گذارد که این خود نمونه پیشرفت در سرعت عمل تجارت در جهان امروزی می‌باشد. در بحث ماهیت تجارت بین المللی دانستیم که هیچ کشوری در جهان به تنهایی نمی‌تواند تمام نیازمندی های مجموعی خود را خود تامین نماید بناً ضرورت پنداشته میشود که کشورها بایک دیگر به تجارت بپردازند چون نیازمندی‌های انسان‌ها هم‌سان باتغییرات تکنالوژیکی درحال تغییر و تحول است. یعنی هر قدر پیشرفت در سطح تکنالوژی بوجود آید به همان قدر انسان‌ها سویه و معیار زندگی خویش را متناسب با پیشرفت آن آماده می‌سازند. به عقیده روانشناسان (توقع و نیازمندی های انسان‌ها نامحدود و درحال تغییر و تحول است) ولی برعکس مواد مورد ضرورت و امتعه و اجناس محدود است به همین مناسبت انسان پر تلاش همیشه سعی برآن دارد تا نیازمندی‌ها و خواسته‌های خویش را تا حد ممکن مرفوع بسازد. یعنی بیشترسعی می‌کند تا مشکلات که سد راه پیشرفت اقتصادی قرار دارد و یا قرار می‌گیرد را شناسایی و درحل آن براید.
البته ضرورت تجارت بین المللی یک اصل مهم عصرماست. کشورها نظر به محدودیت‌های طبیعی مجبور هستند که رابطه بر قرارکنند بر یکدیگر و تبادله اشیا و کالا، به خدمات و عوامل تولید مبادرت ورزند. زیرا هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که بدون روابط اقتصادی و تجاری بسربرد. هرکشور به اندازه و سطح خویش در دهکده جهان امروزی در فعالیت های تجاری مصروف است و از این طریق برای جامعه خویش فعالیت می‌نماید درکل تجارت بین المللی در عرصه انکشاف اقتصادی خیلی‌ها مهم بوده، هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که در انزوای تجاری قرار داشته باشد، همچنان اهمیت تجارت بین المللی در اقتصاد کشورها بدین گونه بیان شده است. منافع حاصل از تجارت بین المللی به کشورها کمک می‌کند تا از تولیدات کشورهای دیگر استفاده کنند تاباکالاهای مورد نیاز مردم را باقیمت ارزان تر وکیفیت بهتر ازخارج تهیه کنند و تولید کننده‌گان را تشویق می‌کند و صدورکالاهای خود سود مناسب را بدست آورند، در مجموع تجارت بین المللی وضعیت اقتصادی کشورها را بهبود میبخشد و در نتیجه باعث این میگردد تا درکالا های تولیدی تخصص پیدا کنند و تخصص بین المللی باعث میشود که هرکشور به تولید آن دسته از کالا ها و خدماتی بپردازد که منابع طبیعی، سرمایه، نیروی انسانی و تجربه معلومات فنی مناسب با آن را در اختیار خود داشته باشد .
نتیجه گیری: تجارت بین المللی عبارت از روابط تجارتی بین کشور ها است که بوسیله تاجران ملی و بین المللی صورت می‌گیرد. چون هیچ کشوری در جهان نمی‌تواند تمامی خواسته‌ها و نیازهای داخلی خود را خود تامین و مرفوع بسازد. البته بعضی عوامل محدود کننده در روند تجارت بین المللی وجود دارد که مانع پیشرفت تجارت میگردد که این موانع عبارت اند از موانع قانونی و عدم روابط دیپلوماتیک و جنگ نا امنی و غیره می باشد. پس وقتی که ما از تجارت حرف می زنیم باید از چگونگی برقرای تجارت و بهره گیری ازتجارت آگاه شویم که چطور و مطابق به کدام استراتیژی ازتجارت مستفیدگردیم که البته این امر نیازمندی یک سیاست و قانونمندی مناسب است. موضوعی که خیلی مهم و اساسی در این بخش است مسئله سیاستهای تجارتی و همچنان عوارض گمرکی دربین کشورها می باشد که در بعضی مواقع باعث بطی شدن روند تجارت بین المللی میگردند که این موضوع باعث گردید دو جریان عمده را در تجارت بین المللی به وجود آورد که یکی آن طرفدار تجارت آزاد و دیگر آن مخالف سیاست تجارت باز می‌باشد. ولی چیزی که در تجارت بین المللی مهم تلقی میگردد عبارت از استفاده از اسعار معتبر جهانی است که باعث سهولت در امر تجارت و سرمایه گذاری در کشورهای مختلف جهان میگردد . پس آن چه که مهم و اساسی است مسله تجارت خارجی کشورها و رونق آن می باشد،که نیاز مبرم و اساسی به سرمایه گذاری در بخش های مختلف تولیدی دارد تا اینکه بتواند کشورها صادرات داشته باشند. تجارت بین الملل باعث ایجاد اقتصاد جهانی می شود که در آن عرضه و تقاضا بلند می رود و بنابراین قیمت ها هم تحت تأثیر وقایع جهانی قرار میگیرند.
منابع و مأخذ:
1- اميری،عبدالحق.تجارت درافغانستان.پشاور:کتاب خانه سياراريک، 1381.
2- سید مسعود، افغانستان در نشیب و فراز های بحران اقتصادی. کابل : نشرات میوند، 1380.
3- رویش، سید مجتبی، اقتصاد علوم انسانی . تهران : انشتارات راه اندیشه ، چاپ اول، 1383 .
4- منتظر ظهور، محمود . اقتصاد خرد و کلان . تهران : موسسه انتشارات، تهران ، چاپ11، 1381.
پوهیالی لومړی څارن ساحل»ذاکری»
