مقالات

جایگاه تاریخی مطبوعات در کشور

سرزمین اسلامی ما، تقریباً تاریخ ۱۵۰ ساله‌ی مطبوعاتی دارد.

سرزمین اسلامی ما، تقریباً تاریخ ۱۵۰ ساله‌ی مطبوعاتی دارد.

گرچه تعداد تاریخ‌نویسان از جمله میرغلام‌محمد غبار اولین روزنامه را در عهد امیرشیرعلی‌خان توسط مرحوم سید جمال الدین افغانی به نام ❪افغان❫ می‌داند.

اما، این روزنامه هیچگاهی نسبت مداخله افراد نفوذی زیور چاپ نیافت، اما سید جمال الدین افغانی نظریات خویش را در مصر به همکاری شاگردش محمد عبده به نام مجله‌ی ❪عروة الوثقی❫ به زبان عربی پخش‌ونشر می‌نمود.

بنابراین اولین نشریه‌ی کشور در زمان حکمروایی امیرشیر‌علی‌خان به نام شمس النهار به مدیریت میرزا عبدالعلی‌خان درحالی‌که رئیس نخستین چاپ‌خانه لیتوگرافی در کشور نیز بود، به چاپ رسید.

شمس النهار در ۱۶صفحه در ماه دو و یاسه مرتبه چاپ می‌گردید.

بعد از درگذشت امیرشیرعلی‌خان و مداخله انگلیس‌ها این روزنامه، مدت‌های طولانی تعطیل گردید.

تا این‌که این روزنامه درسال۱۲۹۰ هجری قمری، در ۱۵ ذی‌الحجه بار دیگر چاپ و به دست نشر سپرده شد.

این دوره را می‌توان دوره‌ی قانون‌مند شدن مطبوعات نامید.گرچه پیشینه‌ی صنعت چاپ در کشور به سال‌های۱۲۴۷ الی ۱۲۵۵ شمسی، باز می‌گردد و اولین‌بار کتب درسی و نمبر پستی دراین سال‌ها درکشور به چاپ می‌رسید.

بعداً درسال۱۳۴۸ نشریه سراج الاخبار به مدیریت مولوی عبدالروف قندهاری نشر گردید و به دلیل حساسیت‌ها و شرایط سخت‌گیرانه دستگاه نظام در همان آغازین روزهای فعالیت خویش از چاپ بازماند.

تا اینکه بعد از شش سال تعطیل شدن، بر اثر سعی و تلاش محمود طرزی خُسر امان الله خان که از موصوف به صفت پدر مطبوعات یاد می‌گردد، دوباره

سراج الاخبار زیور چاپ یافت.

در سال ۱۳۰۶ شمسی، با تلاش شخصیت فرهیخته و فارغ التحصیل مصر غلام محی الدین (انیس) که تازه از کشور عربی مصر برگشته بود، روزنامه‌ی ملی انیس نشر گردید.

در دوران حکومت امان الله خان، طی سال‌های ۱۲۹۸ الی ۱۳۰۸ شمسی نشریه ارشاد النسوان مخصوص زنان به مدیریت آشنا رسمیه، مشهور به بی بی عربان خانم محمود طرزی و سراج الاطفال مخصوص کودکان پخش و نشر می‌گردید.

رادیو نیز برای بار اول در سال ۱۹۲۸ میلادی، نشرات نمود.

و در سال ۱۳۴۱ شمسی، قانون مطبوعات در کشور به تصویب رسید.

درسال ۱۹۴۰ میلادی اولین ارگان نشراتی آژانس اطلاعاتی باختر آغاز به کار کرد.

در دوران حکومت دست‌نشانده‌ی روس‌ها (خلق وپرچم) مطبوعات کشور روزگاری خوبی نداشت.

جراید و مجلات همه به نفع حزب حاکم فعالیت می‌نمودو جراید دولتی و آزاد همه، تحت سانسور شدید قرار داشت.

در دوران حاکمیت مجاهدین و کنترول کابل و ولایات به دست نیروهای مختلف احزاب جهادی، به مطبوعات خسارات زیادی وارد گردید که حتی توان چاپ روزنامه‌های دولتی میسر نبود.

احزاب، روزنامه ها، جراید و مجلات خاص تنظیم سیاسی خویش را داشتند که به نفع شان نشرات می‌نمودند.

در دوره‌ی امارت اسلامی قبلی نیز نسبت نبود امکانات، فرصتی برای رشد مطبوعات میسر نبود، اما باآن‌هم روزنامه‌هایی چون هیواد، انیس، شریعت و اتفاق اسلام در هرات، نشرات پخش و نشر می‌گردید.

گرچه در دوران جمهوریت روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها، ماهنامه‌ها، مجلات، رادیوها، تلویزیون‌ها و وسایل سمعی و بصری ازنظرکمیت به اوج خود رسیده بود.

اما، با کمال تٲسف نسبت آزادی بیان لجام‌گسیخته و مطلق العنان، جز محدودی از نشرات، دیگر غالباً با روح اسلامی و عنعنات ملی تطابق نداشت که نتیجه آن‌را امروز باهمه‌وجود در محافل، مجالس و جامعه خویش احساس می‌نماییم.

اکنون که به عون و نصرت الهی، بار دیگر امارت اسلامی در کشور حاکم گردیده است، امیدواریم که جهت بالندگی فرهنگ و رشد مطبوعات ملی و خصوصی آنچه در توان دارد، دریغ نکند و در غنامندی روزنامه‌های چاپی و الکترونیکی توجه بیشتر کند و با استفاده از نعمت آرامش و امنیتی که امروز میسر گردیده است، تلاش مثمر و همه‌جانبه صورت گیرد.

شاه ملا دین پرور

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *