آلزایمر چیست؟…

داكتر گل رحمن طاهري

آلزایمر یا مریضی فراموشی، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که در اثر آن به تدریج توانایی‌های ذهنی مریض به تحلیل می‌رود. البته با بالا رفتن سن، اندکی فراموشکار شدن در افراد طبیعی است. اما در مریضی آلزایمر این اختلال حافظه به تدریج پیشرفت می‌کند.

یک هشتم از افراد دارای 65 سال و بیشتر، این حالت مخرب زوال عقل را دارند. آلزایمر در مرحله اول ممکن است برای خانواده و دوستان قابل تشخیص نباشد. اما قبل از بروز، علائم هشداری از خود نشان می دهد. چگونه می توان آغاز فراموشی (که معمولا بی خطر است) در افراد به سبب آلزایمر را تشخیص داد؟

علائم هشداردهنده ابتلا به آلزایمر

حافظه و گفتار در اوایل آلزایمر:

حافظه بلندمدت معمولا دست نخورده باقی می ماند اما حافظه کوتاه مدت مختل می شود. شخصی که دوستش دارید ممکن است صحبت های شما را فراموش کند. او ممکن است سئوالاتی را که پاسخ داده شده تکرار کند. این بیماری گفتار را نیز مختل می کند، بنابراین او ممکن است در یادآوری کلمات معمول دچار چالش شود.

از دست رفتن حافظه و رفتار

آلزایمر می تواند سبب تغییرات رفتار و پریشانی شود. ممکن است عزیز شما در محلی آشنا گم شود. بی ثباتی خلقی و لغزش در قضاوت نیز عوارض رایج آن هستند. او نظافت ضعیفی نیز دارد. افرادی که قبلا شیک پوش بودند ممکن است لباس های آلوده پوشیده و شستن موهای سرشان را فراموش کنند.

علائم هشداردهنده ابتلا به آلزایمر را نادیده نگیرید

رویارویی با این فکر که یکی از عزیزانتان این مریضی را دارد مشکل است، اما بهتر است هر چه زودتر به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. در ابتدا ممکن است تشخیص چیز دیگری باشد. این علائم ممکن است ناشی از یک مشکل قابل درمان باشد، مانند به هم خورد تعادل تیروئید؛ و اگر هم آلزایمر باشد، وقتی که درمان در مراحل اولیه مریضی آغاز شود، کارایی بهتری خواهد داشت.

آلزایمر چگونه تشخیص داده می شود

هیچ آزمایش ساده ای برای تشخیص آلزایمر وجود ندارد، بنابراین نورولوژیست به گفته های شما در مورد تغییرات ایجادشده در فرد مورد نظر اتکا خواهند کرد. آزمایش وضعیت روانی که گاهی «mini-cog» نامیده می شود، یا سایر آزمایش های غربالگری می توانند مهارت های هیجانی یا حافظه کوتاه مدت او را اندازه گیری کنند. می توان برای پیشگیری از سایر مشکلات مانند سکته یا تومور از آزمایش های عصب شناختی و اسکن های مغزی استفاده کرد که می توانند اطلاعات دیگری درباره مغز فرد مورد نظر به دست دهند.

در حین آلزایمر چه اتفاقی برای مغز می افتد؟

آلزایمر سبب مرگ سلول های عصبی و از بین رفتن بافت ها در سرتاسر مغز می شود. با شدت یافتن مریضی، بافت مغز کوچک شده و نواحی حاوی مایع مغزی-نخاعی بزرگتر می شوند. آسیب های ناشی از آلزایمر، حافظه، گفتار و ادراک فرد مبتلا را مختل می کند.

چه انتظاری باید از فرد مبتلا به آلزایمر داشت؟

آلزایمر در هر شخص مسیر متفاوتی را طی می کند. بعضی اوقات علایم به سرعت تشدید شده و در عرض چند سال، منجر به زوال حافظه شدید و پریشانی می شود. برای سایرین، این تغییرات تدریجی هستند. ممکن است 20 سال طول بکشد که یک مریضی دوره خود را سپری کند. اکثر افراد 3 تا 9 سال بعد از تشخیص مریضی زنده می مانند.

آلزایمر چگونه زندگی روزمره ما را تغییر می دهد؟

آلزایمر روی تمرکز اثر می گذارد و بنابراین، عزیز شما نمی تواند کارهای عادی مانند آشپزی یا پرداخت صورت حساب را انجام دهد. مطالعه صورت گرفته روی افراد مبتلا به آلزایمر نشان می دهد که دشواری در انجام حساب کتاب های مالی، اغلب یکی از اولین علایم این مریضی است. با تشدید علائم، فرد ممکن است افراد یا مکان های آشنا را به جا نیاورد. او ممکن است به راحتی گم شود یا از ظروف و لوازم به درستی استفاده نکند. مثلا ممکن است با چنگال موهای خود را شانه کند. بی اختیاری، مشکلات تعادل، و فراموش کردن زبان در مراحل پیشرفته ابتلا به آلزایمر رخ خواهند داد.

بیشتر بدانید: چرا گاهی وقت ها سرگیجه میگیریم؟

آلزایمر و رانندگی

ضعف هماهنگی، از بین رفتن حافظه، و گم گشتی ترکیبی خطرناک از عوارض مریضی آلزایمر است. اگر احساس کردید که عزیزتان باید رانندگی را کنار بگذارد، علتش را به او بگویید. اگر به حرف شما گوش نکرد، به داکترش بگویید وارد عمل شود. اگر او هنوز هم اصرار بر رانندگی دارد، با اداره راهنمایی و رانندگی تماس بگیرید تا او را مورد ارزیابی قرار دهد. سعی کنید برای حمل و نقل او راه های دیگری پیدا کنید.

آیا ورزش کمکی به درمان آلزایمر می کند؟

فعالیت بدنی می تواند به مریض عزیز شما کمک کند تا حدودی قدرت ماهیچه ای و هماهنگی خود را حفظ کند. این کار همچنین می تواند به تقویت خلق او کمک کرده و از احساس اضطراب او بکاهد. با داکتر او صحبت کنید تا بفهمد که کدام نوع ورزش مناسب اوست. فعالیت های مکرر مانند پیاده روی، باغبانی، یا حتی تا کردن لباس ها می تواند بهترین راه های دادن حس آرامش به او باشند.

آلزایمر چگونه تداوی می شود؟

آلزایمر هیچ معالجه ای ندارد و هیچ راهی برای کاستن از سرعت آسیب عصبی که آلزایمر در مغز ایجاد می کند وجود ندارد. اما تداوی هایی وجود دارد که ظاهرا به حفظ مهارت های ذهنی و کاهش عوارض مریضی کمک می کند. اگر عزیز شما مداوا را زودتر آغاز کند، ممکن است بتواند مدت زمان طولانی تری استقلال خود را حفظ کرده و کارهای روزمره خود را انجام دهد.

نقش فرد مراقبت کننده از مریض مبتلا به آلزایمر

اگر از شخصی مبتلا به آلزایمر مراقبت می کنید، ممکن است چندین نقش را بر عهده داشته باشید از جمله، آشپز، راننده، حساب داری و غیره. در حالیکه شما مجبور به مدیریت وعده های غذایی و مسائل مالی هستید، از عزیزتان بخواهید تا بعضی از کارها را نیز خودش انجام دهد. نوشتن محتویات کابینت ها روی آنها و یادداشت کردن کارهای روزانه می تواند به او کمک کند. یادتان نرود که یک جعبه دوا برای قرار دادن دواهای هفت روزه او بخرید.

چالش های مراقبت از مریض مبتلا به آلزایمر

در مراحل اولیه، افراد مبتلا به آلزایمر اغلب می فهمند که چه اتفاقی برایشان می افتد. این اتفاق ممکن است آنها را شرمنده یا مضطرب کند. مراقب علائم افسردگی باشید. این مشکلات با دواها قابل کنترول هستند. بعدها، عزیز شما ممکن است مبتلا به نوعی از مریضی دوقطبی یا پرخاشگر شود و حتی می تواند به شما حمله کند. به خاطر داشته باشید که این تغییر حاصل این مریضی است. بلافاصله این مورد را به داکتر گزارش دهید. در رابطه با مشکلاتی که مطرح شد حتما با یک متخصص اعصاب  هم در ارتباط باشید.

سندرم غروب آفتاب

متخصصان نمی دانند چرا اما بعضی از افراد مبتلا به آلزایمر هنگام غروب آفتاب غمگین می شوند. این حالت معمولا در هنگام عصر و گاهی اوقات هم در تمام طول شب ادامه دارد. برای آرام کردن تنش، خانه را کاملا روشن نگه داشته و قبل از غروب آفتاب پرده ها را ببندید. سعی کنید عزیز خود را با یک فعالیت مطلوب یا یک برنامه تلویزیونی مشغول کنید. بعد از صبحانه به او قهوه بدون کافئین بدهید.

آلزایمر و فراموشی نام عزیزان

بیشتر افراد مبتلا به آلزایمر در به یاد آوردن اسامی، حتی اسامی نزدیک ترین افراد، دچار مشکل می شوند. یک راه موقت برای تداوی این حالت این است که عکس افرادی را که او می شناسد یا خیلی می بیند، همراه با نام افراد که در زیر عکس نوشته شده است، در دسترس او قرار دهید. سرانجام، عزیز شما دیگر چهره ها را تشخیص نخواهد داد و ممکن است طوری واکنش نشان دهد که گویی اعضای خانواده بیگانه هستند. این حالت، خصوصا برای مراقب اصلی، ناامیدکننده است.

نکاتی راجع به فرد مراقبت کننده از مریض مبتلا به آلزایمر

مراقبت از شخص مبتلا به آلزایمر می تواند هم به لحاظ جسمی و هم روحی و روانی، مراقب را رو به افول ببرد. نشانه های استرس مراقب عبارتند از:

خشم، غمگینی و تغییرات خلقی

سردرد یا درد پشت

مشکل تمرکز

مشکل خواب

مراقب خودتان باشید. برای اجتناب از فرسودگی مراقب، هر روز حد اقل چند دقیقه را صرف انجام کاری کنید که از آن لذت می برید. با دوستانتان در تماس بوده و هر زمان که توانستید به سرگرمی های مورد علاقه خود بپردازید. یکی از دوستان یا اقوام را پیدا کنید که پشتیبان شما باشد. شما می توانید از طریق انجمن آلزایمر به با سایر مراقبان نیز در ارتباط باشید