معلم و نقش آن درآموزش

پوهیالی څارمن عبدالغیور (نعیمی)

مقدمه:

از معلم تعاریف زیادی در فرهنگ های تخصصی و عمومی شده است. درفرهنگ آکسفورد، معلم به شخصی گفته شده است که تدریس می کند به ویژه تدریس درمکتب.

درفرهنگ فارسی عمید معلم را معادل با واژه های مانند: تعلیم دهنده، آموزاننده و آموزگار آورده است. درلغت نامه دهخدا نیز معلم را به معنی آموزاننده، مدرس و آموزگار معنی شده است. شعاری نژاد، در فرهنگ علوم رفتاری دو تعریف از واژه معلم ارائه کرده است:

1- کسی که به منظورآموزش معین به یک عده دانش آموز یا دانشجودریک موسسه تربیتی استخدام شده است.

2- کسی که دوره تربیت معلم را تمام کرده است. معلم کسی است که درآموختن درس به شاگردان کمک می‌کند، به طورمثال:

الف) جهت آموزش امکانات و منابع را تهیه می کند.

ب) جهت آموزش زمینه را مساعد می‌سازد.

ج) طریقه آموزش را به شاگردان نشان می‌دهد.

اما جدید ترین تعاریف که از معلم شده است چنین است: معلم کسی است که با یک یا چند شاگرد یا متعلم به رفتار تعاملی می پردازد و هدفش از این کار این است که در وجود متعلم تغییری ایجاد کند، این تغییربه هرنحوی که ایجاد می شود نزد معلم به مثابه یک تغییرهدف‌مند است.

– معلم کسی است که درفکررشد و پرورش سالم شخصیت شاگردان خود و بر آورده ساختن نیازهای روحی و روانی آنان باشد. ویا معلم کسی است که قبل ازهرچیز خود را شاگرد می پندارد که تشنه یاد گیری است وهر لحظه زندگی اش را در آموزش سپری می‌کند بیش ازاین‌که خود را یک معلم تصور کند یک شاگرد یا آموزنده ما دام العمرمی پندارد.

ویژگ های شخصیتی معلم و نقش آن در آموزش:

اولین ویژگی که برای یک معلم می توان درنظر گرفت، فضایل اخلاقی و ویژگی‌های شخصیتی می‌باشد. ازآنجای که داروندار فکری، معنوی و شخصیتی افراد یک جامعه درگرو نحوه تعلیم و مربیان آن جامعه است. لازم به نظرمی‌رسد که شخصیت معلم دارای یک سلسله خصوصیات و ویژگی های پسندیده باشد. تقلید ازمعلم، یکی از روش‌های معمول دریاد گیری شاگردان دوره ابتدایی به شمار می‌رود ومعلم می‌تواند الگوی پرقدرتی برای شاگردان به حساب آید. یکی ازجنبه های مهم یادگیری ازطریق تقلید آن است که رفتار می‌تواند به آسانی ازطریق مشاهده کسب شود.

1- سلامت جسمی وروانی:

سلامت وعدم سلامت انسان شامل وضع جسمی وروحی وی می گردد. درابتدا سلامت جسمی برای هرانسان واغلب برای معلمین یک ضرورت خیلی اساسی و مهم برای انجام موفقانه وظایفش به حساب می آید. چنانچه گفته اند « عقل سلیم دربدن سالم است «.

2- سلامتی فکری:

داشتن قدرت تفکروتعقل، برخورداری ازتفکرمنطقی واستدلال، قدرت درک مفاهیم وموضوعات، قدرت قضاوت واستنتاج، جهان بینی وایدیولوژی روشن ونظایرآن، ازویژگی های مهم دیگری معلم به شمارمیرود وهرمعلم موفق ومسلکی باید ازاین سجایای مهم برخوردارباشد .

3- حرف وعمل:

معلمی دارای شخصیت عالی، پسندیده، با اخلاق ومحبت می‌تواند حس دوستی و برادری را دربین شاگردان استوار و برقرارسازد و هرگاه ازطرف شاگردان پیشنهاد و یاانتقاد معقولی درامور تربیتی واصلاح تدریس وی تقدیم گردد آنرا بابسیار محبت و صمیمیت گوش نموده و درصورت حقیقت قبول و درغیرآن با دلایل قانع کننده آنان را قانع می‌سازد که البته چنین رفتار و کردار وی شاگردان را متوجه ساخته ازپشنهادات غیر معقول وغیرمنطقی جلوگیری خواهند کرد.

به قول شاعر:

درس معلم گربود زمزمه محبتی

جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را

4- تقوی:

یکی از ویژگی های مهم معلم، تقوی است، اگرمعلمی آراسته  به خوی و خصلت تقوا نباشد، نسلی که تحت تعلیم و تربیت اومی‌باشد عاری ازاین صفت خواهد بود و کسی که تقوای نداشته باشد تحت تاثیر فرهنگ های مخرب قرار خواهد گرفت و پدیده های تهاجم فرهنگی را با استقبال خواهد پذیرفت و یا این‌که دچارغرورعلمی کاذب خواهد گردید.

5 – اخلاص:

بارزترین و یژگی هرمعلم درعرصه شگوفایی علم، اخلاص است. مکتب، صنف، درس، رفتار و گفتارهمه باید بوی اخلاص بدهد. رفتار وگفتارمعلم نباید بخاطر ریا وخود نمایی باشد بلکه باید اخلاص وصداقت درکارداشته باشد و تنها خود را نبیند بلکه هدفش پیشرفت جامعه و تعالی آن باشد و اگرنمونه اخلاص درکارمعلم نباشد هرچند در زمینه ای علمی، معلم موفق باشد اما ارزش معنوی نخواهد داشت.

نتیجه گیری:

گفته میتوانم که معلم مهمترین عامل ایجاد کننده شرایط مطلوب یاد گیری ویاد دهی است که بعد از شاگرد دومین عنصرمهم نظام آموزش و پرورش به شمارمیرود، این معلم است که شرایط لازم  یاد گیری را بین شاگردان و محتوای درسی بوجود می آورد و کار آن غنی سازی همین مضمون است. معلم ازطریق ایجاد حلقه های عاطفی با شاگردان ودرک درست تفاوتهای فردی و استعداد های آنها می‌تواند شاگردان را بسوی یک هدف مطلوب و معین که همانا بلند بردن سویه علمی شاگردان است سوق می‌دهد. معلمی نه تنها شغل و پیشه نیست بلکه شوق، علاقه وعشق بوده که  پیام آوردن ورسولان الهی این منصب را دا را بوده اند وحتی  پروردگار مهربان نیزمربی و معلم بشریت بوده است.

معلم پیام آورهدایت، نگاه نوبه آفرنیش، بصیرتی  بیشتر برای  دست یابی به حقیقت و نسیمی صفا بخش درعرصه فکر و فرهنگ و فرزانگی خواهد بود. معلم امانت داری است که انسان امانت اوست. معلم است که انسان را ازجهل و نادانی، ازظلمت وتاریکی به سوی دانایی و روشنایی هدایت می‌کند. معلمی شغل شریف انسان سازی است که به عنوان سرپرست دوم شاگردان محسوب می شود و شاگردان میتوانند از او در زندگی الگو گیرند.

منایع :

–              قرآن کریم

–              فرهنگ آکسفورد

–              فرهنگ فارسی عمید.

–              لغت نامه دهخدا.

–              کارترز، فرهنگ آموزش و پرورش.