د افغانستان اوبو اهمیت او مدیریت

شهزاد آریوبي

اوبه ځکه د کرنې لپاره اړینې دي چې د افغانستان لویه برخه خلک د ورځني ژوند تېرولو لپاره په کرنې او دهقانۍ تکیه دي، او بله دا چې په سیمه کې ډېر هېوادونه د اوبو له کمي سره مخ دي چې له امله یې د ځمکې لاندې د اوبو په سرچینو تکیه ډېره زیاته شوی دی. دې ته په کتو د افغانستان د اوبو مدیریت په څو دلایلو ډېر زیات مهم دی:

– کرنیز تولید: کرنه یا زراعت د افغانستان په اقتصاد کې پراخه او مهمه ونډه لري او ډېرو خلکو ته یې کار او ژوند برابر کړی دی. که چېرې د اوبو لګونې سم تخنیکونه وکارول شي او د اوبو د مدیریت ښې لارې چارې عملي شي، نو کرنه او کرنیز محصولات پراخه کولای شي. که چېرې د بزګرو کروندو ته په کافي اندازه اوبه ورسېږي، د هغوی فصلونه به ښه وي او ورسره به هېواد او هېوادوالو ته په کافي اندازه خواړه او نور اړین محصولات رسېږي.

– د اوبو دوامداره استعمال: دا چې ډېرې سیمې د اوبو له کمي سره مخ دي او لا هم مخ کېږي، نو دا ضرور ده چې د اوبو د دوامداره استعمال لپاره ځينې ګټورې لارې چارې عملي شي. که چېرې د اوبو د خوندیتوب لپاره اقدامات وشي، د اوبو لګولو ښه او موثر سیستم رامنځته شي او د سیمې اوبو ته په کتو فصلونه وکرل شي، دا اقدامات د اوبو په ښه استعمال کې مرسته کولای شي. که د افغانستان د اوبو سرچینې په ښه ډول منسجمې شي، دا د اوبو د ضایع کېدل کمولای شي، د ځمکې لاندې د اوبو کچه ساتلی شي او دې سره به د ډېر اوږدمهال لپاره د اوبو استعمال ممکن شي.

– د ایکوسیستم خوندیتوب: د اوبو د سرچینو منظم استعمال په افغانستان کې د ایکو سیستم خوندیتوب هم رامنځته کوي. د ایکولوژیک توازن او د بیولوژيکي تنوع ساتلو لپاره د سیندونو، رودونو او ډنډونو خوندیتوب مهم دی. که چېرې اوبه سمې مدیریت شي، نو له دې ټولو برخو سره مرسته کوي او په هېواد کې بېلابېل بوټي، څاروي او حیوانات خوندي ساتي.

– د اوبو اړوند شخړو محدودول: د اوبو کمي سره د اوبو سرچینو ته لاسرسی هم کمېږي او دا د هېوادونو ترمنځ د ستونزو او شخړو لامل کېدای شي. که چېرې د اوبو د مدیریت موثرې ستراتېژۍ عملي شي، افغانستان د دې بالقوه شخړو کچه کمولای او د بېلابېلو شریکانو ترمنځ د اوبو متوازن وېش ترویجولای شي. دا په هېواد کې دننه سولې او ثبات سره هم مرسته کولای شي.

– د اقلیمي بدلون انعطاف پذیري:

د اقلیم بدلون په بېلابېلو سیمو کې بېلابېلې ننګونې را پيدا کړي او د اوبو د کمي ستونزې یې را ولاړې کړې دي. که چېرې مثلاً د باران اوبه ذخیره شي، د اوبو حوزې په ښه توګه مدیریت شي او اقلیمي بدلون پر وړاندې مقاومت لرونکې زېربناوې جوړې شي، نو افغانستان د اقلیمي بدلون پر وړاندې خپل انعطاف زیاتولی شي. دا کار به هېواد ته وړتیا ورکړي چې له بدلونونو سره ځان ښه عیار کړي او د کرنیزو فعالیتونو لپاره دوامداره اوبه تضمین کړي.

افغانستان تر ډېره پر زراعت تکیه دی او په بېلابېلو سیمو کې د اوبو کمی رامنځته شوی دی، په داسې وخت کې د اوبو د سرچینو اغېزناک مدیریت حیاتي ارزښت لري. که چېرې پایدارې لارې چارې عمل شي، اوبه خوندي شي او د خوندیتوب لپاره یې کار وشي او د اقلیمي بدلون په مقابل کې انعطاف پذیره ستراتېژۍ تطبیق شي، نو افغانستان د اوبو اړوند ننګونې کمولای، د کرنیزې پراختیا ملاتړ کولای او د ولس لپاره د اوبو اوږدمهالی امنیت رامنځته کولای‏ شي.