جمــود فکــری

محمدعمر عمری
در طول تاریخ حرکت‌های اسلامی زیادی به پا خواستند تا حکومت اسلامی را دوباره برپا کنند و شوکت از دست‌رفتهٔ مسلمانان را باز گردانند.
این حرکت‌ها اگرچه که ابتدا با کمال اخلاص شروع شده و رهبران هم با درنظر داشت تقاضای عصر و نیاز جامعه اصول و ضوابطی برایشان وضع کردند.
اما کم کم از بین رفتند و نتیجه‌ای برای امت اسلام نداشتند.
علت چه بود که با وجود تمام زحمت و محنتی که برای این حرکت‌ها کشیده شد و با وجود اخلاصی که رهبران این حرکت‌ها داشتند باز هم بی‌نتیجه ماند؟
علت‌های زیادی می‌تواند وجود داشته باشد اما
یکی از مهم‌ترین اسباب می‌تواند جمود فکری‌ای باشد که رفته رفته بر آن‌ها حاکم شد.
اخلاص، تلاش و کوشش به تنهایی نمی‌تواند حرکت‌های اسلامی را به پیش ببرد.
علت جمود فکری در حرکت‌های اسلامی عدم هماهنگی با تقاضای زمانه و نداشتن درک درست از شرایط وقت است.
حرکت‌های اسلامی برای از بین بردن جمود فکری به میان آمده‌اند تا با دمیدن روح بیداری در کالبد هر مسلمان امت را دوباره سرپا کنند.
اما بعد از گذشت زمان و سپری شدن ایام چون افراد آن گروه از اصول و ضوابطی که مؤسسین آن روز اول طرح کرده‌اند مانند نص صریح قرآن مو به مو پیروی کردند و با تغییر شرایط هیچ تغییر در نگرش خود نیاوردند، آن حرکت به جمود گراییده و با شکست مواجه شده است.
علامه سید ابوالحسن علی ندوی رحمه الله ضمن بیان این موضوع در رسالهٔ (نگاهی به موج حرکت‌های بیداری اسلامی) می‌فرماید:
(حقیقت این است که اسلام هیچ‌گاه از زمانه عقب نمانده و همیشه جامعه را رهبری کرده است. ثابت کرده است که صلاحیت این را دارد که میان تعلیمات خود و تقاضای زمانه هم‌آهنگی ایجاد کند. چنین علما و رهبرانی در هر عصر و زمان وجود داشته است که دارای رشد فکری، ذهانت بی‌مثال و صلاحیت استنباط و اجتهاد از اصول دین و مصادر شریعت بوده‌اند.) ص ۲۹

درک تقاضای زمانه بود که علمای اسلام در قرن‌های اولیه به ترجمهٔ کتب یونانی پرداختند.
کتاب‌ها را از زبان یونانی به عربی ترجمه کردند، سپس علوم و فنون یونانی را فراگرفتند و با زبان خودشان به رد نظریه و عقاید آن‌ها پرداختند: زیرا که در آن زمان اسلام از سوی علوم عقلیهٔ یونانی‌ها به خطر مواجه بود.
علامه دکتر محمود احمد غازی رحمه الله در کتاب محاضرات تعلیم می‌گوید:
(امروز دیگر خطر علوم یونانی اسلام را تهدید نمی‌کند بلکه مسایل نو تری وارد دنیا شده است.)
امروز اسلام با علوم عصری تهدید می‌شود.
با بمب اتم تهدید می‌شود.
با تکنالوژی تهدید می‌شود.
با کامپیوتر تهدید می‌شود.
امت اسلام نیاز به علوم مختلف فزیک و کیمیا دارد تا بتواند پا به پای دشمنان اسلحه بسازد.
علامه سید ابوالحسن علی ندوی رحمه الله در کتاب (ماذا خسر العالم …) یکی از دلایل فروپاشی امپراطوری عثمانی را عقب ماندن آن‌ها از پیشرفت‌های دنیا ذکر می‌کند.
امپراطوری عثمانی دروازه مملکت اسلامی را به روی علوم و فنون معاصر بسته بود.
امت اسلام امروز به علوم کامپیوتر و تکنالوژی‌های عصری مختلف ضرورت دارد تا در پیشرفت از دنیای کفر عقب نماند.