آرشیف ملی یکی از گنجینه های پر ارج میراث های فرهنگی کشور بوده که در آن آثار خطی و اسناد تاریخی با ارزش حفظ و نگهداری می گردد. به سلسله معرفی آثار گران بها، جا دارد تا یکی از تفاسیر مهم و ارزشمند آرشیف ملی به معرفی گرفته شود:
الف: ترجمه ی دری از تفسیر شاه ولی الله محدث دهلوی ( در حاشیه اول نزدیک متن)
ب: حاشیه بالا تفسیر عربی از ابن عباس ( در زمینه نخودی)
ت: مافوق تفسیر ابن عباس تفسیر قاضی بیضاوی است ( در زمینه یاقوتی) زبان عربی
ث: حاشیه بالا ترازتفسیر بیضاوی، تفسیر حسینی از ملاحسین واعظ کاشفی ( برزمینه زنگاری فارسی)
ج: درحاشیه پنجم که مافوق همه است تفسیر مدارک از حافظ الدین نسفی (زمینه حنایی) به عربی
در شروع هر تفسیر سرلوحه های جدا گانه مذهب و ملون مرصع نشان و تشعیری کار شده به هر تفسیر جدول جداگانه کشیده شده، زمینه هر تفسیر به الوان مختلف رنگ آمیزی شده تا تفاسیر از یک دیگر جدا گردند، تمام صفحات ترنجهای مختلف الشکل چون مربع، دایره ئی و مثلث به رنگ سیاه بروی هرکدام یعنی به اشکال مختلف تشعیر طلا و به شکل مربع خط رقاع به سفید آب از وقف خانقاه تحریرشده است، سرسوره ها بخط ثلث به سفید آب که اطراف شان میناتوری شده جلب نظر میکند، اطراف متن از گل و برگ های طلائی و الوان دیگر تزئین شده است، تمام اوراق تحت السطور خطوط موازی کشیده شده و مجدول مطلا و کمند اندازی است، زمینه جدول ها با گل های ظریف کوچک تشعیری و شنگرفی مزئین گردیده است.
درختم این تفسیر کاتب رقم نموده که (( این کلام الله مجید بفرمایش عالیجناب حضرت شیخ سعدالدین احمدانصاری به اهتمام و کار گذاری خادم خانقاه احمدبن حاجی الحرمین حاجی عبدالله خان مردان زائی قندهاری در خطه دلکشای کشمیر جنت نظیر اتمام پذیرفت و جناب حضرت شیخ کلام مجید را وقف خانقاه مبارک خویش نمودند)) کاتب این نسخه مصطفی هِروی القاینی الخراسانی بوده سال کتابت 1214 هجری قمری، نوعیت خط متن و حواشی نسخ و نستعلیق بوده نوعیت کاغذ کشمیری است، و قایه چرم جگری ضربی دار بوده تعداد اوراق 310 ورق می باشد تعداد سطور 9 و حواشی مختلف است، قطع آن 24*51 سانتی متر است در محفظه 154 بر 22 قید فهرست است.
قابل یاد آوری است که جلد دوم نصف اخیر قرآن مجید همانند جلد اول، مزایایی هنری یکسان داشته و تمام صفات و مشخصات ظاهری آن یکسان و قید فهرست 155 بر 22 می باشد.
یادداشت: هردو جلد تفسیر هذا قبلاً در موزیم ملی کابل حفظ و نگهداری میشد که بعداً به آرشیف ملی منتقل شده است
نویسنده: معاون آرشیفیست عابده حیدری
