نکاتی چند پیرامون مقاله‌نویسی

انواع مختلفی از مقاله‌ها از جمله مقاله‌های خبری، تحقیقی، علمی آموزشی و … وجود دارد. در حالی که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند که از نوع خود منحصر به فرد هستند، همه مقاله ها ویژگی‌های مشترکی با هم دارند. از شکل گیری و تحقیق درباره ایده گرفته تا نوشتن و ویرایش.

روشنفکران و متخصصان با استفاده از نشرمقاله در رسانه ها زمینه بهبود و اصلاح باورهای عمومی در مورد مسائل مهم و حیاتی جامعه را فراهم می سازند.مقاله های کوتاه برخلاف مقاله های تخصصی علمی – پژوهشی، امکان ارتباط سریع با مخاطبان  را فراهم می سازد.

عنوان

پژوهشگران و محصلین باید در انتخاب عنوان مناسب در مقاله‌نویسی دقت کنند. عنوان مقاله باید جذاب باشد، طوری که مخاطب با دیدن آن علاقمند شود تا مقاله را به طور کامل مطالعه کند. علاوه بر این عنوان مقاله باید به روز بوده و با موضوعات روز دنیای علم و دانش همخوانی داشته باشد. محصلین و پژوهشگران می‌توانند در عنوان مقاله های خود از کلمات کلیدی موجود در متن نیز استفاده کنند.

هر نویسنده مقاله باید ستندرد‌های رایج را هنگام نگارش رعایت کند.

یکی از فنون نگارش دقت در عنوان مقاله است. عنوانی که برای مقاله انتخاب می‌شود باید منعکس کننده محتوای آن باشد. این عنوان بهتر است ساده بوده و به راحتی قابل درک باشد. عنوان مقاله نباید از 20 کلمه بیشتر شود.

چکیده

در ابتدای نگارش متن، پیش از شروع بیان مطلب باید چکیده متن که عموماً 100 تا 200 کلمه است و بیانگر مسئله، هدف، روش و نتایج تحقیق است، آورده شود. به طور کلی اکثر مواقع خوانندگان تنها به چکیده مقاله دسترسی دارند و به همین دلیل است که این قسمت باید با دقت زیاد و کاملاً روان نوشته شود. در مقاله‌نویسی بخش چکیده بیشتر مورد توجه و بازدید مخاطبان قرار می‌گیرد زیرا این بخش خلاصه‌ای از متن مقاله است. از آنجا که مخاطبان با خواندن چکیده می‌توانند هدف مقاله را حدس زده و با مطالب اصلی آن آشنا شوند، از این رو خواندن این بخش برای آن‌ها جذاب است. همین موضوع نیز منجر به دقت زیاد پژوهشگران در نگارش این بخش شده است.

مقدمه

مقدمه مقاله در پاسخ به سوالاتی، چون: هدف از پژوهش چیست؟ و ضرورت انجام این پژوهش چه چیزی بوده؟ نوشته می‌شود و در واقع از متن مقدمه، مخاطب باید به پاسخ این دو سوال برسد.

پاراگراف آغازین مقاله را مقدمه گویند.   از حیث نگارشی به شیوه ای نوشته می شود که باعث جذب مخاطب می گردد.در مقدمه می بایست نویسنده به خواننده بگوید که چرا  موضوع مقاله از اهمیت برخوردار است. ایده اصلی مقاله شامل یک جمله است که فرضیه ودیدگاه اصلی شما را در مورد موضوع مقاله بیان می کند.در پاراگراف مقدمه می توان از مثال ها، نقل قول ها، تعاریف و اصطلاحات برای توضیح بیشتر ایده اصلی استفاده کرد.

مقدمه مقاله باید موضوع مورد پژوهش را معرفی کرده و فرضیه مد نظر را تعریف کند. به‌علاوه می‌تواند کارهای پژوهشی سابق را مورد بررسی قرار دهد و زمینه لزوم پژوهش مورد نظررا تشریح کند تا هدف بررسی مشخص گردد.

بحث

از بخش‌های مهم و اساسی در مقاله نویسی بخش بحث است که در آن پژوهشگر با پاسخ دادن به سوال ها و ابهام های موجود در مقاله، آن‌ها را از بین می‌برد.در بخش اصلی مقاله تمام مراحل و روش‌های جمع آوری اطلاعات به طور کامل در اختیار خواننده قرار می‌گیرند.

نتیجه‌گیری

در بخش پایانی مقاله باید نتایجی که به دست آمده به طور مشخص در اختیار پژوهشگران و سایر خوانندگان مقاله قرار گیرد. پژوهشگر به نتایج حاصل از پژوهش، آزمون و خطا و توصیف دقیقی از یافته‌های خود می‌پردازد. در واقع در این بخش از مقاله‌نویسی به ارائه گزارشی کامل‌تر از نتایج آزمایش ها و تحقیق خود می‌پردازد.

منابع

در بخش منابع مقاله ها، پژوهشگران منابعی که در مقاله‌نویسی استفاده کرده‌ است را می‌نویسند.

پیشنهادها

این بخش کاملاً اختیاری است ولی پژوهشگران می‌توانند با نوشتن پیشنهادهای مورد نظر خود در مقاله باعث تشویق خود و سایرین شوند تا مقاله های دیگری جهت پیشرفت علم در زمینه‌های گونه گون شوند.

نویسنده باید بداندکه  این مقاله برای دانش آموزان، جوانان یا بزرگسالان نوشته می‌شود متناسب با آن پیش بروید.  تحقیقات و مطالعات خود را درباره موضوع افزایش دهید. یکی از فنون نگارش مقاله این است که به حدی اطلاعات کافی داشته باشید تا بتوانید به تمام سوالات خود و دیگران پاسخ دهید.

کمیت مقاله از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور معمول اندازه مقاله ها برای روزنامه‌ها و مجلات مهم بوده و آن‌ها تعداد کلمات را مشخص می‌کنند. حتی اگر هم میزان مقاله برعهده خود شما است باید حد مطلوبی را در نظر بگیرید.

مقاله های کوتاه برخلاف مقاله های تخصصی، علمی و تحقیقی، امکان ارتباط سریع با مخاطبان  را فراهم می سازد. مقاله کوتاه از سه جزء اصلی تشکیل شده است : مقدمه ، پاراگراف و جمع بندی. از حیث محتوایی، تنظیم این سه بخش معطوف به پاسخگویی به سه پرسش مهم می باشد، که احتمالاً در ذهن خواننده در حین خواندن مقاله نقش خواهد بست. این سه پرسش عبارتند از اینکه : چه مدارک، دلایل و استدلال هایی برای دفاع از نظریه شما در مورد موضوع مقاله وجود دارد؟ چگونه نظریه شما در مورد موضوع مقاله در مقابل نظریات مخالف از خود دفاع می کند؟  در نهایت، چرا تفسیر شما از این پدیده دارای اهمیت برای دیگران است.

بدنه

پاراگراف ها، بدنه اصلی مقاله را تشکیل می دهند.   هدف پارگراف های پشتیبان، حمایت و توسعه ایده اصلی مقاله است.    در پارگراف پشتیبان، نویسنده با آوردن استدلال، مثالها و حقایق به فهم اجزاء مختلف ایده اصلی کمک می کند.

پارگراف جمع بندی

آخرین پارگراف مقاله کوتاه می باشد که به آن پاراگراف نتیجه گیری  نیز می گویند.

در این پارگراف مجدداً ایده اصلی به زبان جدید بیان می گردد.  دیدگاه های شخصی نویسنده یا پیشنهادهای وی در مورد موضوع مقاله عرضه می شود.

طبقه بندی

در این شیوه نگارش مقاله، هدف دسته بندی یک مفهوم یا چیز در قالب طبقات مختلف، و بحث و بررسی در مورد هر کدام است. بطور مثال، مقاله ای درصدد طبقه بندی انواع دولت یا انواع نظام های حقوقی مختلف در جهان باشد.

توصیف

مقاله توصیفی قصد بررسی خصوصیات یک شخص، محل یا چیز را دارد. بطور مثال، مقاله درصدد توصیف ویژگی های « انترنت» یا « گوشی تلفن همراه اپل »،  و … باشد.

مقایسه و مغایرت

مقاله مقایسه ای قصد شناسایی وجوه شباهت و تفاوت میان دو یا چند چیز را دارد. بطور مثال، نویسنده ممکن است میان « حکومت دینی » و « حکومت سکولار»؛ میان « جامعه باز » و « جامعه بسته » ؛ « اقتصاد دولتی » و « اقتصاد بازار آزاد »  مقایسه انجام دهد.

توالی

الگوی توالی، برای توصیف یک مجموعه رخدادها یا فرآیندها در یک مجموعه منظم بکار می رود. بطور مثال، دریک دستورالعمل آموزشی ممکن است « نحوه ثبت نام و انتخاب واحد» از این الگو استفاده شود. یا در تحلیل تاریخی ، رویدادهای سیاسی و اجتماعی  با رعایت تقدم و تاخر زمانی فهرست شوند تا در نهایت زنجیره تحولاتی که باعث پدید آمدن یک پدیده تاریخی مانند انقلاب توصیف گردد. عنصر مهم در الگوی توالی، رعایت تقدم و تاخر زمانی میان رویدادها است.

– تبیین و تحلیل

در مقاله تحلیلی هدف بیان چگونگی یا چرایی پدید آمدن یک رخداد، اثرات و نتایج آن مورد بررسی قرار می گیرد. در این نوع مقاله شما در صدد کشف علت پدید آمدن یک چیز هستید. چرا انقلاب های عربی پدیدار شد؟ چرا آمریکا به افغانستان وعراق حمله کرد؟

ارزشیابی

در مقاله ارزشیابی درباره یک چیز یا  چند چیز دست به قضاوت و داوری می زنید.در ارزشیابی بایستی معیارهای روشن و معتبری را برای سنجیدن چیزها بکار گیرید. بطور مثال، بخواهید، عملکرد دولت را در اجرای برنامه های توسعه سنجش کنید.

مقاله کوتاه نیازمند یک موضوع مشخص است.موضوع مقاله نبایستی کلی بلکه خاص و جزئی باشد.

موضوع بایستی حاد و فوری، نوآورانه، جدید و معطوف به مسائل واقعی باشد. برای تدوین ایده اصلی مقاله نیازمند توجه به دو جزءهستیم: پرسش و فرضیه

چه پرسشی شما در مقاله طرح می کنید؟ یا قصد پاسخگویی به آن را از طریق نگارش مقاله دارید؟

با توجه به پرسش آغازین و فرضیه ای که قصد دفاع از آن رادارید، بایستی اطلاعات جمع آوری شده را منظم کنید.در این بخش نحوه چینش مطالب در قالب پاراگراف های مقدمه،پشتیبان و جمع بندی مشخص می شود.

پس از نگارش مقاله، نیازمند ویرایش چندباره و مکرر آن هستیم. برای ویرایش مقاله بایستی آن را چند بار خواند و مشکلات املایی و گرامری آن را رفع کرد.هر پاراگراف براساس اصول پاراگراف نویسی نوشته شده و ازانسجام برخوردار باشد.پیوند میان پاراگراف ها و ایده اصلی مقاله بررسی شود. جمله های زائد یا بی ارتباط با ایده اصلی مقاله حذف گردد.توجه به  قواعدویرایش و نگارش در یک نوشته خوب ضروری است.

یکی از نکات مهم در نگارش مقاله های علمی و تحقیقی، رعایت معیارهای اخلاقی است. مهم ترین عنصر در این حوزه، جلوگیری از سرقت علمی و ادبی از نوشته های دیگران می باشد. معمولاً به سرقت ادبی و استفاده از تولیدات دیگران بدون ذکر منبع و ارجاع « انتحال » گفته می شود. برای جلوگیری از محکوم شدن به انتحال،  ضروری در هنگام نگارش مقاله میان فرآورده های فکری خود و دیگران خط روشنی بکشید.

تمایز میان نقل قول مستقیم و غیرمستقیم، و نحوه ارجاع دادن هر دو گونه نقل قول را رعایت کنید.

ضروری است که در بهره برداری از مطالب منتشر شده توسط دیگران، تا حد ممکن از نقل قول مستقیم استفاده کرده، با علائم نگارشی آن را از متن اصلی که نوشته خود می باشد، تفکیک نمایید.در صورتی که قصد استفاده از نقل قول غیرمستقیم را دارید، صرفاً از ایده اصلی موجود در نوشته دیگران، استفاده نمایید.در این حالت نیز بایستی به منبع ایده اصلی  اشاره کنید. از خلاصه کردن دیدگاه دیگران و ارائه آن به عنوان  نوشته  خود حتی با دادن ارجاع خود داری کنید.

حمیدالله