استفاده بیش از حد موبایل چه تاثیری بالای  جوانان دارد؟

ما همه چنین برداشت داریم که استفاده بیش از حد از تلیفون‌های هوشمند برای صحت روانی مضر است، به خصوص برای نوجوانانی که روند رشدشان هنوز تکمیل نشده است.

هر سال گزارش‌هایی از وضعیت بحرانی صحت روانی نوجوانان نشر می‌شود. شاید شما هم متوجه تاثیرات آن در زندگی روزمره تان شده باشید و این که کودکان بیشتر از هر زمان دیگری با تلیفون‌های موبایل شان وقت می‌گذرانند. این را هر کسی که مدت زمان بیشتری را با نوجوانان گذرانده باشد، می‌تواند تائید کند.

آنگونه که به نظر می‌آید ثبوت ارتباط بین صحت روانی و استفاده بیش از حد از تلیفون‌های هوشمند سخت تر از آن است که شاید تا به حال تصور می‌شد.

نوجوانان باید روزانه چه مدت زمانی از تلیفون موبایل استفاده کنند؟

یک کار تحقیقاتی که در کوریا انجام شده است سعی کرده با بررسی مدت زمان استفاده روزمره از تلیفون موبایل، ارتباط میان آن و صحت روانی را اندازه‌گیری کند. در این مطالعه علمی، نوجوانان خودشان به محققان راجع به این مدت زمان گزارش می‌دادند.

این روش هرچند در اینگونه تحقیقات بسیار معمول است، اما در سال‌های اخیر انتقاد از آن در میان پژوهشگران افزایش یافته است.

‌در مطالعه‌ای که به تاریخ ۶ دسمبر در مجله علمی «PLoS One» نشر شده است، پژوهشگران راجع به تاثیرات افزایش استفاده روزمره از تلیفون موبایل بر صحت روانی نوجوانان تحقیق کردند.

این یک سوال جدید نیست، سال‌ها است که محققان می‌خواهند بدانند که فن‌آوری تلیفون هوشمند و به خصوص رسانه‌های اجتماعی تا چه اندازه بر نوجوانان تاثیر منفی دارند. دانشمندان می‌خواهند پیامدهای آن را بر نوجوانان دقیقاً اندازه گیری کنند. اما این برای نخستین بار است که پژوهشگران در سطح ملی راجع به رابطه بالقوه بین تلیفون هوشمند و صحت روانی نوجوانان تحقیق کرده اند.

محققان از نتایج دو نظرسنجی استفاده کرده اند که در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ توسط وزارت صحت کوریا انجام شده است. در این نظرسنجی‌ها از بیش از ۴۰ هزار نوجوان سوال شده است که به طور متوسط چند ساعت از روز را با تلیفون‌های موبایل شان می‌گذرانند، آن‌ها همچنین به سوالاتی راجع به صحت روانی، استفاده از مواد مخدر و چاقی مفرط پاسخ می‌دادند.

همانگونه که انتظار می‌رفت، محققان متوجه شدند که مدت زمان استفاده از موبایل یا «اسکرین تایم» بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ به صورت قابل توجهی افزایش یافته است. از ۳۰ درصد یا بیش از چهار ساعت در روز در سال ۲۰۱۷ تا بیش از ۵۵ درصد در سال ۲۰۲۰. آن‌ها همچنین متوجه شدند که وضعیت صحت روانی، میزان استفاده از مواد و چاقی مفرط با مدت زمان استفاده از تلیفون هوشمند ارتباط مستقیم دارد و هرچه که این مدت در روز افزایش یابد، مشکلات نامبرده در این سه بخش تشدید می‌شود.

نتایج این کار تحقیقاتی با آن چه که ما راجع به این موضوع می‌دانیم، ‌مطابقت دارد. ارتباط بین صحت روانی و استفاده افزایش یافته از فنآوری موبایل غیرقابل انکار است. اما در این تحقیقات مشکلاتی وجود دارد که پژوهشگران خودشان هم به آن اذعان کرده اند.

آن‌ها نوشتند: «مدت زمان گزارش شده استفاده از موبایل شاید با مدت زمان واقعی مطابقت نداشته باشد و می‌تواند به خاطر گرایش (شرکت کنندگان) به پاسخ‌هایی که از نظر اجتماعی مطلوب و قابل قبول هستند، کمتر گفته شده باشد.»

افزون بر این پژوهشگران در این باره که نوجوانان در چه بخشی بیشترین استفاده را از تلیفون‌های موبایل شان دارند، تحقیق نکردند. یعنی این که معلوم نیست آن‌ها در این مدت در روز با موبایل شان دقیقاً چه کار می‌کنند. آیا به تماشای تیک‌تاک مشغول هستند، با دوستانشان به صورت ویدیویی گفتگو می‌کنند و یا اینکه گیم بازی می‌کنند.

محققان در این باره گفتند: «ما نتوانستیم دقیقاً مشخص کنیم که شرکت کنندگان به چه هدفی و چه مدت زمانی از تلیفون‌های هوشمند استفاده می‌کردند که توانسته باشد به صحت روانی آن‌ها اثر بگذارد. به عبارت دیگر معلوم نیست که آن‌ها در این وقت معین از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، مکالمه کتبی می‌کردند، به یادگیری مشغول بودند و یا این که خرید آنلاین انجام می‌دادند.»

یک طرح علمی «بی‌معنی»

پتر اچلس، پروفیسور روانشناسی و ارتباطات علمی در پوهنتون « Bath Spa » در بریتانیا، گفت که اندازه گیری مدت زمان استفاده از موبایل در چارچوب یک طرح علمی «کاملاً بی‌معنی است».

به گفته اچلس اگر تنها اعداد مطرح بحث باشد، اندازه گیری مدت زمان استفاده از موبایل کار ساده ای است. او افزود: «اما فرض کنید که دو نفر بگویند، هر کدام هر روز سه ساعت را با تلیفون هوشمند می‌گذرانند، این سه ساعت می‌تواند طیف متنوعی از فعالیت‌ها را پوشش دهد. تلاش برای ایجاد ارتباط بین این مدت زمان با چیزهایی مانند صحت روانی کار بی‌معنایی است.»

اچلس که در حال حاضر بر روی یک کتاب در این مورد کار می‌کند، گفت که پژوهشگران مسئول این کار تحقیقاتی نباید می‌پرسیدند که چه ارتباطی می‌تواند بین افزایش استفاده از موبایل و صحت روانی وجود داشته باشد. بلکه آن‌ها باید برپایه این سوال تحقیق می‌کردند: «چرا برخی از افراد در صورت استفاده از فن‌آوری دیجیتالی با مشکلاتی روبرو می‌شوند، در حالی که به نظر می‌آید برخی دیگر در این مسیر پیشرفت می‌کنند؟»

به گفته اچلس وقتی که مسأله اندازه گیری تاثیر تلیفون‌های هوشمند بر صحت روانی مطرح باشد، شاخص مهم نباید مدت زمانی باشد که برای استفاده از این فن آوری صرف می‌شود. بلکه باید پرسیده شود، وقتی که از موبایل استفاده می‌کنید، دقیقاً چه کاری انجام می‌دهید و بعد محققان باید ببینند که این فعالیت‌ها چه تاثیراتی بر صحت روانی می‌توانند داشته باشند.

محمدآصف عارفی