نگاهی به مفهوم جهاد در اسلام

پوهیالی نورالله مجاهد

چکیده:موضوعاتی که در مورد جهاد جمع آ وری شده درقالب یک  مقاله ی چند صفحه ای است، ورنه موضوع جهاد در حقیقت جستار چندین جلد کتاب است، ما در اینجا نگاهی کوتاهی کردیم به مفهوم  جهاد که  آن شامل  تعریف جهاد در لغت ودر اصطلاح است که عبارت از آنکه شخص تمامی کوشش و نیروی خویش را بکار اندازد، بذل کند، تکالیف و سختی را در جنگ با دشمن و دفاع تحمل نماید،  و در اصطلاح عبارت از نهایت تلاش و کوشش با مال و جان در مبارزه علیه دشمنان الله جل جلاله برای پیروزی حق و از بین بردن باطل میباشد، حکمت مشروعیت جهاد در اسلام  که بخاطر برافراشتن  لوای توحید، مبارزه علیه ظلم و ستم، امر به معروف و نهی از منکر، بخاطرنگهبانی مرز های کشوراسلامی، حفظ شعایر دینی است و اطمینان وآرامش روحی بقیام عبودیت، آنکه در هر جای که نیروی کفر و ظلمت از گسترش و پیشروی اسلام جلو گیری نمایند و مانع دعوت به دین  خدا گردد با آنها با نوک شمشیر سخن گفته شود تا شریعت اسلام تحکیم و به پیشروی خود ادامه بدهد و ملت ها را از زیر بار ستم نجات داده و نمی گذارد که ارزشای دینی اخلاقی وفطری انسانها ضایع گردد، ارکان جهاد، اقسام جهاد چون جهاد با نفس، جهاد با شیطان، جهاد با کفاروجهاد با منافقین که در مورد هر کدام معلومات مختصرداده شده است.

مقدمه: واضح است که جنگ های استعمارگران وجنایت کاران  تاریخ قدیم وجدید  از طرف دول زور گوکه خود را حامیان حقوق بشر میپندارند ولی مستقیم وغیر مستقیم جنگ های عقیدتی واستعماری را دوباره بشکل نوین آن علیه اسلام عزیزوکشورهای ضعیف درپیش گرفته، وملت های مظلوم  و بی دفاع را به حلقوم خود فرو برده ، مفکوره های مادی گرایی  افکار عام  را مشغول خویش ساخته ، راه یابی ایشان را در تجملات زندگی مصروف نموده و جز اند وختن سرمایه مادی تمام راه کارهای سعادت دنیا وآخرت  را بررخ آنها  بسته ساخته اند،  که حتی دامنه این فکر پلید درمیان امت اسلامی  به خصوص جوانان  این امت  که ستون فقرات و وارثین این دین  خواهند بود گسترش یافته وفکر جهاد، آزادی، اتحاد ،عزت، دین وحاکمیت را از ذهن آنان ربوده است. لازم دیدم  فکر  جهاد ومبارزه سالم  را برای آزادی کامل بشر از بندگی بندگان  به بندگی الله (ج )، آزاد سازی سرزمین های اشغال شده ،عزت وسر بلندی که  در اسلام، جهاد واعلای کلمت الله است به روح  جوانان امت اسلام بدمم تا جرس  باشد برای بیداری آنها  .

جهاد در لغت ودراصطلاح شریعت اسلامی : واژه جهاد از ماده جهد گرفته شده که بمعنی تلاش و کوشش همراه با تحمل سختیها و گرفتاری ها برای رسیدن به آرمان و هدف است.  تمام مشتقات آن از قبیل اجتهاد و مجتهد همین معنا را در بر دارد و جهاد از  مصدر این باب   به معنی رزمیدن، کارزار و پیکار کردن با دشمن قوی و نیرومند در را حق ودعوت به آن است، جهاد در اصطلاح شریعت اسلامی عبارت از نهایت تلاش و کوشش با مال و جان در مبارزه  با دشمنان الله جل جلاله برای پیروزی حق و از بین بردن باطل میباشد.

دلایل مشروعیت جهاد از قرآنکریم وسنت نبوی صلی الله علیه وسلم:در  قرآنکریم آیات متعدد درمورد مشروعیت جهاد نازل گردیده، طورمثال اولین آیه که مشروعیت جهاد وحمکت مشروعیت آنرا بیان میدارد این قول  االله  جل جلاله است که  میفرماید: ﴿أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِم بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا ۗ وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ ﴾ (الحج:٤٠) ترجمه: «اجازه جهاد به کسانیکه جنگ با آنان صورت گرفته (جنگ بر آنان تحمیل گردیده)داده شد، بسبب انکه مورد  ظلم وستم قرار گرفته‌ اند و خدا بر یاری آنها تواناست. آنانیکه از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اینکه می‌گفتند:پروردگار ما الله است و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند، عبادت خانه های راهبان ،معابد یهود ونصاری، و مساجد مسلمانان که نام خدا درآن بسیار یاد میشود ویران می‌گردد، و خداوند کسانی را که یاری او کنند [و از آیینش دفاع نمایند] یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است.» این آیات اولین آیاتی اند که مشروعیت جهاد را بیان میکند و به مجاهدین فی سبیل الله اطمینان میدهد که اگر شما الله  جل جلاله  را یاری کردید، الله جل جلاله  شما را در سخت ترین شرایط کمک میکند.همچنان احادیث زیادی در مورد مشروعیت جهاد از پیامبر صلی الله علیه و سلم  نقل شده است  دو حدیث را  طور نمونه ذکر میکنیم :عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : « مَنْ مَاتَ وَلَمْ يَغْزُ، وَلَمْ يُحَدِّثْ بِهِ نَفْسَهُ مَاتَ عَلَى شُعْبَةٍ مِنْ نِفَاقٍ ».از ابوهریره رضي الله عنه روایت است. که رسول الله صلی الله علیه و سلم  فرمود: کسی که جهاد نکند و نیت جهاد نداشته باشد، و بمیرد، بر شاخه ای از نفاق مرده است. وَعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « لَا هِجْرَةَ بَعْدَ الْفَتْحِ ، وَلَكِنْ جِهَادٌ وَنِيَّةٌ ».  از ابن عباس رضي الله عنهما روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه و سلم  فرمود: بعد از فتح مکه هجرتی نیست، لیکن جهاد و نیت است.عن عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : « لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي يُقَاتِلُونَ عَلَى الْحَقِّ، ظَاهِرِينَ عَلَى مَنْ نَاوَأَهُمْ ، حَتَّى يُقَاتِلَ آخِرُهُمُ الْمَسِيحَ الدَّجَّالَ «. وفی راویت عن مسلم «.إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ « از عمران بن حصین روایت است که رسول الله (ص) فرمودند:همیشه میباشد ازامت من گروهی که برحق جهاد میکنند، غالب وپیروز اند بربالای کسانیکه با مجاهدین میجنگند، تا زمانیکه جهاد میکند آخر این گروه  با مسیح  دجال. در روایت از امام مسلم (جهاد) تا روز قیامت ادامه دارد.

حکمت مشروعیت جهاد:

1- جهاد برای داشتن یک امت قوی و نیرومند، دربرابرطمع آزمندان اشغال گر، کینه توزان از یهود ونصاری ، کافران و منافقین عصرداشته باشیم وهمچنان  جهاد تضمین کننده وقار،عزت و عظمت مسلمانان میباشد.

2- جهاد به منظور نصرت ویاری مسلمانان ضعیف و کمزوری که خودشان وسرزمین شان مورد تعرض، ظلم، واشغال مفسدین  قرار میگیرد مشروع گردیده است. الله متعال می فرماید: ﴿ وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا﴾ (النساء:٧٥) ترجمه:« چه شده شمارا؟چرا در راه خدا و (فریاد رسی ونصرت وهمکاری) کردن مردان و زنان و کودکانی که (به دست ستمگران) ضعیف شده‌اند، جهاد نمی‌کنید؟! همان افراد (ستمدیده‌ای) که می‌گویند:  پروردگارا! ما را از این شهر (مکه)، که اهلش ستمگرند، بیرون ببرو از طرف خود، برای ما سرپرستی قرار ده! و از جانب خود یار و یاوری برای ما تعیین فرما !.»

مثل غزه وفلسطین که امروز فریاد زنان، کودکان وضعیفان آنرا که مورد ظلم، ستم واشغال سرزمین شان( قبله اول مسلمانان) از طرف یهود(چند ملیون نفوسی) اسرائیل گردیده وده ها هزار طفل، زن، مرد، پیر وجوان آن کشته ویا زخمی شده وتمام دار وندار خود را از دست داده اند  تا هنوز از میان پنجاه وچند کشور اسلامی ونفوس نزدیک به دوملیارد مسلمان  کسی به صدای آنان لبیک نگفته مثل انکه آب از آب تکان نخورده باشد، نمیدانم این فریاد ها را نمیشنوند یا مفهوم جهاد ومسئولیت خود را نمیدانند یا میدانند ولی زبون وترسو شده اند یا به نحوی دراشغال اند یا منتظر عمر فاروق، وصلاح الدین ایوبی  ویا مهدی موعود اند. یا میترسم بعضی ازاین کشورهایی به نام اسلامی با اسرائیل در کشتار و ویرانی غزه همکارنباشند. اما میدانم از قطره قطره خون شهیدان غزه ازما پرسیده خواهد شد، ودر برابر ترک این جهاد که فرض عین شده است همه گنهکار میباشیم .

3- جهاد بخاطر دفع بعضی بواسطه بعضی دیگر وحفاظت از عبادتگاه مشروع گردیده است.الله متعال میفرمید: ﴿ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا ۗ وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ ﴾ (الحج :٤٠) ترجمه: «و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند، عبادت خانه ها ی راهبان، معابد یهود ونصاری، و مساجد مسلمانان که نام خدا درآن بسیار یاد میشود ویران می‌گردد، و خداوند کسانی را که یاری او کنند [و از آیینش دفاع نمایند] یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است.»

4- مشروعیت جهاد بخاطردفع کسانیکه مزاحم دعوت به دین اسلام میگردند، پاسداری از دین، جان، مال، نسل و نفس وتمام حقوق بشری، محافظت از سرزمین های اسلامی وآزاد سازی کشورهای اشغال شده، تحکیم  نظام اسلامی و آزاد سازی انسانها از بردگی و بندگی انسانها و اندیشه ها و حکومت های گمراه و ستم پیشه به بندگی الله سبحانه وتعالی، و ایجاد عدالت و مساوات، گسترش خیر و فضیلت در میان بشریت است.  الله متعال می فرماید : ﴿ وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ ۚ فَإِنِ انتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ﴾ (الانفال:٣٩)  و با آنها پیکار کنید، تا فتنه ( شرک ،فساد و سلب آزادی‌) باقی نماند ، و دین (و پرستش) همه مخصوص خدا باشد! و اگر آنها (از راه شرک و فساد بازگردند، و از اعمال نادرست) خود داری کنند، (خداوند آنها را می‌پذیرد؛) خدا به آنچه انجام می‌دهند بیناست .

6- این هم از فواید مشروعیت جهاد است که به وسیله ی آن، هر دو گروه مسلمان و کافر در معرض آزمایش قرار میگیرند و معلوم می شود چه کسی جهت نثار کردن مال و جان خود به انجام حکم الله متعال آماده می شود و کدام یکی در کفر و سرکشی اصرار می ورزد.

7- جهاد  برای دست یابی به یکی ازاین دو آرزوهای بزرگ و ارزشمند (حاکمیت اسلام یا شهادت )در راه الله جل جلاله  مشروع گردیده است.

ارکان جهاد:

۱- نیت پاک و بی شایبه، یکی از ارکان اساسی جهاد است و جهاد گر باید، از جهادش گسترش نور رسالت اسلام و برتری دین الله  جل جلاله  را قصد داشته باشد، و هدف نا مشروعی را دنبال نکند.از رسول الله صلی الله علیه وسلم  در مورد کسیکه بخاطر تعصب قومی و یا جمع اموال یا خود نمایی  به جهاد میرود، سوال شد که آیا اینها اهل جهاد اند؟  رسول الله  صلی الله علیه وسلم  فرمود:«کسیکه برای برتری دین الله جل جلاله مبارزه میکند ، تنها کار او جهاد در راه الله جل جلاله است »

۲- پایه دوم جهاد آنست که به اجازه امام و پیشوای مسلمانان  باشد.

۳- تهیه تدارکات لازم از قبیل امکانات حمل و نقل اسلحه و افراد در حد توان. الله متعال میفرماید : ﴿وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ﴾ (الانفال:٦٠) وآماده سازید برای مقابله با آنها (دشمنان‌)، هر نیرویی (رزمی)که در قدرت دارید، و(همچنین) از اسپهای ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید، و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد، و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود و به شما ستم نخواهد شد .

۴- رضایت پدر و مادر برای رفتن به جهاد که فرض کفایی باشد ضروری است. مگر آنکه امام ورهبر مسلمانان رفتن او را به جهاد لازم بدانند، یا دشمن محل سکونت و وطن آنها را مورد تهاجم قرار داده باشد.

۵-  اطاعت و فرمان برداری از پیشوا و کار گزاران صادق و پرهیزگار نظام اسلامی ضروری است .چنانچه کسی بدون  بررسی همه جانبه امکانات مسلمانان و همچنین توانایی های دشمن، عواقب و پیامد های اقتصادی، اجتماعی و انسانی جنگ و اثرات داخلی و خارجی آن،  توسط کار شناسان، متخصصان و مسؤلین درجه اول، خود سرانه اقدام به جنگ و جهاد بنماید  مرتکب گناه و نافرمانی بزرگ  گردیده است.

آداب جهاد:مراعات آداب جهاد که اسباب و عوامل پیروزی هستند لازم و ضروری میباشد.

1- عدم افشای اسرار جنگی و میزان امکانات و نیروی انسانی و اسلحه ها و طرح ها و برنامه های نظامی .

2- به کار گیری رمزهای مختلف و علایم و نشانه های گوناگون در مکالمات و حرکات برای شناسایی افراد خودی از غیر خودی .

3- پرهیز از کلام و سخن گفتن غیر ضروری به هنگام درگیر شدن با دشمن به ویژه در جنگهای خیابانی و تن به تن، زیرا داد و فریاد و سخن گفتن سبب پریشانی و حواس پرتی سربازان و مجاهدین میشود.

4- برای رویارویی با دشمن، زمان و مکان آن به طور همه جانبه مورد بررسی قرار گیرد.

5-  پیش از شروع پیکار سه گزینه به دشمنان اسلام پیشنهاد گردد. اول به مسلمان شدن، دوم به تسلیم گردیدن و دادن جزیه و مالیات، حکومت اسلامی، چنانچه حاضر به هیچ یک از آ نها نشدند در مرحله سوم در زمان و مکان مناسب با آنان جهاد صورت گیرد.

6-از خیانت در غنایم، کشتن زنان و کودکان و سالمندان و رهبران دینی که در جنگ مشارکت نداشته اند پرهیز شود.

7-از کشتن کسانیکه خود را تسلیم کرده اند پرهیز شود.

8-از سوزانیدن دشمن پرهیزصورت گیرد.

9- برای پیروزی و سر بلندی مسلمانان از دعا و درخواست یاری از الله  جل جلاله  کوتاهی نشود.

اقسام جهاد:

جهاد بانفس:هویدا است که خواهشات نفسانی انسان را بسوی بدیها میکشاند، مانند مفاسد اخلاقی، دزدی، فحشا، نوشیدن مشروبات الکولی، معتاد شدن به انواع مخدرات، ظلم، ستم، بی رحمی و حق ناشناسی و بد تر از همه همین خواهشات نفسانی انسان را از الله جل جلاله دور میسازد، هرگاه شخصی که جلو این خواهشات نفسانی را نگیرد. رفته رفته غرق در گمراهی شده و این اعمال باعث خشم الله جل جلاله در دنیا و آخرت  میشود. به همین اساس اسلام تاکید بیشتر برای تزکیه  نفس کرده، هرگاه شخصی که تا هنوز برای پاک ساختن نفس خود و مقابله بر علیه این دشمن پنهان به جد و جهد نپرداخته باشد، تصمیم بگیرد که در راه الله  جل جلاله  وارد میدان قتل و قتال نشود. آیا این شخص میتواند خود را از حرام نگهدارد؟ طبیعی است که شخص متذکره تحت نام جهاد مقدس دست به اعمال غیر اسلامی و انسانی میزند که از یک سو منجر به بد نامی اسلام و مسلمین میگردد و از سوی دیگر نام جهاد را در دنیا خدشه دار میسازد.

جهاد با شیطان:الله  جل جلاله  در قرآن کریم برای تشجیع مجاهدین و ترغیب آنها به مبارزه با دشمن و مشخص ساختن صفوف واهداف مجاهدان چنین می فرماید:﴿ الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ ۖ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا﴾ (النساء:٧٦) کسانی که ایمان دارند، در راه خدا پیکار می‌کنند و آنها که کافرند، در راه طاغوت ( بت و افراد طغیانگر) پس شما با یاران شیطان، پیکار کنید، (و از آنها نهراسید!) زیرا که نقشه شیطان، (همانند قدرتش) ضعیف است . یعنی در حقیقت افراد با ایمان در راه الله و آن چه بسود بندگان الله  جل جلاله   است پیکار می کنند، ولی افرادی بی ایمان در راه طاغوت یعنی قدرتهای ویرانگر می جنگند، افراد با ایمان در مسیر اهداف و حقایق گام برمی دارند که با قانون آفرینش هماهنگ و هم صدا است و رنگ ابدی و جاویدان دارد آنها در راه آزاد ساختن انسانها و از بین بردن مظاهرظلم و ستم پیکارمی کنند، در حالی که طرفداران طاغوت در مسیر استعمار و استثمار بشر و شهوات زود گذری که اثر آن ویرانی اجتماع و بر خلاف قانون آفرینش است، تلاش و کوشش می نمایند. و ازسوی دیگر افراد با ایمان به اتکای نیروهای معنوی آرامشی دارند که پیروزی آنها را تضمین می کند و به آنها قوت می بخشد. درحالی که افرادی بی ایمان تکیه گاه محکمی ندارند. قابل توجه اینکه در این آیه ارتباط کامل (طاغوت) با (شیطان) بیان شد که چگونه طاغوت از نیروهای مختلف اهریمنی مدد می گیرد، تا آنجا که می گوید یاران طاغوت همان یاران شیطان اند.

جهاد با کفار:در حقیقت اسلام با کفارواتباع آن دو نوع پیکار دارد. یکى پیکارهاى مقطعى است مانند غزواتى که پیامبر صلی الله علیه وسلم با دشمنان اسلام داشت که بعد از پایان هر جنگ شمشیرها به غلاف مى رفت، و دیگر پیکار مستمرى است که با شرک، کفر، ظلم و فساد و این امرتا زمان گسترش حکومت عدل الهی جهانى وقیام قیامت ادمه دارد.چه به شکل تهاجمی چناچه قبلاً گفته شد جهاد برای دفع کسانیکه مزاحم دعوت به دین اسلام میگردند، پاسداری از دین، جان، مال، نسل و نفس وتمام حقوق بشری، محافظت از سرزمین های اسلامی وآزاد سازی کشورهای اشغال شده، تحکیم  نظام اسلامی، وچه  به شکل تدافعی که اگر بالای کشوراسلامی  ازطرف کفارواتباع آن حمله شود دفاع از سرزمین اسلامی یعنی جهاد تدافعی صورت میگرد.      جهاد بامنافقین:  اصل و قاعده ای که رهنمود مومنان در جنگ با کفار و منافقان برآن استوار و ماندگار می گردد اینست که مومنان برحق، ثابت قدم و استوارهستند که باید در زمین الله جل جلاله  مستقر گردند، برتری، قدرت و منزلت گیرند، انسانها را به حقوق واقعی شان برسانند، واز آنها محافظت نمایند.فساد را ازبین ببرند، کسانیکه کفر میورزند بر باطل استوار و ماندگار اند، باید خودشان ونظامشان پوچ وبیهوده  شده و ازصحنه زندگی دور گردد، الله متعال می فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ ۚ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴾ ( التوبه :٧٣) ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن، و بر آنها سخت بگیر، جایگاهشان جهنم است  و چه بد سرنوشتی دارند.

نتیجه گیری  : ابتداءً در مورد تعریف لغوی و اصطلاحی جهاد بحث گردید، که جهاد نهایت تلاش و کوشش، جد  و جهد در راه تحقق بخشیدن اهداف و فرامین الله  جل جلاله  بوسیله آنچه که در توان و قدرت انسان است می باشد.   درمورد حکمت جهاد بحث شد  که جهاد بخاطر مبارزه علیه ظلم و استبداد و بی عدالتی های یک جامعه که حق مظلومین تلف می شود و قانون جنگل در آن حاکم است، پس برای از بین بردن این همه زورگویی و سرکوب نمودن قلدران  اشخاص لجام گسیخته باید به پا خاست وحق مظلوم را از ظالم ستانید. پس هدف اصلی جهاد بر قرار ساختن عدالت اجتماعی، حمایت از کسانیکه در معرض فریب و گمراهی قرار گرفته اند، بر چیدن بساط ظلم و استبداد شرک و بت پرستی از محیط جامعه انسانی و پیاده کردن دستورات الله  جل جلاله  است. بحثی هم در مورد ارکان جهاد داشتیم که فهرست گونه ذکر کرده شد مانند. نیت پاک، اجازه امام وپیشوا، داشتن امکانات مالی، رضایت پدر و مادر وغیره موارد. از مراعات کردن آداب جهاد هم چنین نتیجه گرفته می شود که باید یک سلسله اصول و فرامین باید در نظر گرفته شود از قبیل عدم افشای اسرار جنگ، پرهیز از سخن های غیر ضروری، بررسی زمان و مکان مناسب، خیانت نکردن در غنایم وغیره موارد، در مبحث دیگری طور خلاصه همانا انواع جهاد بیان شد چنین نتیجه گرفته می شود که جهاد و پیکار در راه الله جل جلاله  به چندین نوع می باشد از جمله مبارزه ی نفسی است که بطور خلص بیان گردید که اول باید انسان خودرا از بند خواهشات نفسانی برهاند تا در میدان جهاد با اطباع از نفس اماره بسوء سبب بد نامی جهاد واسلام نگردد، همچنان در مقابل شیطان ملعون که دشمن آشکارای انسانها است باید مبارزه و مقاتله نمود.جهاد در مقابل کفار که پروردگارمتعال صراحتاً جنگ و مبارزه را برعلیه آنها رابه مسلمانان دستور می دهد که در مقابل کفار به پاخیزند و تمامی اماکانات دست داشته خود را بذل  و مصرف نمایند. همچنان منافقان که همیشه منبع نفاق و اختلاف در بین مسلمانان بودند و خود را در جامه مسلمانان زدند در حالیکه یک ذره ای از ایمان در قلب ایشان وجود ندارد. و در زبانشان جز کذب و افتراء چیز دیگر نیست پس باید این نفاق انگیزان، مخبران و جاسوسان کفار از میان مسلمانان برداشته شوند و با شمشیر گردن آنها زده شود.

منابع ومآخذ:

القرآن الکریم.

1. 1. بخاری، ابو عبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیره (ب،ت) .(صحیح البخاری).، پشاور: مکتبه حقانیه.
2. 2. جزایری. ابوبکر،(138۱ هـ ش).(کلیات اسلام)، عبدالعزیزسلیمی،احسان تهران، چاپ اول.
3. 3. حامدی.خلیل احمد،(ب, ت),( جهاددرراه اسلام)، لاهور: دارالعروبه الدعوة الاسلامیه المنصوره.
4. 4. زیدان. عبدالکریم. ( سال 1401 هـ ق ). ( اصو ل الدعو ت )، مکتبه المنار الاسلامیه.
5. 5. قشیری، مسلم بن الحجاج النیسابوری، (ب، ت).( صحیح المسلم)، بیرو ت: ناشردارالفکر.
6. 6. عارفی، مزاری غلام حسین،(ب ت)،(جهاد وهجرت دراسلام)،چاپ اول .
7. 7. قطب، سید، (ب ت ). (فی ظلال القرآن)، مترجم مصطفی خرم دل، تهران .
8. 8. احمد ، نثار،(1433، هـ ق)، (جهاد فی سبیل الله) چاپ هفتم.