روش تربیتی مامورین امنیتی در اسلام

پوهنیارسمونوال قاری عبدالعظیم عظیمی

مقدمه

سری بودن وپنهان کاری مامورین امنیتی ازنشانه های بارز یک منسوب نظام اسلامی به شمارمی آید.  تربیت یافته گان مکتب نبوت حتی ازخویشاوندان نزدیک خود اسرارا راپنهان می نمودندورسول الله صلی الله علیه وسلم ازبرخی مسلمانها دسته هایی درست می کردکه این دسته ها برای آمادگی وتمرین اسلام  وتشکیل نظام، پنهان می شدند،البته پنهان شدن آنان ازروی ترس وبزدلی وخواری نبود؛ بلکه برحسب آنچه برنامه الهی اقتضا می کردپنهان می شدند،پیامبراکرم یارانش را درقالب دسته های کوچکی سامان میداد.پس یک نفرودونفروقتی مسلمان می شدند نزدفردی که قدرت وثروت بیشتری داشت جمع می شدند وبا او همراه می شدند ومخارج او نیز ازهمان جا تأ مین می گردید. حلقه هایی تشکیل می دادند که درآن هرکس چیزی ازقرآن را حفظ داشت ، به کسی که حفظ نکرده بود می آموخت .

روش وشیوه هایی که پیامبراکرم(ص) درتربیت پیروانش درپیش گرفته بود ازقرآن کریم سرچشمه می گرفت . پیامبراکرم(ص) به تربیت همه جانبه یارانش می پرداخت . آنها درزمینه عقاید،عبادات ، اخلاق وتلاش برای حفظ امنیت خود ، تربیت می شدند. بنابراین ، درقرآن کریم آیه هایی را می بینیم که از اتخاذ تدابیرامنیتی ، سخن می گوید؛ ازآیه های مکی که به این مفهوم اشاره می نماید این گفته الهی است: ترجمه: (ای فرزندانم! برویدوبه جستجوی یوسف وبرادرش بپردازید وازرحمت خدا نا امید مباشید؛ چراکه ازرحمت خدا  نا امید نمی شوند مگر کافران.)  یوسف،87  ازاین آیه ،چنین استد لال می شود که یعقوب(ع) ازفرزندانش خواست که درصددجستجوی یوسف وبرادرش برآیندوازاین آیت ثابت می شود.جمع آوری معلومات ازعناصراساسی دردانش اطلاعاتی شمرده می شودویعقوب براصل جمع آوری اطلاعات تاکید می نمایدومی گوید(ولاتایــءَسواَ)» ناامیدنشوید» شکی نیست که اصحاب پیامبراکرم(ص) درجمع آوری اطلاعات درمورد کسی که می خواستنداورا به اسلام دعوت دهند،کوتاهی نمی کردند ورهبری این مسایل برعهدهَ پیامبراکرم(ص) بود بنابراین ، پیامبر(ص) دستگاه امنیتی گسترده ای ترتیب داد که به ارتباط منظم بین رهبری ونیرو ها می پرداخت تا اصل پنهان کاری را تضمین نماید. درین مورد درآیه های مکی قرآن آمده است ترجمه: { مادرموسی(ع) به خواهرموسی(ع) گفت :  اورا دنبال کن . او دورا دور، موسی را زیر نظر داشت بدون اینکه آنان بدانند وماپیش از آن ، دایگان  را از او بازداشتیم ( خواهرموسی)  گفت : آیا شما را به اهل  خانه ای رهنمود کنم که برایتان اورا سرپرستی کنند وخیر خواه  ودلسوز او باشد.} قصص 11_12  با بررسی آیه های فوق به نکات ذیل پی خواهیم برد.

1-  مادر موسی(ع) برای حفاظت فرزندش از اصل جمع آور ی اطلاعات استفاده می نماید:

( وقالت لاٌ ختیهِ قصیه) « به خواهرموسی گفت : اورا دنبال کن» تقصی یعنی تعقیب وجمع آوری اطلاعات.

2- انتخاب عنصر امانتدار وعلاقه مند به جمع آوری اطلاعات ، مورد اعتماد وامانتدارباشد . پس مادرموسی کسی دیگر غیر ازخواهرموسی را  انتخاب نکرد وازجانش برای جمع آوری اطلاعات وبه دست آوردن اخبارمایه گذاشت .پس عنصری که درعملیات اطلاعاتی فرستاده می شود ، باید از جانش مایه بگذارد وبه مصلحتی که به سوی آن فرستاده شده است ، علاقه مند باشد.

3- تعقیب ودنبال کردن بدون اینکه کسی متوجه این عمل گردد؛ زیرا ازکلمه «تقصی» هوشیاربودن وعملی که توجه دیگران را برنینگیزد، استنباط می گردد.چنانچه اوموسی را دید بدون اینکه  آنها احساس کرده باشند.

4-  دقت نگاه وقوت فراست هنگا م جمع آوری اطلاعات:

5-  خواهرموسی(ع) به نوعی ازخبر چینی وجمع آوری اطلاعات عصرحاضر پرداخت که عبارت است ازتخریب فکری . چنانکه وقتی دید که آنها توانایی شیردادن را ندارند گفت: ترجمه: { آیا شمارا به اهل خانه ای رهنمایی کنم که برایتان اورا سرپرستی کنند وخیر خواه ودلسوز اوباشند.} (قصص/12- او می خواست با این سخن ، موسی را  از دایه ها بگیرد ونزد مادرش برگرداند، بدون اینکه آنها احساس کنند که مادر موسی با وی نسبتی دارد.

6- کوشش برای رسیدن به هدف پس از جمع آوری اطلاعات .چنانچه که خواهر موسی(ع) به این اکتفا نکرد که فقط جای موسی را شناسایی بکند ؛ بلکه اخبار را پی گیری کرد ومحل موسی(ع) را شناسایی وتلاش نمود تا اورا به مادرش برگرداند وموفق هم شد.

این آیه ها دروجود اصحاب ، حس تلاش برای حفظ امنیت ومواظبت بودن درمسیر دعوتگری  را پرورش داد.  سیرت پیامبراسلام(ص) درتمامی ابعاد وحتی دربعد امنیتی آن از  زمان تربیت افراد وبعد از قیام آن برای تمامی مسلمانان الگواست ودولت های مسلمان نیازمند تأ سیس  دستگاههای امنیتی واستخباراتی پیشرفته ( درعصرحاضر)هستند که  ازاسلام ومسلمانان دربرابر دشمنهای یهودی ونصرانی وملحدان حمایت کند و  صف مسلمانان را از اینکه دشمنان درآن وارد شوند وخلل ایجاد کنند حفاظت نماید ومراقب کارها و دسیسه های مخالفان اسلام باشند تارهبر از اطلاعاتی که دستگاههای امنیتی واستخباراتی مومن به او ارایه می دهند ، استفاده کند واین دستگاهها باید براساس منبع قرآن کریم وسنت نبوی تأسیس گردد واخلاق مردان آن نمونه ای وا لا باشد که ویژه گیهای مردان امنیتی مسلمانان در آن نماد پیداکند. پیامبراکرم(ص) به برنامه ریزی دقیق وسازمان یافته اهمیت می داد وتمامی اقدامات وفعالیتهای خویش را براساس برنامه منظم وحساب شده انجام می داد وکاملاً می دانست که به زودی ، روزی خواهد آمد که بادعوت آشکارمأموریت داده می شودکه مرحله ای  دشواری خواهد بود.بنابراین ، پرورش چنین گروه مومن وسازمان یافته ای نیاز بود که ارتباط پیامبراکرم با آنان ارتباطی گسترده وعمیق با شد ومی بایست این ارتباطها درمکانی خاص سازماندهی می شدوبراین اساس پیامبراکرم(ص) ویارانش خانه ارقم بن ابی ارقم را انتخاب نمودند؛علت انتخاب خانه ی ارقم: کسی از اسلام آوردن ارقم اطلاعی نداشت ، ازین رو آنان فکرنمی کردند که پیامبر ویارانش درخانه ارقم باهم دیدارداشته باشند. ارقم بن ابی ارقم ازقبیله مخزوم بود که پرچم مبارزه وجنگ علیه بنی هاشم را به دوش می کشید واگرهم اسلام آوردن ارقم معروف می بود به ذهن کسی خطور نمی کرد که درخانه او ، پیامبر اکرم ویارانش با یکدیگر دیدار داشته باشند ؛ زیرا  این به معنی ملاقات درقلب  صف دشمن بود.

ارقم بن ابی ارقم درسن شانزده سالگی به اسلام گروید وروزی اگر قریش به فکرجستجوی ازمرکز تجمع اسلامی می افتادند به این فکرنمی افتادند که درخانه های جوانان کم سن وسال اصحاب محمد به جستجو بپردازند؛ بلکه نگاه قریش وجستجوی آنها به خانه های بزرگان اصحاب معطوف بود. آنها چنین می پنداشتند که محل تجمع باید یکی از خانه های بنی هاشم یا خانه ابوبکر یا کسی دیگر با شد. بنا براین ، انتخاب این خانه به عنوان محل تجمع  از نظر امنیتی کارفوق العاده بود وهرگز قریش به این مکان یورش نبردند ومحل دیدار پیامبر(ص) با یارانش را کشف نکردند.

عملکرد رسول الله(ص) درسه سال اول دعوت ، درانتخاب عناصرمانند:  ابوبکر صدیق(رض) او اولین مرد ازمیان مردان آزاد واشراف ، نخستین کسی بود که به پیامبر اکرم(ص) ایمان آورد. او ازصمیمی ترین یاران پیامبراکرم قبل ازبعثت بود که درمورد او رسول الله(ص) فرموده است : ( هیچ کس را به اسلام فرانخوانده ام مگراینکه متردد می شدند وفکرمی کردند؛ به جز ابوبکر که چون اورا به اسلام دعوت دادم ،بی درنگ پذیرفت.) درواقع اسلام آوردن ابوبکر(رض) اسلام آوردن یکنفرنبود بلکه  بمثابه مسلمان شدن یک ملت بود، کوتاه سخن اینکه طبقات وقشرها مختلف جامعه مکه به گونه ای با ابوبکر(رض) سروکارداشتند وایشان از نظر علمی ، ادبی       واجتماعی دارای جایگاه ویژه ای بود . بنابراین وقتی داعی اسلام شد ، نخبگان جامعه مکه دعوت اورا پذیرفتند که عبارت انداز:

_ عثمان بن عفان (رض)درسن سی وچهار سالگی.

_ عبدالرحمن بن عوف (رض)درسی سالگی.

_ سعدبن ابی وقاص (رض) درهفده سالگی.

_ زبیربن عوام (رض) دردوازده سالگی.

_طلحه بن عبیدالله (رض) درسیزده سالگی.

این پنج قهرمان ، نخستین میوه های درخت دعوت ابوبکر صدیق (رض) بودند که آنان را به اسلام دعوت داد وآنها دعوت اورا پذیرفتند ویکی ویکی نزد پیامبراکرم(ص) آمدند.

مرحله دوم : عبارت بود از ابوعبیده بن جراح ، ابوسلمه عبدالله بن عبدالاسد بن مخزوم بن مره پسرعمه پیامبر اسلام  وارقم بن ابی ارقم مخزومی …. ومرحله سوم عمیر بن ابی وقاص برادر سعد عبدالله بن مسعود …. همچنین بلال بن رباح حبشی ازپیشگامان بود وسایر پیشگامان اسلام ، همه از تیره های مختلف قریش بودند وابن هشام آنها را بیش از چهل نفر برشمرده است.

نتیجه

اسلام روش تربیتی خودرامبتنی برعقیده ناب اسلامی ودستورات قرآنی وسیرت نبوی بناکرده است ‍نه برگرفته ویا اقتباس شده ازامپراتوری روم ، فارس وجامعه مبتنی براندیشه قبیلوی اعراب. موفقیت یک نظام اسلامی دراین است که باید افراد واشخاص را با معیارهای قرآنی که اسلام به آن بها داده است بناکند. معیارها وارزشهایی که اسلام به آن اهمیت داده وآن عقیده و اخلاق،تقوی است ‍. هرگاه جذب معیاری ،تحصیل،گزینش،ارتقاء ، نصب بادرنظرداشت ‌فوق صورت گیرد. نظام اسلامی تقویت یافته ومستحکم وپایدارباقی مانده ودرخدمت واقعی جامعه وملت وسبب خیرصلاح وفلاح مردم وجامعه اسلامی قرارمیگیرد.

منابع

قرآنکریم،

سیرت نبوی صلی الله علیه وسلم