شخصیت حقوقی
مقدمه: شخصیت حقوقی در حیات روزمره به عنوان یک واحد حقوقی، قابلیت داشتن وظایف، امتیازات و مسوولیت های خودرا دارد. این اشخاص در حیات اجتماعی انسانها نقش های گوناگونی در اجرای تعاملات میان جوامع بازی مینمایند و هر کدام به القاب گوناگون ایراد شخصیت کرده اند، شخصیت آنها توسط هیئت اجتماعی به رسمیت شناخته شده و در جایگاه های مشخص ایفای نقش مینمایند که خوشبختانه جامعه از فعالیت های موثر آنان در جهت انکشاف و شکوفایی خویش بهره میجوید، روی همین اساس در ذیل به شرح شناخت این اشخاص میپردازیم:
پوهنیار بزرگ «نجرابی»
مقدمه: شخصیت حقوقی در حیات روزمره به عنوان یک واحد حقوقی، قابلیت داشتن وظایف، امتیازات و مسوولیت های خودرا دارد. این اشخاص در حیات اجتماعی انسانها نقش های گوناگونی در اجرای تعاملات میان جوامع بازی مینمایند و هر کدام به القاب گوناگون ایراد شخصیت کرده اند، شخصیت آنها توسط هیئت اجتماعی به رسمیت شناخته شده و در جایگاه های مشخص ایفای نقش مینمایند که خوشبختانه جامعه از فعالیت های موثر آنان در جهت انکشاف و شکوفایی خویش بهره میجوید، روی همین اساس در ذیل به شرح شناخت این اشخاص میپردازیم:
اقسام شخصیت های حقوقی: اشخاص حقوقی به سه دسته تقسیم میشوند: 1 – تمام شرکتهای تجارتی که در قانون ذکر شده.2 – تشکیلات و موسساتی که برای مقاصد غیر تجارتی تشکیل شده 3 – موسسات و تشکیلات دولتی به محض ایجاد.
تاریخچه پیدایش شخصیت حقوقی: شخصیت حقوقی از خیلی پیش از این متداول بوده است. مانند اینکه سلطان مملکتی به نام کشور خود قراردادهایی می بسته که ارتباط با شخص و بدن سلطان نداشته باشد و آثار آن به ارث به اولاد او منتقل نمیشده بلکه متعلق به مردم کشور بوده است. در حقوق نیز شخصیت حقوقی تا اندازه ای شناخته شده. در حقوق اسلامی گرچه عنوانی جهت آن ذکر نشده، اما آثار زیادی از شخصیت حقوقی وجود دارد مانند بیت المال، مساجد، موقوفات و… که متصدیان به نام بیت المال و یا کارگزاران، موقوفات، مساجد و.. به نام آنها معاملاتی انجام میداده اند. در حقوق اروپایی شخصیت حقوقی در قرون وسطی پیدا شده، در ایران شخصیت حقوقی به موجب قانون تجارت مصوب ۱۳۰۳ – ۱۳۰۴ برای نخستین بار شناخته شده است.
حقوق و وظایف شخص حقوقی:
1 – طبق ماده ۵۸۸ قانون تجارت: شخص حقوقی میتواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قایل است، مگر حقوق و وظایفی که باالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد مانند حقوق و وظایف پدر شدن، پسری و فرزند یا امثال آن. بنابراین شخص حقوقی مانند یک انسان تمام وظایف و حتی تکالیفی که برای یک فرد قایل شده اند را میتواند دارا باشد. مگر آنها که انجامش غیر ممکن است.
مانند جمعیت حمایت از کودکان کار پس از ثبت موسسه میتواند خانه اجاره کند و در بانک حساب باز کند و قرارداد انتشار کتاب ببندد و همچنین شرکتهای تجاری میتوانند معاملات تجارتی انجام دهند و کارمند استخدام نمایند. بنابراین کسی که به جمعیت حمایت از کودکان کار خانه اجاره میدهد یا کسی که با شرکت تجارتی معامله نماید مادام که شخصیت حقوقی آنها باقی است نمیتواند به افراد جمعیت و یا شرکاء شرکت مراجعه و اجاره خانه خود را مطالبه کند و یا شرکاء را ملزم به انجام تعهد نماید. زیرا همانطور که شرح داده شد شخص حقوقی مستقلاً دارای حق و وظیفه است و همچنان که کسی را در مقابل عمل دیگری نمیتوان مسئول دانست، شرکاء یک شرکت سهامی یا افراد یک جمعیت را هم نمیتوان مسئول عمل آن شرکت با آن جمعیت دانست.
2 – طبق ماده ۵۸۹ قانون تجارت: تصمیمات شخص حقوقی به وسیله مقاماتی که به موجب قانون یا اساسنامه صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند گرفته میشود. پس بطور کلی شرکاء یک شرکت تجارتی و یا افراد یک جمعیت فرداً وظایفی در اداره شرکت ندارند و به همین علت است که آنها را نمیتوان مسئول دانست بلکه مدیرانی که معین میشوند به نام شخص حقوقی تصمیم گرفته و آنرا اداره مینمایند. در مورد ارتکاب جرم، تعقیب شخص حقوقی محل بحث است. اکثر کارشناسان حقوقی عقیده دارند نسبت به جرایمی که جنبه مثبت دارد از قبیل کلاهبرداری، قاچاق و… شخص حقوقی از لحاظ کیفری قابل تعقیب نیست بلکه مدیران و مسببین تعقیب میشوند ولی نسبت به آنها که جنبه منفی دارند قابل تعقیب اند. مانند این که از پرداخت وجهی که عدم پرداخت آن جرم است خودداری شود. ولی چون شخصیت حقوقی را نمیتوان به هر قسم مجازاتی محکوم کرد، مثلاً نمیتوان زندانی کرد باید در این قبیل امور به پرداخت جریمه شرکت را محکوم نمود. استدلال دیگر در مورد عدم ارتکاب جرایم آن است که شرکت برای موضوع خاصی تشکیل میشود (فرضاً داد و ستد فرش) و خارج از این موضوع حق فعالیت ندارد و چون موضوع شرکت همانطوری که گفتیم امور غیر قانونی و غیر مشروع نمیتواند باشد بنابراین ارتکاب جرایم خارج از موضوع شرکت است.
نتیجه گیری: از مباحث فوق هویدا میگردد که شخصیت حقوقی در حیات روزمره به عنوان یک واحد حقوقی، قابلیت داشتن وظایف، امتیازات و مسوولیت های خودرا دارد. این اشخاص در حیات اجتماعی انسانها نقش های گوناگونی در اجرای تعاملات میان جوامع بازی مینمایند و هر کدام به القاب گوناگون ایراد شخصیت کرده اند، شخصیت آنها توسط هیئت اجتماعی به رسمیت شناخته شده و در جایگاه های مشخص ایفای نقش مینمایند که خوشبختانه جامعه از فعالیت های موثر آنان در جهت انکشاف و شکوفایی خویش بهره میجوید، بناءً؛ نیاز است که هیئت اجتماع فعالیت و سودمندی های شخصیت های حقوقی استفاده اعظمی نمایندو هرگاه آنان در جهت مخالف در حرکت باشند باید در راستای اصلاح آنان اقدامات موثری را نمایند.
منابع مخذ:
1- دهخدا، لغاتنامه.
2- معین، لغاتنامه
3- https://fa.m.wikipedia.org
4- www.heyvalaw.com https://
