پیروزی در گرو اطاعت‌ و تقوای الهی

حبیبی صالحی

تقوا بهترین سلاح انسان و بندگان الهی در جلب رضایت الله متعال و حفاظت و نگهداری خودی از تمامی بدی‌هاست. جلب حمایت خدای متعال و دست یافتن به پیروزی در عرصه‌های زندگی نیز در گروه تقوا و پرهیزگاری انسان‌هاست. خدای متعال می‌فرماید:

«وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ؛ و هركس از خدا و پيغمبرش اطاعت و پيروى كند و از خدا بترسد و از (مخالفت فرمان و عذاب) او بپرهيزد، این‌چنین كسانى  پیروز و به مراد رسیدگان‌اند.» [نور: 52)

پیروزی و رستگاری افراد باتقوا در آیه شریفه د آیات دیگر، به‌عنوان یک اصل قرآنی و زندگی بندگی مطرح شده است. خدای متعال از این پیروزی و رستگاری واقعی افراد در این آیه شریفه به‌عنوان «فایزان» یادکرده است. «فوز» به معناى پيروزى و رسيدن به كار خير است توأم با سلامت. (مفردات راغب) درآیات دیگر از این پیروزمندان واقعی به‌عنوان «مفلحون» یاد می‌کند و «فلاح» همان رسیدن به مراد و مقصود و کامیابی است. (مفردات راغب)

در آیه برای فوز و پیروزی بندگان سه صفت را بیان کرده‌اند:

1-اطاعت خدا و پیامبر؛

2- خشیت و ترس؛

3-         تقوی و پرهیزگاری.

در این مورد خدای متعال در جای دیگری چنین می¬فرماید:

«فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطيعُوا وَ أَنْفِقُوا خَيْراً لِأَنْفُسِكُمْ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏؛ پس آن‌قدر  از خدا بترسید و پروا کنید كه در توان داريد و (درس‌ها و اندرزهاى آسمانى را) بشنويد و بپذيريد و (از قوانين و فرمان‌های خدا) اطاعت كنيد. و (درراه خدا، صدقه و احسان و) بذل و بخشش‌کنید، (انجام اين كارها) به سود شما خواهد بود. كسانى كه از بخل و حرص نفس خويش، مصون داشته شوند، آنان قطعاً رستگارند.» [تغابن: 16]

در این آیه کریمه خدای متعال برای فلاح و رستگاری نیز سه وصف را بیان‌  کرده‌اند:

1- تقوا و پرهیزگاری؛

2- حرف‌شنوی و اطاعت؛

3- بذل و بخشش در راه خدا.

به‌هرروی، خدای متعال برای فایزان و کامیاب شدگان در ضمن اوصاف دیگر دو وصف عمده و کلی را در این دو آیه کریمه بیان می‌دارند: یکی اطاعت از خدای متعال و پيامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم؛ یعنی حکم خدای متعال و فرمان‌ها پیامبرش را می‌شنود و ندای کسانی را که به‌سوی حکم خدا و پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وسلم فرامی‌خواند را اجابت می‌کند و به‌طور کامل پس از ورود در اسلام به‌مقتضای «ادخلوا فی السلم کافة؛ در اسلام به‌طور کامل وارد شوید» اطاعت و پیروی می‌کند و به‌مقتضای آیه شریفه «وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ؛ هیچ مرد و زن باایمانی حق ندارد هنگامی‌که خدا و پیامبرش امری را لازم بدانند، اختیاری (در برابر فرمان خدا) داشته باشد» از خود اختیاری لازم نمی‌داند و در دلش هیچ‌گونه تنگی و سختی و ناراحتی احساس نمی‌کند.

صفت دیگر، خشيت و تقواى الهی است؛ یعنی چنان معرفت و شناختی از خدای متعال دارد که همواره از او هراس و ترس دارد. اوامر خدا را به‌جا می‌آورد و منهیات خدا را ترک می‌کند و در این زمینه هوس و آرزوهای نفس خود را لگدمال نموده و ترک می‌کند. همین انجام دادن چیزی که به انجام آن دستور شده است و ترک کردن چیزی که به ترک آن دستور شده است، تقوای الهی است. چنین خشیت و تقوا که سبب اطاعت خدا و پیامبر و وسیله‌ی ترک معصیت و گناه و پرهیز از عذاب و گرفت الهی شود، کامیابی و رستگاری واقعی بنده است.

در جای دیگری خدای متعال این را کامیابی بزرگ قلمداد نموده و چنین بیان می‌دارد:

«وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا؛ و هر کس که از خدا و رسولش  اطاعت کند، واقعاً به رستگاری (و پیروزی) عظیمی دست‌یافته است!» (احزاب: 71)

اکنون سؤال این است که فوز و کامیابی در چه چیزی است؟  در پاسخ خدای متعال خود می¬فرماید که کامیابی واقعی و حقیقی در نجات از دوزخ و رسیدن به بهشت پروردگار است. خدای متعال چه زیبا می¬فرماید:

«فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ؛ سرانجام کسی که از آتش دوزخ به دور داشته شد و به بهشت وارد كرده شد، واقعاً نجات‌یافته و رستگار شده‌ است و زندگی دنیا، چیزی جز كالا و سرمایه فریب نیست!» (آل‌عمران: 57)

دارندگان این صفات درواقع رستگاری و کامیابی منحصربه‌فرد خود را به دست آورده و به مراد و مقصود اصلی خود رسیده‌اند، چون خدا جل¬جلاله می¬فرماید: «فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ؛ پس این‌چنین كسانى  به مراد رسیدگان‌اند.»

اطاعت يك  مفهوم كلى است که خشيت الهی شاخه درونى آن و تقوى الهی شاخه بيرونى آن است و به‌این‌ترتیب بندگانی به کامیابی و پیروزی ابدی و سرمدی می‌رسند که با شاخه‌های درونی و بیرونی خود را مطیع و فرمان‌بر خدای متعال باشند. انسان‌های دیروز با همین ویژگی به مدارج عالی موفقیت و کامیابی دست‌یافته بودند، انسان‌های امروزی نیز اگر می‌خواهند به کامیابی و پیروزی ابدی و مدارج بالای سرفرازی دست یابند، خویشتن را با این صفت متصف نموده زندگی را با آن آراسته کنند.