لازم است درمصرف آب شیرین توجه صورت گیرد

خشکسالی‌، استفاده بی‌رویه از آب و ضعف مدیریتی باعث پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی در کابل شده است. دفتر هماهنگ کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد از بدتر شدن این وضع هشدار داده است. کابل، پرجمعیت‌ترین شهر افغانستان، بیشترین آسیب را از رهگذر کمبود آب آشامیدنی و زراعتی متحمل شده است. بر اساس معلومات وزارت انرژی و آب، شهر کابل دارای ۲۹ میلیون متر مکعب آب است، در حالی که مصرف آب در این شهر ۳۱ میلیون متر مکعب تخمین شده است، اما آب این شهر سال به سال در حال کاهش است. برخی خانه‌های غیرپلانی که در کوه‌پایه‌ها ساخته شده اند هیچ‌گونه دسترسی به آب ندارند و باید آب مورد نیاز خود را در بشکه‌ها انتقال بدهند.

در سال‌های گذشته مردم در مناطق مختلف شهر تلاش کرده اند با حفر چاه‌های شخصی در خانه‌های شان آب مورد نیاز خود را تامین کنند، اما سطح آب به حدی کاهش یافته است که بسیاری دیگر توان عمیق‌تر ساختن چاه‌های شان را ندارند. در برخی نواحی مثل غرب کابل عمق چاه‌ها تا به ۱۵۰ متر رسیده است.  شرکت‌های آبرسانی شهری به دلیل تقاضای زیاد، خدمات لازم را برای باشندگان ارائه نمی‌توانند. برخی مردم با پیمودن مسافت‌های طولانی، از مسجد و خانه‌های مسکونی که چاه آب عمیق دارند، مقدار اندکی از آب آشامیدنی شان را به دست می‌آورند. شهر با کمبود جدی آب روبرو است و این دلیل های گونه گونی می تواند داشته باشد، که ازجمله: تغییر اقلیم آب و هوا، مقدار بارندگی کمتر در سال های پسین و افزایش نفوس شهر کابل نظر به زمان است. این افزایش نفوس در کابل ناشی از جنگ های است، که در سال های گذشته در ولایت های دیگر جریان داشت و مردم ناچار دست به نقل مکان به سوی شهرهای امن تر از آن میان به شهر کابل شدند. یکی از دلیل هجوم مردم به سوی شهرهای بزرگ از جمله کابل، بیکاری و نبود کار در شهرهای کمتر توسعه یافته است و این همه دلیل ها سبب مصرف بیشتر آب در این شهر و کمبود آب شده است.

مردم هم آب های آشامیدنی را بسیار به گونه بی رحمانه برای مقاصد غیر ضروری استفاده می کنند و در سال های پسین در شهر کابل به هزاران چاه عمیق و نیمه عمیق کنده شده است، که صاحبان این چاه ها هم به طور بسیار بی رحمانه آب نوشیدنی را برای مقصدهای بیهوده بکار می گیرند و  این کار آنها افزون بر این که در سال های پسین سطح بارندگی هم به پایین ترین میزانش رسیده، سبب کمبود و پایین رفتن سطح آب در شهر کابل می شود.

شهرکابل، پرجمعیت‌ترین شهر کشور، بیشترین آسیب را از رهگذر کمبود آب آشامیدنی و زراعتی متحمل شده است. بر اساس معلومات وزارت انرژی و آب طی چندسال اخیر، شهر کابل دارای ۲۹ میلیون متر مکعب آب است، در حالی که مصرف آب در این شهر ۳۱ میلیون متر مکعب می‌باشد، اما آب این شهر سال به سال در حال کاهش است.شماری از شرکت های آبرسانی خصوصی با پرداخت هزینه گزاف از سوی مردم، مسئولیت آب رسانی را به عهده دارند.این شرکت ها، با حفر چاه های عمیق در محل های مختلف در منطقه، به کوچه ها و پس کوچه های شهر کابل آب می رسانند و به دلیل افزایش قیمت نفت، نرخ یک متر مکعب آب را از 35 افغانی به 50 افغانی افزایش داده اند.اکثر ساکنان مناطق از چاه آبی که برای مساجد حفر شده آب آشامیدنی خود را تهیه می کنند و ساعت ها در صف های طولانی در مقابل مساجد منتظر می مانند. شماری نیز آب آشامیدنی خود را از تانکرهای که در مناطق مختلف گردش می کنند و آب می فروشند، به قیمت گزاف خریداری می کنند.

برخی ازمردم در مناطق مختلف  با حفر چاه‌های شخصی در خانه‌های شان آب مورد نیاز خود را تامین می کنند، اما سطح آب به حدی کاهش یافته است که دیگر توان عمیق‌تر ساختن چاه‌های شان را ندارند. در برخی نواحی عمق چاه‌ها تا به ۱۵۰ متر رسیده است. شرکت‌های آبرسانی شهری به دلیل تقاضای زیاد، خدمات لازم را برای باشندگان ارائه نمی‌توانند. برخی مردم با پیمودن مسافت‌های طولانی، از مسجد و خانه‌های مسکونی که چاه آب عمیق دارند، مقدار اندکی از آب آشامیدنی شان را به دست می‌آورند.

ارگان های مسئول باید طرح های مدیریت پایدار آب را بدست بگیرند تا آب های آشامیدنی برای برخی  به هدف های نامعقول کار گرفته نشود و آب های آشامیدنی باید تنها برای نوشیدن و کارهای که نیاز به آن است کار گرفته شود. هدف از مدیریت مصرف آب پاسخگویی به نیازهای آبی کشور از طریق افزایش بهره وری و کارآوری آب و اعمال انضباط در مصرف صحیح و بهینه آن است.

امروزه همگان بر نقش آب در شکل گیری جوامع و نقشی که در توسعه ایفا میکند اذعان دارند. رشد روز افزون جمعیت کشور گسترش صنایع، رخدادهای طبیعی نظیر خشکسالی های پی در پی، افزایش تقاضاها و ناهمگونی توزیع مکانی و زمانی این ماده حیاتی همه و همه سبب گردیده تا تأمین آب، به یک دغدغه ذهنی تبدیل شود. بهینه سازی مصرف آب برای باشنده گان شهر از نظر هزینه های پرداختی و نیز آلودگی محیط زیست از اهمیت بسیار بالای برخوردار است.

همانطوریکه می دانیم افغانستان کشوری خشک و کم آب است که با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع، درنظرگرفته شود. با توجه به اینکه بخش اعظم کشور را مناطق کم آب در برگرفته است و جمعیت قابل توجهی در این مناطق زندگی می کنند. روشهای نوین استفاده صحیح و حتی استفاده مجدد می تواند برای توسعه ی مناطق فوق مفید باشد.

با استفاده از تجربیات دیگر کشورها، از جمله کشورهای خاورمیانه که آنها نیز مانند افغانستان با مشکل کمبود آب مواجه هستند بازیافت و استفاده ی مجدد از پساب بعنوان یکی از راه حل های مناسب و دارای تجارب موفق در زمینه مدیریت آب شهری در شهرهای مختلف دنیا، برای حل مشکل تأمین آب و دفع فاضلاب شهره می باشد و دارای اثرات اقتصادی و محیط زیستی مناسبی است.

از دیگر منابع آب قابل استفاده و موثر در کاهش مصرف آب تصفیه شده آب باران می باشد. در بسیاری از کشورهای جهان جایی که منابع آب از نظر کیفی به مقدار کافی جهت مصرف ساکنان موجود نباشد، آب باران بعنوان یک منبع جایگزین مورد استفاده قرار می گیرد و با جمع آوری آبهای سطحی شهر می توان نیازهای آبی ساکنان را تا حدی تأمین کرد.صرفه جویی، بهره وری و استفاده ی مجدد به دلیل رویارویی زمین با کاهش سطح آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی به دلیل تغییر الگوهای آب و هوایی از اهمیت زیادی برخوردار شده است.

استحصال آب باران، یکی از مناسب ترین و بهترین جایگزین ها برای تأمین آب در مواجه با کمبود آب و افزایش تقاضا می باشد. فشار بر منابع آب، افزایش تأثیر زیست محیطی از پروژه های بزرگ و حفظ کیفیت آب، سبب محدود شدن توانایی جهت برآورده نمودن آب تمیز از منابع سنتی خواهد شد .استحصال آب باران، فرصتی برای افزایش منابع آبی جهت برآورده شدن نیازها فراهم می آورند. استحصال آب باران، یکی از فناوری های پذیرفته شده در افزایش تأمین آب قابل استفاده در بسیاری از نقاط جهان می باشد .در حالی که کیفیت باکتریایی آب باران جمع آوری شده از حوضه های آب زیر زمینی پایین است، آب باران جمع آوری شده از پشت بام ها که مجهز به مخازن ذخیره مناسب می باشد، معمولاَ برای آشامیدن مناسب بوده و می تواند ستندردهای آب آشامیدنی را برآورده نماید.این آب دارای کیفیت بالاتری نسبت به دیگر منابع آب سنتی که در دیگر کشورهای پیشرفته یافت می شود، می باشد.

حمید ا لله