جسارت‌های پریگوژین سرش را به‌باد داد

اکنون متوجه می‌شویم، چرا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، مقابل تخلفات غیرقابل تصور یوگنی پریگوژین و بیرون‌ماندن او از پاسخگویی، ساکت مانده بود.

انتقادات مستمر و تند پریگوژین به نهاد نظامی و فرماندهی آن و «ترسو و خائن» شمردن آنها درکنار فراخوان عوامل خود به شورش علیه این فرماندهان، لطمه شدیدی به چهره این نهاد و رئیسانش وارد آورد.

رهبر واگنر به شکلی جنون‌آمیز از طریق صحنه‌های ویدئویی در میان انبوه أجساد عوامل خود، خواهان دریافت مهمات و سلاح بیشتر می‌شد. زبان نیش‌دار او، انتقادات گزنده‌ای را متوجه دومین ارتش قدرتمند جهان می‌ساخت؛ آنهم در حالی که ارتش روسیه در بدترین برهه کاری و دست و پا زدن در باتلاق جنگ اوکراین بسر می‌برد.

این باور وجود داشت که پریگوژین در صدد جلب توجه پوتین نسبت به اشتباهات کارگزارانش یا برخورداری از حمایت و صلاحیت‌های افزون‌تر در رقابت‌های جاری در کردیدورهای کرملین است. البته روشن شد که ما در اشتباه بودیم و شور و شعف پریگوژین نهایتا به تعرض به جایگاه پوتین انجامید تا حدی که او را «پیرمرد مسکو» و «پدربزرگ خوشحال» نامید که چیزی نمی‌داند.

پس از این بود که پریگوژین با شورش نیروهایش و حمله به مسکو طی 10 ساعت پر تب و تاب و سپس توقف عوامل واگنر در 200 کیلومتری آن، مرتکب بزرگترین اشتباه خود شد.

کسانی هم هستند که می‌گویند این شورش، توطئه‌ای برنامه‌ریزی شده بر أساس توافق میان پریگوژین و کرملین برای در تنگنا گذاشتن فرماندهان ارتش یا برون‌رفتی آبرومند برای کنارزدن رهبر واگنر یا تشدید محدودیت داخلی علیه او بود.

این عده اما اکنون پس از سرنگونی هواپیمای حامل پریگوژین، پاسخ را می‌دانند.

به سختی می‌توان این شورش را اقدامی برنامه‌ریزی شده قلمداد کرد چرا که زیان‌های ناشی از آن بسیار بیشتر از هرگونه دسیسه‌چینی سیاسی است. طی این رویداد، چهره رئیس جمهوری روسیه برای نخستین‌بار خدشه‌دار شد و سیطره بی‌چون و چرای او بر قدرت، تضعیف گردید.

چهره ارتش نیز به دلیل ناتوانی در مقابله با گردان‌های مزدوران سابقه‌دار نیز به شدت آسیب دید.

نکته این است که پریگوژین با این کار، نشان داد که نمی‌داند کجا باید پشت خطوط قرمز توقف کند. چه‌بسا او بر این باور بود که پیروزی استراتژیک نیروهایش در باخموت پس از ماه‌ها نبرد سنگین، او را در برابر هرگونه مجازات مصونیت می‌بخشد.

پریگوژین حتی پس از سخنرانی معروف پوتین در بیان این که «این رویداد به منزله خیانت و خنجر به کشور و مردم از پشت است»، به شکلی به مهابا در پاسخ به پوتین گفت: «رئیس جمهوری اشتباه کرد.»

سکوت در قبال پریگوژین و بخشیدن او، حتی اگر پوتین می‌خواست، گزینه مطرحی نبود زیرا سکوت در قابل رهبر واگنر، عاملی بود که پیروی از او و چه‌بسا اقداماتی بیشتر را تشویق می‌کرد.

وانگهی این کار به‌مثابه لطمه به مهمترین مولفه مشروعیت نظام یا همان مولقه قدرت است که هیچ‌کس نباید با آن به چالش برخیزد.

جهان برای لحظاتی إحساس کرد که روسیه به لرزه افتاده و قدرت و ثبات نهادهای آن صرفا دکوری فریبنده برای رژیم ضعیفی است که هدف حملات و شورش آشپز سابق پوتین قرار گرفته که نه تنها دستگیر نشده بلکه در چهره طرف پیروز، سرگرم دست‌دادن با هوادارانش است.

این ماجرا اکنون تمام شده و صحنه سرنگونی هواپیمای آتش‌گرفته پریگوژین و تبدیل آن به قطعات شعله‌ور، نقطه پایان منطقی بر شماری از صحنه‌های پرهیجانی بود که در چندماه گذشته شاهد آن بودیم.

تردیدی نیست که تا مدت‌ها شاهد سربرآوردن پریگوژین دیگری نخواهیم بود.