مفهوم بانک و تعریف آن
بانک در لغت به معنی میز آمده است بانک در اصل یک کلمه اروپایی بوده که مصدر آن از کلمه ایتالیوی بانکو گرفته شده و بانکو در اصل به میز گفته میشود زیرا در قانون قرون وسطی در مناطق شمال ایتالیا تجار بخاطر تبادله و دادو ستد میز های را که از چوب ساخته شده گذاشته بودند.
ترتیب کننده: پوهنمل انورالحق “نورزی”
مقدمه
بانک در لغت به معنی میز آمده است بانک در اصل یک کلمه اروپایی بوده که مصدر آن از کلمه ایتالیوی بانکو گرفته شده و بانکو در اصل به میز گفته میشود زیرا در قانون قرون وسطی در مناطق شمال ایتالیا تجار بخاطر تبادله و دادو ستد میز های را که از چوب ساخته شده گذاشته بودند.
یا اینکه بانک عبارت از محل است که مرجع نقدی که دارای خصوصیات استرداد دوباره است از مردم بمنظور قرضه وسرمایه گذاری می پذیرد.
همچنان بانک عبارت از موسسه است که بصورت شرکت سهامی مطابق قانون تجارت هر کشوری به عملیات بانکی می پردازد
تاریخچه بانکداری
بانک در قرن 21 در اهرم اقتصاد تکیه زده است و هر آنچه است میتواند پیامد بانک باشد این بانک است که سیاست را به دنبال می کنند و فرمان بود و نبود سیاست را رقم می زند بانک را اساسی ترین بخش فعالیت های اقتصادی در قرن ما خوانده اند تا حد که بدون بانک و بانکداری سالم نمی توان از اقتصاد سالم نام برد محقیقین گفته اند که بار اول فعالیت های بانکی در وسط قرن دوازدهم میلادی به میان آمده و اولین بانک در سال 1157 در شهر بند قیه تاسیس گردید پس از آن بانک های دیگر در مناطق مختلف جهان تاسیس گردید که مشهور ترین آنها بانک امانات بود که در سال 1401 میلادی در شهر برچلونه تاسیس گردید مگر بطور مجموعی در اواخر قرن 16 هم در رب اخیر فعال و کار های قابل توجهی را آغاز کرد Bancodell Rialto Pissadi شروع بکار نمود در سال 1609 میلادی بانک امستر دام هالند تاسیس گردید بعداً در اروپا به فعالیت های بانکی همین بانک و بانک های دیگر تاسیس گردید.
باستان شناسان نشان داده اند که سومری ها 34 سال قبل ازمیلاد امور بانکی را می شناختند و فعالیت های بانکی مختلف بین شان رواج داشت آنها پول مالیه خود را نزد اشخاص روحانی که در معابد بودند می گذاشتند و آن جا را برای اموال خود جای امن می پنداشتند.
همچنان تعامل بانکی بایلی ها و روحانی مانند سومری ها بود اموال و دارایی خود را نزد مالکین عبادت خانه ها می گذاشتند فعالیت های بانکی از طرف شرکت های خاص و عامه در عبادت خانه ها صورت می گرفت عملاَ تمامی بانک داران یا اکثراَ از بانک داران به این باور اند که بانک را می توان به سه کتگوری تقسیم کرد.
1 – بانک های مرکزی 2 – بانک های تخصصی 3 – بانک های تجارتی ، عالم بنام شو بانک مرکزی را به عنوان یکی از کنترول کننده اعتبارات است تعریف می کند
همین طور عالم دیگری بنام هاویتری بانک مرکزی را بنام آخرین منابع برای قرض تعریف می کند نظام های بانکی را می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد
1 – نام بانکی غیر متمرکز 2 – نام بانکی متمرکز 3 – نظام بانکی اسلامی رفتن از یک نظام بانکداری غیر متمرکز به بانکداری متمرکز به دوگونه انجام یافت
1 – انجام رقابت قایلانه و بدین صورت حذف بانک های کوچک توسط بانک های بزرگ
-2 اتحاد بانک ها چه کوچک و چه بزرگ باهم در تحت یک شخصیت حقوقی ویا در زیر یک چتر با داشتن استقلالیت حقوقی ولی کار مشترک و با همی.
فلسفه و تاریخچه بانکداری اسلامی
فلسفه وجودی سیستم بانکداری اسلامی به چهارده قرن قبل زمانیکه دین مقدس اسلام ظهور کرد بر می گردد
دین اسلام با ظهور خود بزرگترین تمدن تاریخ بشر را اساس گذاری نمود که در همه ابعاد اجتماع تغییرات شگرف را به وجو آورد که موضوعات اقتصادی بدون شک از آن متاثر شد تمامی مسایل موضوعات اجتماعی از زمان ظهور دین اسلام تا چهار قرن بعد از آن تغییر و تحول چشمگیری نمود که قرن چهارم هجری را دوره شگوفایی علوم و تمدن اسلام دانستند که منشه اساسی این تغییرات و تحولات در این چهار قرن است توسط خلافت عباسی متوقف می گردد.
در اروپا بعد از واژگون شدن تمدن یونان علوم مختلف حالت بد تر را داشت و در طول ده قرن که در اورپا آنرا بنام قرون وسطی یاد میکند توانستند از علوم اسلامی استفاده نمایند که موجب تولد مجدد رنسانس در اروپا شد و دوباره دوره طلایی تمدن یونان به وجود آمد و زمینه مساعد شد تا در همه عرصه ها و علوم مختلف اختراعات و اکتشافات پیشرفت نمایند.
در اواخر نیمه اول قرن بیستم یک سلسله نظریات اسلامی در مورد واسطه های مالی مخصوصاً بانک ها ارائه شد و ایجاد این سیستم بدون شک مشکلات را که جوامع اسلامی از بابت موجودیت بانک های عنعنوی که فعالیت های آنها مغایر به اصول اسلامی است تا حد حل ساخته است و اولین بار بحث علمی و نظری در سال 1940 میلادی آغاز گردید.
در سال 1963 میلادی توسط النحار یک عالم مصری صندوق پس انداز بدون ربع ایجاد شد و در سطح کشور های اسلامی اولین پیشنهاد ایجاد بانک های اسلامی در دومین کنفرانس وزرای خارجه کشور های اسلامی در دسامبر 1970 میلادی در کراچی توسط پاکستانی ها و مصری ها ارائه شد و در مورد ایجاد بانک های اسلامی مطالعات و تحقیقات همه جانبه می نمایند و در سومین کنفرانس وزرای خارجه کشور های اسلامی نتیجه تحقیقات و مطالعات مصری ها در مورد ایجاد بانک های اسلامی در شهر جده عربستان سعودی در سال 1972 میلادی برای اعضای کنفرانس پیشکش گردید و مورد تصویب اعضا قرار گرفت.
بانک توسعه اسلامی IDB از اولین بانک های اسلامی است که در دسامبر سال 1973 به عنوان یک موسسه مالی بین المللی تاسیس شد و کار خود را از 20 اکتوبر سال 1975 میلادی بطور رسمی آغاز کرد.
اولین تجربه بانکداری بدون سود توسط داکتر احمد الخابر در اوایل دهه شصت در دال تای نیل در چند قریه شروع شد و توسط نامبرده انستیتیوت بانکداری و اقتصاد اسلامی را در قاهره تاسیس نمود و منظور آن تربیه پرسونل فنی بانکی های اسلامی بود
نتیجه
بانکداری اسلامی دارای ویژه گی ها و اصول خاص خود را دارا می باشد نظام بانکداری اسلامی در حال حاضر تقریباً در تمام کشور ویژه گی و اصول خاص خود را دارا می باشد در تمام قاره های جهان در حال حاضر بخصوص در 26 و یا 28 کشور جهان نظام بانکداری اسلامی فعالیت می نماید.
بعضی از دانشمندان و محققین بانکداری اسلامی با بانکداری بدون ربا یکی می دانند در حالیکه ربا یکی از بخش های بانکداری را تشکیل داده اما در شریعت اسلامی آنرا حرام قطعی اعلان نموده است.
بنابر این بانکداری بدون ربا با بانکداری اسلامی یکی نیست همچنان بانکداری اسلامی با دیگر نظام های بانکی از قبیل نظام بانکداری متمرکز و غیر متمرکز تفاوت فاحش وجود دارد چرا که اصول و پایه های اساسی آن گرفته شده از شریعت اسلامی نبوده و مشکلات زیاد در حال حاضر در کشور های جهان ایجاد نموده است.
ماخذ
مبادی علم مالی پوهنیار وحید احمد وهاب زاده
اساسات امور مالی عامه دوکتور عبدالقیوم عازم
مبادی علم اقتصاد هلمند بختانی
